Egzama neden olur, bulaşıcı mı sorularının yanıtı merak edilen sağlık konuları arasında yer alıyor. Egzama cilt üzerinde kızartı ve kaşıntılar ile kendisini gösteren bir deri hastalığıdır. Çoğunlukla görülen kızarıklıkların içerisinde su dolu kabarcıklar vardır. El ve kol bölgelerinde daha sık rastlanır. Bazen kronikleşen bu hastalık, çeşitli nedenlerle ortaya çıkar. Egzamanın iyileşmesi için öncelikle nedeninin tespit edilmesi yerinde olacaktır.
EGZAMA NEDEN OLUR?
Cilt kuruluğu ve kaşıntıyla ortaya çıkan egzama, kuru ve hassas cilde sahip ve bağışıklık sistemi zayıf olan insanlarda görülen bir cilt hastalığıdır. Egzama yaklaşık olarak çocukların %20'sinde yetişkinlerin ise %4'ünde görülür.
Egzamanın birçok nedeni olabileceği gibi bilinmeyen birçok nedeni de olabilir. Egzamanın en sık görülen nedeni genetik, ikinci nedeni ise alerjik olmasıdır.
Egzama, cildin yapısında bulunan yağ miktarında değişme olur ve deride su kaybı meydana gelir. Su kaybı kaşıntıya neden olur ve cildin yapısını bozar. Ayrıca egzama ciltte kaşıntının dışında döküntü, kızarıklık, kuruma, kabarma, tahriş ve çatlağa da yol açar.
Egzamalı cilt çok kurudur ve sabun ve şampuanlar da cildin kuruluğunu daha da artırır. Ayrıca egzamalıların ciltleri çok narin olur bu yüzden giyime önem vermek gerekir, giyilen yünlü kıyafetler de cilde zarar verir.
Egzamalıların saçlarında sıklıkla konaklar oluşur. Egzamanın erken teşhisi yapılarak nedeni bulunmalı ve tedavisi yapılmalıdır.
GENETİK FAKTÖRLER
Anne veya babada olan egzama çocuklara geçme olasılığı %60 ila %80 arasındadır. Vücut genetik olarak yatkın olunca çevresel faktörlerin etkisiyle egzama ortaya çıkar. Egzamanın gelişiminde bağışıklık sisteminin rolü de büyüktür.
Stres
Stres egzaması adı verilen bu egzama, stresli ve endişeli durumlarda ortaya çıkan bir egzama türüdür. Beyin stres ve korkunun neden kaynaklandığını ayırt edemediği durumda vücut tehlikeli olduğunu düşünerek tepki verir.
Hava koşulları
Egzama çevresel faktörlerden de etkilenir. Kış aylarında egzama şikayetlerinin artması havanın soğuması ve nem oranın düşmesiyle alakalıdır.
Cilt tahrişi
Egzama cildi tahriş eden sabun, şampuan, deterjan, çamaşır suyu, parfüm gibi maddelere maruz kaldığı zamanda ortaya çıkar. Bu maddeler cildi kurutarak cildin doğal yağını alır. Sonuç olarak ciltte kızarıklık, kuruma, kaşıntı ve çatlamaya yol açar.
Alerjenler
Alerjenlerden kaynaklı egzama genellikle çocuk yaşlarda görülür. Ancak bazı kişilerde yetişkinlikte de devam eder.
Çocuklarda yiyecek alerjisi, süt, yumurta, fıstık, ev tozu, ev hayvanları ve bazı bakteriler egzamaya neden olabilir. Alerjik egzamalar, nikel takılar, kozmetik, saç boyası ve parfümlerde bulunan maddelerle de ortaya çıkabilir.
EGZAMAYI NE TETİKLER?
Kadınlarda hormonal değişiklikler
Hormon vücut tarafından üretilen kimyasaldır. Kadınlarda oluşan hormon seviyelerindeki değişim egzama yapabilir. Regl veya hamilelik dönemindeki bazı kadınlarda egzamaya dair şikayetlerin artabilir.
Diğer tetikleyiciler
• Yün benzeri kumaşlar
• Kuru cilt
• Terlemek
• Uzun ve sıcak banyo
• Sık sabunlanma
• Ani hava değişimi
• Sigara içmek
• Ev tozu, polenler, hayvan tüyleri, kum
• Kimyasal maddelerle temas
• Uygun olmayan kozmetiklerin kullanımı
• Bazı yiyecekler (atopik egzamada yumurta, inek sütü, fındık, yer fıstığı, buğday, soya, balık ve kabuklu deniz ürünleri )
Egzama belirtileri nelerdir?
• Şiddetli kaşıntı ve yanma
• Kızarıklık ve şişlik
• Minik su toplayan kabarıklıklar
• Deride renk değişikliği
• Deride çatlama ve kesikler
• Deride kuruma, kabuklanma ve pürüzlenme
Egzamadan korunmak için ne yapılmalı?
