Tiroid, boynun ön-alt kısmındaki bir iç salgı bezi ve ortalama ağırlığı 20 gram kadar. T3 ve T4 adı verilen tiroid hormonlarının üretilmesi ve salgılanması, en önemli görevi. Kalp atım sayısının düzenlenmesinde, solunum ve bağırsak hareketlerinin ayarlanmasında, oksijen tüketimi ve ısı üretiminde, alyuvar çoğalmasında, kemik yapım ve yıkımında, karbonhidrat, yağ, protein, vitamin metabolizmasının düzenlenmesinde önemli roller üstlenen tiroid; hamilelerde bebeğin iskelet ve beyin gelişiminde de oldukça etkili olabiliyor. Tiroid, aynı zamanda çevremizdeki kişilerde sıklıkla rastladığımız, kendi adını alan bir hastalık. Womenist olarak mercek altına aldığımız, daha çok kadınlarda görülen bu rahatsızlık, tiroidin gereğinden daha az ya da daha çok çalışması ile ortaya çıkıyor. En sık rastlanılan şikayetler ise; halsizlik, unutkanlık ve engellenemeyen kilo artışı. Çoğu hastalıkta olduğu gibi tiroid için de erken teşhis oldukça önemli.
Tiroidin az çalışması durumu
Unutkanlık ve hızlı kilo artışına sebep olan ‘tiroidin az çalışması’ hipotiroidi olarak da biliniyor. Belirtileri ise çabuk yorulma, adet düzensizlikleri, göz çevresi şişliği, kabızlık, kalp çalışma hızında gerileme. Özellikle anne adayları ve gebe kalmakta zorlananların ilgili kontrolleri yaptırmalarında büyük önem var, zira tiroidin az çalışması hem gebe kalmayı zorlaştırıyor hem de gebelik durumunda maalesef düşük ihtimali artıyor. Tedavisi ise hormon desteği ile gerçekleşebiliyor.
Tiroidin fazla çalışması durumu
Bu duruma hipotiroide göre çok daha az rastlanılmakta. Hipertiroidizm olarak da adlandırılan, tiroid bezlerinin normalden çok daha fazla çalışması sonucu oluşan hastalığa tirotoksikoz da deniliyor. Hipertiroidi olan bir hastada; kilo kaybı, uykusuzluk, sinirlilik, çarpıntı, ishal, adet düzensizliği, kaslarda zayıflık, ellerde titreme, saç dökülmesi, göz bebeklerinde büyüme gibi şikayet ve bulgular gelişebiliyor. Hipertiroid görülen hamilelerin kusma ve bulantı belirtileri çok daha fazla olabiliyor.
Fazlası kilo kaybına neden oluyorsa, fazla kilolarımdan kurtulmak için kullanabilir miyim?
Bu, yıllar öncesinde denendi. Metabolizma hızını artırdığı ve yağ yakımına neden olduğu gözlendi. Fakat, hipertiroidizmde belirtildiği gibi kaslarda zayıflığa ve önemli kayıplara neden olacağı düşünüldüğünden uzmanlarca, şişmanlık tedavisindeki kullanımı kesinlikle önerilmiyor. Bu şekilde kilo verdirdiği iddia edilen yöntemlerin de ‘yasal’ olmadıkları söyleniyor.
Çoğunlukla stresliyim. Bu stres beni tiroid hastası yapar mı?
Yoğun stres, kortisol ve adrenalin gibi hormonların böbrek üstü bezlerinden salgılanmasına sebep olabilir. Bu hormonlar, bağışıklık sisteminizde bir takım aksaklıklara neden olacaktır. Şayet kalıtımsal olarak bağışıklık sistemine bağlı tiroid hastalığı riskiniz varsa, kronik hale gelen stres, tiroid bezinin düzenli çalışmasını etkileyebilmekte.
Doktor tiroid bezimde nodül tespit etti. Bu kanser olmam anlamına mı geliyor?
Durun, hemen panik yapmayın! Her 20 yetişkinden birinde elle hissedilebilen nodüller var. Yaşlı ve kadınlarda çok daha fazla görülebilen nodüllerin, istatistiklere göre sadece % 5’i kanserli. Kaygılanılacak bir durum değil ama yine de gerekli hassasiyetle takip etmenizde yarar var. Nodülün kötü huylu olma ihtimali; çok sert olması, büyüme hızının çok olması, hastanın 40 yaş üzerinde olması ve çevresindeki lenf bezlerinin gelişimine paralel olarak artabilir...
Tedavisi ile ilgili bilinmeyenler
Tiroidin düzensiz çalışma durumu, ilaç veya ameliyat ile tedavi edilebiliyor. Fakat, tedavide özellikle ameliyat kararı alınmasında ve uygulanmasında duruma hassasiyetle yaklaşılmasında fayda var. Tiroid kanserine neden olabilen nodüllerin ameliyatla alındığı biliniyor ama her tiroid nodülü ameliyatla alınacak diye bir kaide de yok. Yerinde bir ameliyat kararı ise ameliyatın ardından alınan nodüllerin ne kadarının kanserli olduğunun tespit edilmesiyle anlaşılıyor. Tiroid bezi büyüdüğünde; nefes, yemek borusu ve ayrıca damarlar üzerine baskı yaptığında oluşabilecek ek rahatsızlıkların ortadan kaldırılmasına yönelik olarak da cerrahi operasyon gerçekleşebiliyor.
Ameliyat sonrası hormon tedavisi ortadan kalkıyor mu?
Cerrahi müdahale sonrasında da düzenli ve hastaya uygun dozda tiroid hormonu desteği gerekiyor. Ama tabii, hastanın seyri ve tedavinin ne denli yeterli olup olmadığı belli periyolarla yapılan kan testleri ve radyolojik incelemeler sayesinde kontrol ediliyor.
Doğu Karadeniz, ülkenin en çok tiroid hastalığı vakası görülen yeri
Trabzon Özel Yıldızlıgüven Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Opr. Dr. Kibar Çebi’nin 2012 yılı Ağustos ayında yaptığı açıklamaya göre, Karadeniz bölgesi ülkemizin tiroid hastalıkları açısından oldukça riskli bir bölge. Ülkemizdeki tiroid hastalarının %60’ı Doğu Karadeniz bölgesinde bulunuyor.
Kaynak:Womenist.net