Varis Nedir?
Toplumumuzda yüzde 50 oranında görülen varis; kanı akciğer ve kalbe geri taşıyan toplardamarların ilerleyici bir şekilde genişlemesine verilen isimdir. Yaklaşık 3 bin 500 yıldır bilinen bir hastalık olmasına rağmen, günümüzde tedavi teknikleri çok ilerlemesine karşın, hala varis hastalığının tedavisinde tam şifa mümkün değildir. Damar duvarının harabiyetine sebep olan etkenlerin sırrı tam çözülmedikçe varis tedavisinde hep yenilikleri göreceğiz fakat sonuçları her zamanki gibi geçici olacaktır.
Bir hastalığın tedavi spektrumu ne kadar genişse, yani ne kadar çok tedavi seçeneği varsa, o hastalıkta tam iyileşmeden o kadar az söz edebiliriz. Varis de çok fazla tedavi yöntemi olan bir hastalıktır ve her yıl yeni bir tedavi şekliyle karşılaşırız.
Varis Nedenleri
En sık sebep her hasalıkta olduğu gibi genetiktir. Bunda genetik olarak damar duvarında güçsüzlükle sonuçlanan eser element eksikliği, romatolojik hastalıklar vb. önemlidir. Anne, baba ve diğer birinci derece akrabalarında varisi olan bir kişi eğer uzun süre ayakta kalınan veya devamlı sabit olarak oturulan bir iş yapıyorsa, sigara içiyorsa, kilo alıyorsa, aşırı sıcağa maruz kalıyorsa, kadınlarda hamilelik ve doğum geçirmişse bilmelidir ki varis hastalığı kaçınılmazdır.
Son zamanlarda modern hayatın bir diyeti olarak, yoğun ve uzun çalışma koşulları ve hareketsiz günlük yaşantı sonucu yürüyüşün yerini alan kısa mesafelere bile otomobil ve taşıma araçları ile ulaşan insanlarda, genetik yatkınlık olmasa bile, varis daha sık görülen bir hastalık halini almıştır. Hamilelerde de varis sıktır. Bunun nedeni, erken dönemde değişen hormonal dengedir.
Oluşum mekanizmasında, ana toplardamarların içindeki kapakçık bozukluğu ve basınç yükselmesi ile başlayan varis hastalığının cilt üzerindeki görünümü; kılcal varisler ve ince kıvrımlı mor damarlar şeklinde olup buzdağının görünen kısmı gibidir, yani problemin kaynağı derin toplardamarlardır.
Belirtileri
Varisin neden olduğu ağrı, kramp, şişlik, ödem ve kötü görüntü, psikolojik olarak da kişiyi rahatsız eder. Bacakta şişlik yapar.
Hastalığı belirtilerine göre sınıflandırırsak:
- Derece O: Görülebilen toplardamar hastalığı yok
- Derece 1: 1-3 mm çapında ince varisler
- Derece 2: Çapı 4 mm üzerinde olan gerçek varisler
- Derece 3: Bacakta şişlik
- Derece 4: Ciltte kahverengi-siyah değişiklikler
- Class 5: Cilt değişiklikleri ve ayak bileği çevresinde iyileşmiş yara
- Class 6: Açık yara olması (hemen daima ayak bileği içi tarafında)
Varis Çeşitleri
Çapı 1 mm civarında olan genişlemelere kılcal varis denmektedir. Kılcal varisler genelde görüntü bozukluğu dışında bir yakınmaya yol açmazlar. Özellikle çapı 3-4 mm üzerinde olan varislerde ise görüntü bozukluğuna ek olarak belirgin yakınmalar başlar. Uzun süre ayakta kalma sonrası bacakta ağrı, şişme, hassasiyet ve ağırlık hissi oluşabilir.
Hastalar, bacakta sürekli bir sızlama olduğunu ve dinlenseler de kolay kolay geçmediğini fark ederler. Bu yakınmalar günün sonuna doğru çok belirgin hale gelir ve hastalar ayakkabılarının dar geldiğini tanımlar. Kadın hastalarda adet dönemlerinde yakınmalar belirgin olarak artar.
