Kapakçık fonksiyonlarını kaybeden toplardamar, zaman içinde süregelen basınç artışının da etkisi ile şeklini değiştirmeye başlar. Kıvrımlı, kalın ip şekilli ve çıkıntılı sert bir hal alır. Bu genişlemiş kıvrımlı damarlar, “varis” olarak adlandırılırlar.
Varisi olan birçok hasta konuyu kozmetik açıdan yani hoşa gitmeyen görüntülerden rahatsız olur. Diğer şikayetler arasında özellikle akşama doğru ortaya çıkan bacaklarda dolgunluk hissi, ağrı, yanmalar ve ayak bilekleri civarında artan şişme görülmektedir.
Sadece az sayıda hastada varisler bacakta bilek civarında renk değişikliklerine ve zor iyileşen yara açılmasına neden olabilir. Varis tedavisi ciddi emek ve sabır gerektiren oldukça uzun bir süreçtir. Tedavide temel amaç, varise bağlı bu tip geç problemlerin oluşumunu engellemeye yönelik olmalıdır.
Memorial Antalya Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölümü’nden Op.Dr. Nihat Aydın, varisin kök ve dallarıyla birlikte kurutulabildiğini belirterek varis tedavisi hakkında bilgi verdi.
Varis yüksek oranda genetik nedenlerle yüzeysel toplardamar duvarında olan zayıflık ve kanda toplardamarları genişleten hormonların etkisiyle ortaya çıkan bir hastalıktır. “Progesteron” denilen hormon bunlardan biridir ve kadınlarda yüksek seviyede bulunur. Oluşmasına yardımcı olan diğer nedenler de; hamilelik, obezite, hormon tedavisi ve ayakta uzun süre durmayı gerektiren mesleklerde çalışmak gibi etkenlerdir. Kadınlarda bu risk faktörleri daha sıklıkla bulunduğu için varis hastalığı kadınlarda bir miktar daha fazla görülür.
Ayakta dururken kanın bacaklardan kalbe pompalanması sırasında yerçekiminin yenilmesi gerekir. Yerçekiminden dolayı toplardamarlar üzerine olan basınç kollara göre yüksektir. Toplardamarların içindeki kapaklar bu basınca dayanamayıp, yetmez hale gelince varisler oluşmaya başlar.
Hasta olan sadece varis kapaklarında birisi ise bu kapak üzerine doğrudan yapılan girişimle kapağa doğrudan müdahale edilebilmektedir. Varis ameliyatında kasıktan ve ayak bileği veya diz hizasından ilerletilen bir tel ile damar çekilerek çıkarılır. Bu yöntem genel ya da spinal anestezi (belden bir iğne) ile gerçekleştirilir. Beraberinde varislerde çıkarılır. İşlem yaklaşık bir 30-60 dk sürer ve bacak elastik sargılarla sarılır. Hastaların işlem sonra birkaç ay varis çorabı giymeleri gereklidir.
Varis hastalığında önemli olan, problemin kaynağını kurutmaktır. Varis tedavisinde kalın varislerden tedaviye başlayarak incelere doğru gitmek, üst varislerden altlara doğru devam etmek ve daima ilk tedavi edilenlerin iyice kurutulduğuna emin olmak gerekir. Sadece görünen varislerin tedavi edilmesinden ise kaçınılması gereken bir hatadırr.
Tedaviler genellikle kesin bir çözümdür ancak nadiren tekrarlayabilir. Genel anlamda yeni varisler oluşabileceği için düzenli aralıklarla hekim kontrolünde kalınması tavsiye edilir.
Varisten korunmak için risk faktörlerinizi azaltın;
- İş yerinde oturur durumda çalışma,
- İş yerinde çok fazla ayakta veya hareketsiz kalmak,
- Spor yapmamak,
- Evle iş arasında araç kullanmak, yürümekten kaçınmak, asansör kullanmak, çok seyahat etmek,
- Sigara kullanmak, aşırı alkol kullanmak,
- Sürekli kullandığınız ilaçların damarlara etkisini bilmemek,
- Karaciğer hastalığı,
- Aşırı sıcaklara maruz kalmak (sıcak banyo, aşırı güneşlenme, kum banyosu, sıcak çamur banyosu vs),
- Anne, baba, yakın akrabalarda varis olması,
- Gebelik ve aşırı kilo almak
- Bacak bacak üstüne atmak venöz dolaşımı zorlar.
- Fazla kilolar bacakların yükünü artırarak varis oluşumunu kolaylaştırır.
- Dar pantolonlar kan dolaşımını zorlaştırarak varislere neden olabilir.
- Kronik kabızlık da ıkınma sürecince toplardamarlar içi basıncını artırarak varise neden olabilir.