Uzm.Dr. Faruk Akçay
Şikayetleriniz tiroglossal duktus kisti veya tiroglossal duktus kisti ile ayrıcı tanı(dermoid kist, ektopik diğer tiroid dokusu, tiroid nodülü, tükrük bezi tümörleri) yapılması gereken hastalıklar açısında değerlendirilmelidir. Ektopik tiroid bezi(troid bezinin normal yerleşim yeri dışında tiroid hormonu salgılama özelliği olan doku) açısından tiroid sintigrafisi yapılabilir(boyun usg ve tiroid usg'ye ek olarak). Tiroglossal duktus kisti ektopik tiroid bezi olarak fonksiyon görür. Yani bu ektopik tiroid bezi tiroid fonksiyonlarını bozabilir.
Bu nedenle tiroid fonksiyonları(tsh, serbest t4) ile birlikte tiroid otoantikorları(anti tpo, anti tg),boyun usg, tiroid usg, tiroid sintigrafisi, kan sayımı, crp, sedimantasyon, ast, alt, CPK, GLİKOZ, bakılmalı.
Embriyonel bir yapı olan tiroglossal duktus tiroid bezi gelişiminde rol alır. Embiryonel hayatta 5-10. haftalar arasında kaybolur. Eğer bu kanal anne karnında iken embriyonel hayatta kaybolmazsa ektopik tiroid bezi gibi çalışır. Dil kökünde, boyun orta bölgesinde veya dil kökü ile tiroid bezi arasında herhangi bir bölgede ektopik tiroid bezi olarak çalışan bir embiriyonel bir kistit (tiroglossal duktus kisti) olarak ortaya çıkar.
TK(tiroglossal kist)' nın ayırıcı tanısı dermoid kist, LAP, lipom, ektopik tiroid dokusu, tiroid nodülü, tükrük bezi tümörleri ile yapılmalıdır.
Tiroid glandın oluşması embriyonel hayatın 17.gününde dil kökündeki endodermal bir hücre çoğalması şeklinde başlar. Bu hücre çoğalması farinksin önünde aşağı doğru uzanan bir kanal halini alır. Bu kanala tiroglossal duktus denir. Gelişim sürecinde tiroglossal duktus hyoid kemik korpusunun içinde kalır. Duktusun alt kısımları bilobe şekilde genişleyerek tiroid glandın iki lobunu oluşturur. Tiroglossal duktus, embriyonel hayatın 5-10 haftaları arasında ortadan kaybolur. Ancak bazen duktusun en alt ucu gelişmesini tamamlar ve orta hattın biraz solunda yerleşen piramidal lobu oluşturur. Tiroglossal duktusun en üst ucu ise dil kökünde foramen caecum adı verilen bir çukurluk şeklinde kalır.
Tiroglossal duktus aşağı doğru uzanamayıp daha yukarıda gelişimini tamamlarsa ektopik tiroid dokusu meydana gelir. Ektopik tiroid en fazla foramen ceacum bölgesinde olur, ancak her yerde olabilir. Tiroid normal yerinde oluştuktan sonra, tiroglossal duktus kaybolmayıp kistik bir hal alırsa, buna da tiroglossal duktus kisti denir. Tiroglossal duktus kisti dışında total ektopi, lingual tiroid ve lateral servikal ektopi de oluşabilir.
Tiroglossal Duktus Kisti: (TDK)
TDK en sık görülen konjenital boyun kitlesidir. Genellikle 10 yaş altında görülür. Ancak hastaların %35'i 30 yaş üzerindedir. Kitle %90 oranında orta hatta %10 oranında ise hafif lateraldedir. Lateralde ise %95 soldadır.
Konjenital bir hastalık olmasına rağmen kistin geç olarak ortaya çıkmasının sebebi, embriyonel hayatta kaybolmayan tiroglossal duktus epitelyal artıklarının, geçirilen ÜSYE tarafından stimüle edilerek büyümesidir.
Kist, tiroglossal ductus' un yolu boyunca herhangi bir yerde görülebilir. En sık infrahyoid bölgede (%60,9) ortaya çıkar. Ancak intralingual (%2,1), suprahyoid (%24,1), suprasternal (%12,9) yerleşimlide olabilir. T.K. spontan veya cerrahi olarak dışarı açılırsa buna tiroglossal fistül denir. Ancak gerçek bir fistül olmadığı için tiroglossal sinüs de denir.
Kist epiteli genellikle psödostratifiyesilyalı kolumnar epiteldir ancak squamöz epitelde görülebilir. Kist duvarında müköz glandlar ve ektopik tiroid dokusu bulunabilir. Squamöz epitelden kaynaklanan malign dejenerasyon bildirilmiştir.
TK ağrısız, mobil, yumuşak bir kitle olarak karşımıza çıkar. Nadiren hyoid kemik ile tiroid kartilaj arasına sıkışırsa fikse olabilir. İnfekte olduğunda ağrı, ciltte hiperemi ve odinofaji gelişir. Kistin TD ile olan bağlantısı, dilin öne-arkaya hareketleri ve yutma sırasında mobilizasyona neden olur.
TK' nın ayırıcı tanısı dermoid kist, LAP, lipom, ektopik tiroid dokusu, tiroid nodülü, tükrük bezi tümörleri ile yapılmalıdır.
Ayırıcı tanı bazen İİAB'yi gerektirir. Hem tanı koymak hem de hastanın fonksiyon gören tiroid dokusunu saptamak amacı ile tiroid sintigrafisi yapılabilir.
T.K.' nin tedavisi cerrahidir. Ancak kist infekte ise önce bu tedavi edilmelidir. Bu sistemik antibiotiklerle yapılır. İçi pürülan mai ile dolu kistlerde antibiotik penetrasyonunu arttırmak için önce ponksiyon yapılmalıdır. Cerrahi tedavi kistin, duktusun ve hyoid kemik korpusunun eksizyonunu içerir. Bu şekilde yapılan ameliyata "Sistrunk Ameliyatı" denir. Hyoid kemik korpusu ve derin eksizyon yapılmazsa recurrens oranı %50'dir.