Geç dönem varis hastalarında özellikle ayak bileği iç tarafında şişme ve siyaha yakın renk değişikliği başlar. Bu alan kaşıntılıdır ve ayakkabı vurması gibi küçük kaza ile yara açılabilir. Bu yaralar tipik olarak geniş, ancak derin olamayan yaralardır. Dipleri canlı kırmızıdır. Tedavi çok güçtür. Açılan bu yaraların kapanması için uzun süren pansumanlar gereklidir ve tedavi hayat boyunca süregelir.
Tedavi edilmeyen varislerde gelişebilecek bir diğer komplikasyon enfeksiyondur. Varis; kanın göllendiği alandır ve kan, mikroplar içinde çok iyi bir beslenme ve çoğalma ortamıdır. Enfeksiyon gelişirse bu alanda kızarıklık, bölgesel ısı artışı, hassasiyet ve şişlik oluşur. Tedavi öncelikle antibiyotikler ile enfeksiyonun kontrolüdür.
Tanıda Kullanılan Yöntemler
Günümüzde en sık kullanılan yöntem Doppler ultrasondur. Bu yöntem ile gözle görülemeyen derin toplardamarlar incelenebilmekte, kapak yetersizliği değerlendirilebilmektedir. Varis tedavisi öncesi altta yatan tüm sorunları anlayabilmek için Doppler ultrason gittikçe daha sık kullanılmaktadır. Bu yöntem ağrısız olup iğne kullanılmamaktadır. Pahalı bir inceleme değildir.
Tedavi Seçenekleri
Başta da dediğimiz gibi, oldukça çeşitli tedavisi vardır.
1.Konservatif tedavi: İlaç ve kompresyon tedavisini içerir. Varis hastalığını iyileştirmez fakat ilerlemesini durdurur ve yakınmaları azaltır.
2.Yüzeyel lazer: 1mm ve daha küçük varisler için epilasyon gibi dışardan lazer ışını ile kılcal damarın yakılması işlemidir. Cildin dışından verilen lazer ışınları ile çapı 1 mm altında olan toplardamar genişlemeleri yok edilebilir. Ancak daha geniş çaplı damarlar cilt dışından lazer ile tedavi edilmemelidir. Damarı kapatmak için gereken yüksek enerji ciltte yanıklara, renk değişikliğine ve parşömen gibi değişikliklere yol açabilir.
3.Skleroterapi (iğne tedavisi): Bacaktaki varislerin içine çok ince iğneler ile bir madde verilerek toplardamarın tıkanmasıdır. Orta ve büyük çaplı damarlarda başarı şansı düşük olduğundan önerilmemektedir. Çapı 1-3 mm civarında olan varislerde kullanılabilir. Dışarıda enjektör içinde köpük yaparak da tedavi edilebilir.
4.Damar içi lazer uygulaması: İşlem sırasında öncelikle bir iğne ile damarın içine girilmektedir. Ardından Doppler ultrason denen bir cihaz kılavuzluğunda öncü tel damarda uygun yere yerleştirilmektedir. Ardından lazer ışığını damar duvarına verecek olan ince tüp damar içinde ilerletilmektedir. Son olarak lazer kaynağı çalıştırılarak kontrollü olarak damarın içten tıkanması sağlanmaktadır. Bu yöntem önemli avantajlara sahiptir. Öncelikle lokal anestezi altında yapılabilmektedir. İşlem ortalama 30 dakika-1 saat sürmekte, hasta 1-2 saat dinlendikten sonra yürüyerek evine gönderilmektedir. İşlem sonrası hareketlerinde herhangi bir kısıtlama gerekmemektedir.
5.Ameliyat: Burada amaç dıştan görülen varislerin çıkartılmasının yanı sıra toplardamarların içinde yüksek basınca yol açan ve hemen daima kasık bölgesindeki kapakçıkların yol açtığı yetersizliğin giderilmesidir. Bu yetersizlik giderilmezse hastaların yakınmaları süregelecek ve varisler kısa zamanda tekrarlayacaktır. Hastaların ameliyat öncesinde Doppler ultrason ile incelenmesi bu nedenle çok önemlidir. Hastada kapak yetersizliği yoksa tek gerekli olan genişlemiş varis yumaklarını üzerlerine yapılan küçük cilt kesileri ile çıkartmaktır. Bunlar cildin doğal çizgilerine paralel olarak yapılan 2-3 mm uzunlukta kesilerdir ve çoğu zaman dikiş gerektirmeden iyileşmektedir.
Medical Park Fatih Hastanesi