Safra kesesi taşları; safra kesesi içinde oluşan bir veya birden fazla taşın varlığıdır. Her iki cinsi de etkiler ancak taş görülme sıklığı kadınlarda, erkeklere oranla iki kat daha fazladır. Her yaşta ortaya çıkabilir, ileri yaşla birlikte oluşma sıklığı artar. 65 yaş ve üzerinde sıklıkla ortaya çıkar. 10 yaş altındaki çocuklarda nadir olarak görülür.
Hayat boyunca safra kesesinde taş gelişme riski kadınlarda %50, erkeklerde %30’dur. Safra kesesinde taş olan hastaların yarısında semptomlar oluşur.
Memorial Antalya Hastanesi Genel Cerrahi ve Gastroenteroloji Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Behlül Baydar, safra kesesi taşlarının tanı ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.
Safra kesesinde taş görülme sıklığı fazladır ancak safra taşı hastalığı, genellikle ömür boyu hiçbir belirti vermeyen bir sağlık sorunudur. Genetik mirasın da taş oluşumunda etkisi vardır. Ayrıca beslenme biçimi, vücut ağırlığı, cinsiyet, doğum sayısı ve aktivite düzeyi de etkilidir. Kilo fazlalığı ve şişmanlık sorunu olanlarda, çok düşük kalorili diyetlerle kilo alıp verenlerde, sık ve çok sayıda doğum yapan kadınlarda, hareketsiz bir yaşamı ısrarla sürdürenlerde safra taşı sıklığı yüksektir.
Belirtileri Çok Özel, Teşhisi Kolay!
Safra kesesi taşlarının hayat boyu sessizliğini koruyabildiği gibi, yaşamı tehdit edecek kadar önemli sorunlara da yol açabildiğini bilmek gerekir. Safra kesesi taşları ve onun sebep olduğu hastalıklar (safra kesesi ve safra yolları iltihapları, tıkanma sarılıkları, siroz, pankreatitler, safra yolları kanserleri) önemli klinik belirtiler gösterir. Ağrı, kusma, bulantı, titreme ve ateş gibi belirtiler görülebilir.
Biliyer kolik: Safra kesesinde taşların yerinden oynaması veya safra kesesi kanalını tıkaması, veya ana safra kanalına taş düşmesi sonucunda, aralıklarla gelen ve uzun süren şiddetli karın ağrıları olabilir.
Safra kesesi infeksiyonu: Safra kesesinde tıkanıklığa yol açan taş, kese içinde mikrop üremesine ve iltihap oluşumuna neden olabilir. Çok şiddetli enfeksiyonlarda sorun hastayı ameliyata kadar götürebilirken, tekrarlayan hafif enfeksiyonlar sonucunda ise safra kesesi giderek fonksiyonunu kaybeder.
Hazımsızlık, bulantı, kusma, karın ağrısı: Taş varlığı, safranın bağırsağa akışında yavaşlama veya durma hazımsızlık, bulantı hatta kusmaya neden olabilir. Bir çok hasta bu şikayetlerinin mideden kaynaklandığını düşünür. Ancak detaylı bir incelemede sorunun kaynağının safra kesesi olduğu bulunabilir.
Sarılık: Safra kesesi içinde iri bir taşın ana safra kanalına bası yapması ve akışı engellemesi veya keseden ana safra kanalına taş düşmesi sonucunda, tıkanma yapması ile ortaya çıkar. Beraberinde karaciğer hasarına ve ana safra kanalında iltihaplanmaya neden olabilir.
Kolanjit: Ateş, sarılık, karnın sağ üst tarafında yana doğru yayılan karın ağrısı yapar; beraberinde bulantı-kusma da izlenebilir. Tedavi edilmediği taktirde, hastanın genel durumunu bozarak, özellikle düşkün durumdaki hastalarda, ölüme dahi neden olabilir.
Pankreatit: En korkutucu sonuçlara yol açan komplikasyonudur. Pankreas kanalının tıkanması sonucu pankreatit( pankreas bezi iltihabı) oluşumuna neden olabilir. Pankreasın çürümesi, iltihaplanması %30-50 oranında ölüme neden olabilir.
Safra kesesinin delinmesi: Özellikle ileri yaş hastalarda safra kesesindeki taşlar, infeksiyon, iltihap gelişimi ve tedavide gecikildiğinde, safra kesesinde delinmelere, safranın ve iltihabın karın boşluğuna akmasına neden olur. Sonuçlar, hayatı tehdit edici hale gelebilir.
Karın zarı iltihabı (peritonit): Tıkanma sonucu delinebilen safra kesesi bazen tüm karın içine yayılan iltihap oluşumuna neden olabilir. Tedavi edilmezse sonuç ölümcül olabilir.
Fistül: Uzun süreli safra kesesi taşı varlığı ve beraberinde sıkça oluşan safra kesesi iltihapları veya taşın basısına bağlı olarak safra kesesi ile mide, ince barsak, ana safra kanalı, oniki parmak bağırsağı arasında delikler oluşabilir ve buradan taşlar sindirim kanallarına düşebilir; hatta safra akışı alternatif yol olarak buralardan olabilir. Eğer fistül, safra kesesi veya safra kanalı ile cilt arasında olursa, bu delikten dışarıya safra akışı olur ve safra sıvısı cilde hasar verir.
Barsak tıkanıklığı: Fistüller sonucu bağırsağa geçen iri safra kesesi taşları bağırsaklarda tıkanmalara neden olabilir.
Kanser gelişimi: safra kesesi taşlarının kanser yaptığına dair elimizde kesin bir bilgi olmamasına rağmen, safra kesesi kanseri olanların %85-95’inde safra kesesinde taş tespit edilmiştir. Özellikle safra kesesi kanserleri cerrahi olarak sonuçları çok tatmin edici olmayan ve hızlı yayılan kanserlerdir.