• Egzama görülen yerde aşırı su ve sabun kullanmayın. Duyun ılık olmasına dikkat edin.
• Banyodan sonra nemlendirici uygulayın.
• Aşırı sıcak ve aşırı soğuk ortamlarda bulunmayın.
• Evinizi nemli tutun.
• Sigara içilen ortamlarda bulunmayın.
• Stres yapmayın.
• Cildinizi kimyasal maddelerle temas ettirmeyin.
• Pamuk çarşaf kullanın.
• Egzama olan yerlerinizi kesinlikle kaşımayın.
• Terlediğiniz an ılık bir duş alın.
• Metal, nikel ve titanyumdan yapılmış aksesuarları kullanmayın.
• Dermatoloji uzmanıyla görüşüp kozmetik seçimi yapın.
• Süt, peynir, yoğurt ve yumurta gibi gıdalar tüketmeyin.
• Yün ve sentetik maddelerden yapılmış kıyafetler giymeyin. Pamuklu ve bol kıyafetleri tercih edin.
EGZAMA TEŞHİSİ NASIL KONULUR?
Egzama teşhisi koymak için fiziki muayene ve yama testi yapılmalıdır. Yama testinde ortaya çıkan alerjen, dermatologlar tarafından araştırılmalı ve sonrasında teşhis konulmalıdır. Yama testi esnasında hastanın sırtına alerjen maddelerin düşük konsantrasyonları yapıştırılır ve 48 ile 72 saat sonra açılarak gözlemlenir. Bu süre içerisinde kişinin spor yapmaması, duş almaması ve testi etkileyecek benzer davranışlarda bulunmaması gerekir. Bölgede kabarma, sulanma ve kızarıklık varsa, hastanın o bölgeye sürülen maddeye karşı alerjisi olduğu tespit edilir.
EGZAMA İÇİN BİTKİSEL ÇÖZÜMLER
1- Yarım litre suyu çelik tencerede kaynatın. Kaynayan suyun içerisine bir avuç beyaz dut kurusu ilave edin ve 7 dakika hafif ateşte kaynatın.
Kaynadıktan sonra elinizi yakmayacak ısıya gelen suyun içine egzamalı olan elinizi suyun içerisine sokun ve 10 dakika bekletin. Elinizi en az 1 saat yıkamayın daha sonra sadece su ile durulayın. Haftada 3 kez uygulayın ve 2 hafta içerisinde sonuç almazsanız kürü tekrar uygulamayın.
2- Aloe vera cildin nemli kalmasına yardımcı olarak egzama gibi cilt sorunlarını da azaltır. Aloe verayı doğrudan cildinize uygulayın ve bir süre bekletin daha sonra su ile durulayın.
Aloe vera E vitamini içerdiği için cildi besler ve güçlendirir.
3- Papatya sakinleştirici ve yatıştırıcı etkisiyle egzamaya iyi gelir. 1 bardak kaynar suyun içerisine biraz papatya ekleyin ve 10 dakika demleyin. Ardından süzün ve ılıyan suyu temiz bir bez yardımıyla egzamalı yerin üzerinde 10 dakika bekletin, su ile durulayın. Her gün düzenli uygulandığında sonuç alacaksınız.
4- Salatalık anti enflamatuar özellikleri ile bilinen bir besindir ve egzama sorunu belirtilerini azaltır. Salatalığı rendeleyin ve egzamalı bölgeye uygulayın. Ciltte bir süre beklettikten sonra durulayın.
5- Havuç egzama için önerilen bitkisel çözümlerden biri. İçerdiği A vitamini ile cildi besler ve nemlendirir. 1 adet havucu haşlayın soğuduktan sonra ezin ve egzamalı cilde uygulayın. 1 saat kadar ciltte bekletildikten sonra ılık su ile durulayın. Uygulamayı her gün düzenli olarak yapın.
6- 1 litre suyun içerisine atkuyruğu bitkisi ekleyin ve 10 dakika kaynatıp, süzün. Soğumasını bekleyin ve pamuk yardımı ile egzamalı cilde uygulayın. 15 dakika ciltte bekletin ve su ile durulayın. Her gün düzenli olarak 2 kez yapmalısınız.
7- Aynı safa bitkisi içerdiği enzimler ile cildi yatıştırır. Kaşıntı ve acıma hissini azaltır. Aynı safa bitkisini çay gibi demleyin. Demlenen çayı süzün ve soğumasını bekleyin. Pamuk yardımı ile cilde uygulayın bir süre ciltte bekletin ve su ile durulayın. Her gün düzenli olarak yapılmalıdır.
8- 1 bardak kaynar suyun içerisine adaçayı ve kekik ekleyin. Demlenmesi için 15 dakika kadar bekleyin. Demlenen çayı süzün ve yemekten önce tüketin. Her gün düzenli olarak tüketilmesi öneriliyor.
