Yard. Doç. Dr. İlker Günyeli
Jinekolojik Onkoloji
Genel anlamı ile servisit rahim ağzı dokusunun iltihabıdır. Sıklıkla bir enfeksiyona bağlıdır, ancak bazen irritasyon ya da travma sonrası da ortaya çıkabilir.
Kadınların yarısından fazlası hayatının bir döneminde bu hastalığa yakalanır. Yaşı ne olursa olsun cinsel yönden aktif her kadın servisit için uygun bir adaydır.
Kasık ağrısı ve vajinal akıntısı olan kadınların çoğunda başka bir hastalıkla bir arada ya da tek başına servisit bulunabilir.
Belirtileri diğer pek çok hastalığa benzediği ve spesifik yakınmalar yaratmadığı için kişinin kendi kendine servisitten şüphelenmesi zordur. Genelde başka bir nedenden dolayı yapılan jinekolojik muayene ile fark edilir.
Belirtiler
Servisitin ilk belirtisi adet kanamasının bitişini takip eden dönemde ortaya çıkan vajinal akıntıdır. Diğer belirtiler arasında KASIKLARDA AĞRI, anormal vajinal kanama, kaşınma, vajinada yanma, ilişki esnasında ağrı(disparüni) , ilişki sonrasında kanama, idrar yaparken yanma ve bel ağrısı bulunabilir.
Hafif vakalarda herhangi bir bulgu olamayabilir ancak olay ilerledikçe kötü kokulu ve iltihabi bir akıntı ortaya çıkar.
Rahim ağzı yaraları sonucunda oluşan;Uzamış ve tedavi edilmemiş bir servisit mukus (serviks salgısı) yapısını kötüleştirerek spermlerin servikal kanala girişini bozabilir ve bu şekilde kısırlığa yol açabilir. Dolayısıyla tecrübeli ellerde tedavisi ile kısırlık problemi olan bireylerde kendiliğinden gebelikler oluşabilir.Bu amaçla,Kısırlık tedavisinin ilk aşaması serviks ve vajendeki enfeksiyonların düzgün şekilde giderilmesidir.Çünkü kısırlık nedenlerinden birisi de servikal faktör denilen rahim ağzı problemleridir.
Servisiti olan kadın gebe kalırsa da düşük ve erken doğum riskleri vardır. Ayrıca bu tür annelerden doğan bebeklerde doğum sonrası akciğer ve göz enfeksiyonları da normalden daha fazla görülür.
Tanı
Yalnızca bir jinekolojik mauyene bile önemli derecede fikir vericidir. Servikste en sık karşılaşılan problemler; Servisit ve Servikal "ektropion" denilen iç epitelin dışa taşınması durumlarıdır.
Servisit, yani serviksin iltihabı, vücudun normal çalışan savunma mekanizmalarının bir sonucu gelişir.
Herhangi bir dokuda yaralanma, irritasyon ya da enfeksiyon olduğunda beyaz kan hücreleri yani akyuvarlar o bölgeye göç ederler ve bu bölgedeki kan akımı artar. Bu olay serviskte olduğunda, normalde açık pembe olan serviks kızarır ve şişer. Bu durum muayenede yara şeklinde görülebilir.
Servisit tanısı genelde jinekolojik muayene ile konsa da tanıdan emin olmak ve kesin tanı koyabilmek için bazı ek tetkikler gerekebilir.
Serviksteki lezyonları tanımak çok önemlidir. Nitekim bazan serviks kanserleri de özellikle erken evrede servikal yaralar ile karıştırılabilmektedir.
Servisit Tanısında Kullanılan Testler
Smear: Servikal enfeksiyonu ve erken dönem serviks kanserinin taramasında kullanılır.
Smear her kadının yılda bir defa yaptırması gerek son derece basit ancak bir o kadar da önemli bir testtir. Muayene sırasında, rahim ağzı salgısından ince bir fırça ile sürüntünün alınıp bir cam üzerine yayılarak patolojik incelemenin yapılması işlemlerini içerir. Ağrısız ve basit bir işlemdir.
