Ülkemizde yaklaşık 7 çiftin birinde infertilite (kısırlık) odaklı sorunlar görülmektedir. Hamilelik isteyen ve her ay yapılan gebelik testinin negatif sonuçları ile ciddi hayal kırıklığı yaşayan çiftlerin manevi kayıpları tartışmasız çiftler arasındaki iletişimi de etkilemektedir. Bu gibi durumlarda yardımcı üreme yöntemlerine başvuran hastaların sayısı artarken, tedaviye başlamadan önce hamileliğe engel olan faktörlerin belirlenmesi ve soruna yönelik uygulanan tedavi seçeneklerinin değerlendirilmesi gerekir. Aksi halde tedavinin maddi ve manevi kayıpları artış gösterebilmektedir. Ancak hamile kalamama sorunları yaşayan çiftlerin uzman bir doktora görülmesi ve gerekli tedavi şeklinin belirlenmesi ile hayaller gerçeğe dönüşebilir. Bu nedenle hamileliğe engel olan en sık karşılaşılan durumlar aşağıdaki gibi olmaktadır:
Yumurtlama bozukluğu
Kadınların belli bir kısmı etkisi altına alan polikistik over sendromu adet periyodlarının düzensizliğine ve erkeklik hormonun artmasına neden olmaktadır. Kadınların yaklaşık %10-15’inde yumurtalamayı engelleyen en sık görülen nedenlerden birisidir. Hamilelik için aranan ilk kriter kaliteli yumurtalardır. Vücudun doğurganlık sisteminde dahil olan adet kanamaları bazı nedenlerden dolayı etkilenerek hamile kalamama sorunlarına yol açmaktadır. Aslında yumurtlama fonksiyonlarında yaşanan bir aksaklığın göstergesi olarak adet kanamaları değişmektedir. Özellikle beslenme, hastalık ve stres gibi hormonal düzeneği etkileyen sorunlar adet kanamalarını yani yumurtlama fonksiyonlarını olumsuz yönde etkilenmektedir. Ayrıca aşırı kilo, obezite ya da ideal kilonun çok daha altında olma ve tiroit bezlerindeki düzensizlik yumurtlama fonksiyonlarında etkin rol oynamaktadır. Sağlıklı ve ideal kiloda olmak doğurganlık şansını arttırmaktadır. Bunun dışında yumurtalamayı engelleyici durumların araştırılması ve tedavisi için mutlaka doktora başvurulması önerilir.
Fallop tüplerinin tıkalı olması
Hamileliğe engel olan faktörler arasında tüplerin tıkalı olması yer almaktadır. Fallop tüpleri sperm ve yumurta hücrelerinin bir araya gelmesini sağlayan fonksiyonel bir köprü görevini üstlenir. Cinsel birlikteliğin ardından spermler rahim kanalı ve rahim ağzı ile rahime ulaşarak tüplere, oradan döllenecek yumurtaya ulaşabilmektedir. Eğer tüplerde bir tıkanıklık söz konusu ise, üreme hücrelerin bir araya gelmesi ve gebeliğin oluşma nerdeyse imkansızdır.
Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar
Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, çikolata kisti, geçirilen dış gebelik operasyonları ve diğer pelvik operasyonlar çevre dokularda ve tüplerde adezyonlara (yapışıklık) neden olabilmektedir. Tüplerin tıkanması halinde normal yollardan gebeliğin elde edilmesi mümkün değildir. Özellikle endometriozis (çikolata kisti) ya da pelvik inflamatuar gibi üreme sistemini etkileyen durumlar fallop tüplerinin işlevselliği açısından büyük risk oluşturmaktadır. Ayrıca karın boşluğu iltihabı da aynı risk faktörlerini içermektedir. Bu gibi durumlarda genellikle tüp bebek tedavi yöntemleri tavsiye edilmektedir.
Erkek kaynaklı sorunlar
Hamile kalamama yani kısırlık sorunları yalnızca tek bir cinsiyete mensup olmayıp, kadın ve erkek üreme sistemini etkilemektedir. Özellikle günümüzün hayat koşulları doğrultusunda çevresel faktörler ve beslenme alışkanlıkları erkek kısırlığının artmasına neden olmaktadır. Sperm kalitesi, sperm sayısı ve hareketliliğin yeterli olmaması halinde kısırlık sorunu ortaya çıkmaktadır. Ayrıca aşırı kilo, sigara ve alkol kullanımı sperm kalitesini etkilemektedir.
Kaliteli yumurtanın olmaması (ileri yaş)
Her kadın belli bir yumurta sayısı ile dünyaya gelir. Fakat ilerleyen yaşla birlikte kişinin yaşam tarzındaki olumsuz davranışlar yumurta rezevlerini etkilemektedir. Bu nedenle kadınların ilerleyen yaşlarda yeterli kaliteye sahip yumurtaların olmaması, hamile kalamama sorunları arasında yer almaktadır.
Endometriozis (çikolata kisti)
Halk arasında çikolata kisti diye tabir edilen endometriozis, kadınların her ay düzenli olarak adet kanamasını gerçekleştiren rahim iç astar dokusunun rahim dışında tüplere, yumurtalıklara ya da karın içi boşluğuna yerleşmesi sonucunda meydana gelen çikolatayı anımsatan kistik bir oluşumdur. Endometrium tabakasının rahim içinde adet kanamalarını gerçekleştiren fonksiyonelliği rahim dışındaki konumlandığı bölgede de devam etmektedir. Bu nedenle çevre dokularda adezyon ve kisttik yapılar meydana gelebilir. Üreme çağındaki kadınların %15-20’sinde görülen bu durum şiddetli adet kanamaları ve ağrı gibi belirtilerle ortaya çıkmaktadır. Ayrıca konumlandığı organların tüpler olması halinde tıkanıklığa neden olarak, hamile kalamama sorunları görülebilmektedir.
Hamileliğe engel olan hastalıklar nelerdir?
Polikistik over sendromu
Anovulasyon (yumurtlama olmaması, yumurtlama düzensizliği)
İleri derecede ciddi kronik hastalıklar (kalp, karaciğer vb.)
Hiperprolaktinemi
Trioid hormon bozuklukları (Guatr hastalıkları)
Yumurtalık ve tüpler ile ilgili geçirilen cerrahi operasyonlar
Endometriozis (çikolata kisti)
Rahim içerisinde bulunan septum, miyom ve benzeri patolojiler
Rahim ve yumurtalıkları içeren enfeksiyon hikayesi