Acıbadem Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi, Acıbadem Maslak Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. İnci Ayan, “Lenfadenopati” olarak bilinen lenf bezi kanserinin oldukça nadir bir durum olduğunu ve riskin yüzde 0.4'den daha az olduğunu söyledi.
Prof. Dr. İnci Ayan lenf bezi büyümesine neden olan durumları şöyle sıraladı;
Lenf bezi büyümelerinin en sık neden enfeksiyonlardır.
Bakteri, virüs, parazit, mantar gibi zararlı etmenler ya kan yolu ile yayılarak tüm bedende (sistemik) hastalık oluşturarak lenf bezlerini etkilerler. Ya da bölgesel olarak doğrudan lenf bezlerinin hastalanmasına neden olurlar.
Sıklıkla üst solunum yolu enfeksiyonu, tonsillit, farenjit, otit, konjoktivit, diş eti enfeksiyonları, diş abseleri, ağız içi aftlar, deri enfeksiyonları, alt solunum yolu enfeksiyonları, el, kol, bacak, ayak, parmak enfeksiyonları, genital ve anal bölge enfeksiyonları ilgili bölgenin lenf bezlerinin büyümesine neden olurlar.
Çocuklarda üst solunum yolunun viral enfeksiyonları boyun bölgesindeki lenf bezi büyümelerinden sorumlu en sık nedendir.
Enfeksiyoz mononükleoz, kızamıkçık, kızamık, enterovirüsler, adenovirüs, suçiçeği, sitomegalovirüs enfeksiyonları bu enfeksiyonların başlıcalarıdır.
Bakteri enfeksiyonları arasında bademcik iltihaplarına da neden olan streptokoklar başta olmak üzere, stafilokoklar, difteri, sistemik hastalığa da neden olan tifo, brusella, tüberküloz, mikobakteri, sifiliz gibi etmenler sayılabilir.
Toksoplazma, sıtma, kene ısırığı hastalıkları, kedi tırmığı hastalığı ve mantar hastalıkları da diğer lenf bezi hastalığına neden olan enfeksiyonlardır.
Enfeksiyonlardan başka yabancı maddelere karşı oluşan yanıt sonucunda lenf bezleri büyüyebilir. BCG aşısı başta olmak üzere aşı reaksiyonları; böcek sokmaları; derinin sürekli irritasyonu sonucu oluşan dermatitler; aspirin, hidantoin, penisilin, tetrasiklin gibi ilaçlar, bu duruma örnek gösterilebilir.
Romatoid artrit ve lupus başta olmak üzere romatizmal hastalıklar, doğmalık metabolizma hastalıkları, bazı iç salgı bezi hastalıkları da lenf bezlerini etkileyen hastalıklar arasındadır.
Bunların dışında lenf bezlerini ilgilendiren en önemli neden başta lösemi ve lenfomalar olmak üzere çocukluk çağının diğer doku ve organ kanserleridir.
Çocuklarda Hangi Koşullarda Lenf Bezi Büyüklüğünden (Lenfadenomegali) Veya Lenf Bezi Hastalığından (Lenfadenopati) Şüphe Edilmelidir?
Sağlıklı çocuklarda yerleşim yerine göre değişmek üzere lenf bezlerinin büyüklüğü 0.5 cm- 1.5 cm arasındadır. Genellikle çapı 1 cm’den büyük olan lenf bezleri anormal olarak kabul edilir ve lenf bezi büyümesinden (lenfadenomegali) söz edilir. Büyümüş lenf bezleri özellikle baş-boyun, koltuk altı ve kasık bölgelerinde ele gelir veya gözle fark edilebilir.
Büyüklük, devamlılık ve sayıca normalden farklı olan lenf bezlerinde lef bezi hastalığından (lenfadenomegali) şüphe edilmelidir. Tek bir bölgedeki lenf bezlerinin hastalığına bölgesel lenfadenopati; iki veya daha çok, komşu olmayan lenf bezlerinin anormal oluşuna ise yaygın lenfadenopati denir. Lenf bezi hastalıklarının dörtte üçünü bölgesel lenfadenopatiler oluşturur.
Çocuklarda enfeksiyon, alerji ve diğer doku hastalıklarının neden olduğu lenf bezi büyümeleri dışında iri bademcik, geniz eti gibi oluşumları örnek verebileceğimiz iyi huylu lenf bezi büyümeleri oldukça sık görülen durumlardır. Lenfadenopati nedeni olarak kanser oldukça nadir bir durum olup riski %0.4 den daha azdır.
Anne ve babaların her şeyden önce fazla telaşa kapılmadan ancak zaman da geçirmeden bir çocuk hastalıkları uzmanına başvurmaları gerekir. Anne ve babalar, doktorlara şunları anlatmalı:
- Lenf bezi büyüklüğünü nasıl fark ettiniz?
- Bu büyüme ne zamandan beri var?
- Zaman içinde büyüklüğünde artış oldu mu?
- Eşlik eden ateş, ağrı, kızarıklık veya renk değişikliği var mı?
- Yumuşama veya akıntı var mı? Öksürük, boğaz, kulak, diş, eklem veya başka bölgede ağrı oluştu mu?
- Terleme, ağırlık kaybı, döküntü, yaralanma, böcek sokması, aşılanma veya ilaç kullanma öyküsü ile ilgili bilgiler nelerdir?
- Tanı için ne gibi incelemeler gerekir?
İlgili lenf bezi bölgesinin ve tüm bedenin muayenesi tanıya gidebilmek için ilk şarttır.
Lenf bezinin büyüklüğü, kıvamı, komşu yapılara yapışık olup olmadığı, duyarlılığı, renk değişimi, diğer lenf bezlerinin ve bademcik, karaciğer, dalak gibi lenf sistemi ile ilgili organlarda büyüme olup olmadığı, ateş varlığı, solukluk, deride döküntü veya kanama belirtileri tanı için önemli ipuçlarıdır.
Tam kan sayımı, enfeksiyon etmenleri ve enfeksiyon işaretlerinin kan testleri ile belirlenmesi, enfeksiyon ajanlarının tanımlanması için kültür testleri, ultrason, göğüs röntgeni gibi görüntüleme yöntemleri sıklıkla başvurulan testlerdir.
Muayeneler ve incelemeler enfeksiyon lehine ise viral enfeksiyonlarda antiviral ve destek tedavileri, bakteri, mantar, parazit enfeksiyonlarında uygun antimikrobiyal tedavi verildikten sonra genellikle 1-2 hafta içinde iyileşme görülür. Düzelme saptanmayan olgularda ve/veya lenf bezinde büyümenin devam ettiği olgularda uzman doktorun uygun gördüğü izleme süresinin sonunda (genellikle 4-8 hafta) doku tanısını verecek olan biyopsi işlemi yapılır.