9- Süt tahriş olmuş cildi yatıştırarak ağrı ve kaşıntı hissini azaltır. Soğuk sütü pamuk yardımı ile cilde doğrudan uygulayın. Bir süre ciltte bekletin ve su ile durulayın. Günde 2 kez düzenli olarak yapılmalıdır.
EGZAMA ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Ömür boyu süren egzama hastalığının çeşitli türleri vardır. Bunlar şöyle sıralanabilir:
Atopik egzama: Bu egzama çeşidinin gelişiminde genetik, immünolojik, çevresel faktörlerin bileşiminin rolü olduğu düşünülmektedir. Atopik egzama bebeklik ve çocukluk döneminde konak olarak görülür. Bebek egzaması olarak bilinen hastalık, yetişkinlik döneminde hafifleyebilir veya tamamen ortadan kalkabilir; ancak tekrarlayıcı özelliktedir. Bebeklerde egzama, ilk üç aylık dönemde yüzde başlar, sonra gövdeye, kol ve bacaklara yayılır.
Çocukluk döneminde eklemlerin iç kısımlarında kollarda ve bacaklarda atopik dermatit görülebilir. Yetişkinlik döneminde ise göz kapaklarında, kulakta, meme ucunda, eklem içlerinde ve ellerde ortaya çıkabilir. Kızarıklık, pullanma, kaşıntı, kuruluk ve deride kalınlaşma atopik egzama belirtileri arasındadır.
Seboreik dermatit: Nedeni tam olarak bilinmeyen ve kronik olan seboreik egzama cildin yağlı olduğu bölgelerde, yüzde yani kaşlar, yanaklar, burun kenarları, sakal içleri, göğüs ortası, saçlı deri, kulaklarda görülür. Kulak egzaması olarak da bilinen seboreik egzama kızarıklık, pullanma ve kabuklanmayla oluşur. Kış ve bahar aylarında şiddetlenme eğiliminde olan seboreik egzamayı; stres, alkol, immün sistemin baskılanması gibi durumlar tetikler. Kulakta çocukluk çağında gelişen seboreik egzama, lenf bezlerinde şişme görülür ve enfeksiyon durumu söz konusu olabilir.
Asteatotik egzama: Bu egzama çeşidi yaşlılarda daha sık görülmektedir. Sık banyo yapılması, derinin üst tabakasındaki yağ miktarının azalması veya atopi gibi nedenler sonrasında görülebilmektedir. Kış aylarında kuruluk arttığı zaman daha fazla görülebilmektedir. Genellikle bacakların ön yüzünde, kollarda ve gövdede çıkmaktadır. Deride porselen çatlağı gibi bir görüntüye, kaşıntıya, kuruluğa ve döküntüye neden olmaktadır.
Kontakt egzama: Cildin duyarlı olduğu maddelere karşı oluşan akut veya kronik reaksiyondur. Cilt, koruyucu yağlarını engelleyen maddelere sürekli maruz kalırsa kontakt egzama oluşur. Kontakt dermatitte egzamayı tetikleyen bazı maddelere karşı dikkatli olunmalıdır. Kontakt egzama; temizlik maddeleri, makyaj malzemeleri, parfümler, oje, endüstriyel maddeyle temas, saç boyaları, diş macunu, sakız, ayakkabı ve ayak spreyleri, pantolan fermuarı, metal düğmeler, geçici dövmeler nedeniyle görülür.
Numuler egzama: Daha çok kol ve bacaklarda, ellerde görülen numuler egzama, madeni para büyüklüğünde, çok sayıda olabilen yuvarlak kaşıntılı lezyonlardır. Kronik seyirli olup, daha çok genç erişkinler ve yaşlılarda rastlanır.
Numuler egzamanın lezyonları papül ve vezikül denen ufak kabartıların birleşmesiyle oluşur ve akut dönemde kızarıklık, sızıntı ve kabuklanma gösterir. Kaşıntısı fazla olur. Numuler egzamayı tetikleyen bir enfeksiyon olabilir.
Gravitasyonel egzama: Ayakta çalışanlarda ve yaşlılarda çok sık görülen bir egzama çeşididir. Bacakların alt kısımlarında varislerin oluşması ve kan dolaşımın bozulmasıyla gelişmektedir. Burada kan birikmesinden dolayı damarlarda basınç artmakta ve bu da deride hasara neden olabilmektedir. Doğum yapmış kadınlarda gravitasyonel egzama görülebilir. Bacaklarda kuruluk, kaşıntı, su toplaması, kızarıklık gibi belirtilerle kendini gösterir. Egzama kronikleştikçe deride koyu lekeler, derinin sertleşmesi ve sonrasında ülser gibi yaralar oluşabilmektedir.