Biopsi
Eğer rahim ağzı ileri derecede anormal görünüyor ise lokal anestezi altında şüpheli alanlardan serviks biopsisi (parça alımı) yapılabilir.
Eğer tek bir alan belirlenemiyorsa saat 3,6,9 ve 12 hizalarından biopsi alınır ve patolojik incelemeye gönderilir.
Kolposkopi
Rahim ağzının ve vajenin ışık altında büyütece benzer bir optik alet yardımı ile incelenmesidir.
Şüpheli alanları daha kolay ortaya çıkarmak için kolposkopi öncesi rahim ağzı bir takım kimyasal maddeler ile silinir ve daha sonra boyanır. Dokunun boya tutmadaki farklılıklarına göre biopsi alınacak yer tespit edilir.
Kolposkopi ile rahim ağzındaki kılcal damarların yapıları da değerlendirilir ve anormal damarlanma olup olmadığı saptanır. Bu damarlanma değişiklikleri servisit ile kötü huylu hastalıkların ayrımında önemlidir.
Servisit Nedenleri
Servisitin başarılı şekilde tedavi edilebilmesi altta yatan nedeninin tanımlanması ile ilgilidir. Eğer buna neden basit bir irritan (tahriş edici) madde ise bu maddenin kullanılmaması sorunu çözecektir.
Altta yatan sebep bir enfeksiyon ise uygun şekilde antibiyotik tedavisi servisit problemini de çözecektir.
Servisite neden olan en önemli üç mikroorganizma klamidya, gonore ve trikomonasdır. Bunun dışında bazı allerjik maddeler de bu duruma yol açabilir.
Servisit Tedavisi
Eğer servisit durumu uzamış veya altta yatan etkenin tedavisine rağmen tabloda gerileme yoksa bu bölgedeki anormal hücreleri tahrip etmek için bazı küçük cerrahi girişimler yapılabilir.
En sık kullanılan koterizasyon (yakma), krioterapi (dondurma) ve lazer tedavileridir.
Her üç metotta da amaç aynıdır: iltihabi dokunun öldürülmesidir.Bir doku yakarakda dondurularak da yok edilebilinir...
Koterizasyon :Koterizasyon ısı yardımı ile tahrip etmektir. Halk arasında bu işleme "yara yakma" adı verilir.
Kronik servisitteki en eski ve en klasik yöntemdir. Kalem şeklinde bir probun ucundan elektrik akımı geçirilerek ısı elde edilir.
Bir kaç dakika süren işlem esnasında çok hafif ağrı olabilir. Nadiren tecrübeli ellerde yapılmaz ise koter sonrası oluşan nedbe dokusu rahim ağzı kanalında tıkanmalara yol açabilir.
- işlem sonrası 3-4 hafta ilişkiden sakınılmalı
- Akıntının bol olacağı ve et suyu gibi olacağı konusunda hasta bilgilendirilmeli
- 2 adet sonrası kontrole çağrılarak iyileşme oranı belirlenmeli ve inatçı bölgelerde işlem tekrarlanmalıdır.
Kriyoterapi: (dondurma) : azot gazı ile ve bir prob yardımıyla bölgenin dondurulmasıdır. Bu işlemde çok tecrübeye gerek yoktur, çünkü dokuya tutunduğunda - 180 derecelik bir soğukluk oluşturur,insan vücudunun ısısı olan artı 37 derece de hesaba katılırsa 217 derecelik bir farkla dokuya tutunur.
Bu probun orada kısa süre tutulması iyileşmenin yetersiz olması ile , çok tutulması ise çok derin bir alanın tahrip edilmesiyle sonuçlanır ve ileri derecede akıntıya yol açar. Bu nedenle ister yakma ister dondurma işlemi el yatkınlığı iyi olan hekimlerce yapılmalı ve önemsenmelidir.