Enfeksiyon hastalıklarına bağlı ölümlerin gelecek 10 yıl¬da yüzde 3 kadar azalacağı tahmin ediliyor. Buna karşın dünyadaki hastalık yükünün yüzde 72’sini oluşturan kronik hastalıkların, 30 yaşın üzerindeki bireylerde, çoğu gelişmek¬te olan ülkelerde olmak üzere yüzde 17 kadar artış göstereceği öngörülüyor.
Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) nedir?
KBH, böbrekleri hasara uğratan ve böbreklerin normal görevlerini (kanı zararlı maddelerden temizleme, vücut sıvı dengesini sağlama, tansiyonu düzenleme ve hormon yapımı gibi) yapmasını engelleyen uzun süreli bir hastalıktır. Tansiyon yüksekliği, kansızlık, kemik hastalığı ve kalp-damar hastalıkları gibi başka hastalıkların ortaya çıkmasına yola açabilir.
Sıklığı nedir?
Dünyada 500 milyondan fazla insanda vardır; ge¬nel olarak dünyada her 10 yetişkinden birinde değişik derecelerde kronik böbrek hastalığı olduğu hesaplanmıştır. Ülkemizde ise CREDIT çalışması sonuçlarına göre yetişkin popülasyonun yaklaşık yüzde 17’sinde kronik böbrek hastalığı olduğu saptanmıştır.
Hangi nedenlerle ortaya çıkar?
En sık görülen nedenleri şeker hastalığı, yüksek tansiyon, böbrek iltihapları, idrar yolu taşla¬rı ve tıkanmaları ile kistik böbrek hastalıklarıdır. Çocuk yaş grubundaki has¬talarda en önemli nedenler ise; idrar yapma sırasında idrarın keseden böbreklere doğru geriye kaçması (vezikoüreteral reflü), tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları ve kronik böbrek iltihaplarıdır.
Nasıl teşhis edilir?
Genellikle son döneme kadar belirti vermediği için hastalığın belirlenmesi ancak yapılacak idrar ve kan testleriyle mümkündür. Böbrek hastalığı açısından yüksek riskli olduğu düşünülen bireylerde tarama testleri çok önemli. Gelişmekte olan ülkelerde KBH’nin erken dönemindeki hastaların çoğunda tanı konulamıyor. Böbrek bozukluğunun erken tanısı, böbrek hasarının diğer organları etkilemesinden önce uygun tedavinin verilebilmesi açısından kilit öneme sahip.
Hastalığın sonuçları nelerdir?
Birinci sonuç, ilerleyici böbrek fonksi¬yon kaybına bağlı olarak, böbrek yetmezliği oluşması ve diyaliz ve/veya böbrek nakli ihtiyacının doğmasıdır. İkinci sonuç ise, kalp-damar hastalığına (KVH) bağlı erken ölümdür. Sağlıklı görünen ancak KBH’si olan bireylerde, KVH’ye (koroner kalp hastalığı, beyin-damar hastalığı, periferik damar hastalığı ve kalp yetmezliği) bağlı erken ölüm riski, kronik böbrek yetmezliği olsun veya olmasın 10 kat daha fazla artmaktadır.
Maliyeti ve toplumsal sonuçları nedir?
Dünyada 1.5 milyonun üzerinde diyaliz (hemodiyaliz-makine diyalizi) ve peri¬ton diyalizi (karından diyaliz) gören veya böbrek nakli (transplantasyon) yapılmış insan yaşıyor. Bu sayının gelecek 10 yılda ikiye katlanacağı tahmin ediliyor. Gelecek 10 yılda diyaliz ve böbrek naklinin dünyadaki toplam maliyetinin 1 trilyon doları geçeceği düşünülüyor. Ülkemizde ise 2008’de diyalize giren kronik böbrek yetmezliği hastaları için bütçeden yaklaşık 1.5 milyar dolar harcanmıştır.
Gelişmiş ülkelerde böbrek nakli tedavisi (RRT) gören hastaların yüzde 80’inden fazlası yaşamakta iken, gelişmekte olan ülkelerde bu yük, büyük oranda karşıla¬namamakta. Ancak ülkemizde son döneme ulaşmış bütün hastalara diyaliz teda¬visi imkânı sunulabilmekte.
Nasıl tedavi edilir?
Son 10 yılda yapılan klinik araştırmalar ilaç olarak, ACE inhibitörleri/ARB’lerin kullanılmasının, KVH, şeker hastalığı, yüksek tansiyon ve KBH’ye bağlı hastalık yükünü anlamlı düzeyde azalttığını gösteriyor. Bu ilaçların maliyetleri ise nispeten düşüktür. ACE inhibitörleri/ARB’leri böbrek hastalığının ilerlemesini önlemekte veya yavaşlatmakta, idrarda albümin (bir çeşit protein) bulunmasını azaltmaktadır.
Belirtileri Nelerdir?
Aşağıdaki belirtilerden bir veya birkaçına sahip kişilerde kronik böbrek hastalığı / yetmezliği olabileceği akla gel¬meli ve gerekli testler yapılmalıdır;
• Halsizlik, çabuk yorulma ve enerji kaybı
• Konsantrasyon bozukluğu
• İştahsızlık
• Uyku bozuklukları
• Geceleri kas krampları
• Ayak ve bacakta şişlik olması
• Sabahları göz çevresinde şişlik olması
• Ciltte kuruluk ve kaşıntı
• Geceleri, daha sık idrara çıkma.