İnternational Hospital Kalp ve Damar Cerrahisi Bölüm Başkanı Op. Dr. Remzi Tosun, mekanik kalp kapaklarında ses sorununun hala giderilemediğini belirterek, “Eşler bu yüzden yataklarını bile ayırmak zorunda kalabiliyor. Çünkü uyurken kan geçişini sağlayan bu kapaklar, bazen uykudan uyandıracak şekilde sesler çıkarıyor.” dedi.
Kalp kapaklarında ortaya çıkan bazı durumlarda tek çözüm, kalp kapaklarını değiştirmek olabiliyor. Günümüzde kalp kapakları, mekanik ve biyolojik (canlıdan elde edilen) olabiliyor. Biyolojik kalp kapakları sığırların kalp zarından, domuzdan elde edilebildiği gibi (heterogreft), insan kadavrasından (homogreft) özel yöntemlerle de hazırlanabiliyor.
Mekanik kalp kapakları ise daha uzun ömürlü olsalar bile özellikle çıkardığı sesler, dışarıdan duyulabiliyor.
Kalp kapağındaki sorunların hastada nefes darlığı, çarpıntı ve kalp yetmezliği bulguları ile ortaya çıktığına değinen Op. Dr. Remzi Tosun kalp kapakları hakkında merak edilen soruları yanıtladı:
Kapakların Görevleri Nelerdir?
Kalp kapaklarının görevi, kendisinden sonra gelen odacığa kanı aktarmak, bir sonraki odacığın kasılmasıyla vücuda ve akciğerlere pompalanacak kanın geri kaçışını engellemektir.
Kaç Çeşit Kapak Hastalığı Var?
Kapak hastalıkları doğuştan ve edinsel olmak üzere ikiye ayrılıyor. Edinsel kalp kapak hastalıklarının en önde gelen nedeni olan “Ateşli Eklem Romatizması” Türkiye´de sık görülüyor. Ateşli Eklem Romatizması streptokok (A grubu Beta Hemolitik streptokok) adı verilen mikroorganizmalar tarafından oluşur. İyi tedavi edilmediğinde romatizmadan sonra 5-15 yıl içinde kapak yapısı bozularak kalınlaşıyor, kireçleniyor. Bunun sonucu olarak kapakta daralma veya yetersizlik oluşuyor.
Kalpte Kaç Kapak Vardır?
Sol kulakçık ile sol karıncık arası “mitral kapak”, sol karıncık ile aort ana atar damarı arasında “aort kapağı”, sağ kulakçık ile sağ karıncık arası “trikuspid kapak”, sağ karıncık ile akciğer atar damarı arasında pulmoner kapak yer alıyor. Görülme sıklığına göre kalp kapak hastalığı sırası ile mitral kapak, aort kapak, trikuspid ve en az sıklıkla da pulmoner kapakta oluşuyor.
Yaşlanmayla birlikte, kalp kapakları da deformasyon veya dejenerasyona uğrayabiliyor. Romatizmal kalp kapak hastalığının aksine, çoğunlukla yetmezlik oluşuyor.
Doğuştan bazı kapaklar üç yaprakçıklı olmak yerine iki yaprakçıklı olabiliyor. Kan basıncının kapağa etkisi ile kapak yapısı daha kısa sürede bozulabiliyor. Bu kişiler nadiren erişkin yaşa kadar ya da yaşlılık dönemine erişebiliyor. 30-40’lı yaşlarda kapaklarda darlık ve yetersizlik bulguları ortaya çıkıyor.
Hastalarda Ne Gibi Şikayetler Görülüyor?
Erken dönemde egzersizle meydana gelen nefes darlığı, çarpıntı, çabuk yorulma, halsizlik, göğüs ağrısı veya bayılma şikayeti görülebiliyor. İleri safhada ise bu şikayetler istirahatta da ortaya çıkıyor.
Hangi İncelemeler Yapılıyor?
Hastanın kardiyolojik muayenesi sonrası yapılan, EKG, Telekardiografi, Ekokardiyografi ile kesin tanı konulabiliyor. Kapağın darlık derecesi, yetersizlik varsa kaçak miktarı, EKO skoru da tanı sırasında ortaya çıkarılıyor. Cerrahi planlanan ve 40 yaş üzerindeki hastalara, koroner arterlerin görüntülenmesi ve kalp boşluklarının basınç ölçümleri için ayrıca Koroner Anjiyografi yapılıyor.
Tedavide Neler Yapılıyor?
Kapak hastalığının erken döneminde medikal tedavi ile hasta takip altına alınıyor. Medikal tedaviye rağmen şikayetleri artarak devam eden hastalarda cerrahi tedavi uygulanıyor. Aort kapağında parsiyel sternotomi (üst göğüs kemiği kesilerek) veya total sternotomi girişimi, mitral kapakta göğüs kemiğinin tam veya kısmi kesilmesi veya meme altından yapılan 8-10 cm’lik estetik kesi ile girişim yapılabiliyor. Bu yöntem özellikle genç kadın hastalarda meme dokusu yara izini örttüğünden estetik bir ameliyat olmakla birlikle göğüs kemiği kesilmediğinden normal yaşam dönüş daha kısa sürede olabiliyor.
Kapak Hangi Kaynaklardan Alınabiliyor?
Kadavradan: Çeşitli kimyasal işlemlere tabi tutulan kapak dokusu, uygun ölçüde seçilerek hastanın kalbine yerleştiriliyor.
Sığır kalp zarından: Fabrikasyon olarak üretilen ve biyolojik kapaklar olarak adlandırılan bu kapaklar özel şartlarda yetiştirilen sığırlardan elde edilerek özel koşullarda saklanıyor. İstenilen ölçülerde ve miktarda üretilebiliyor.
Domuzlardan elde edilen: Çiftliklerde özel olarak yetiştirilen yetişkin domuzlardan alınarak çeşitli işlemlere tabi tutulan bu kapaklar değişik ölçülerde üretilebiliyor ve kullanılana kadar özel koşullarda saklanabiliyor.
Hangi Kapağın Ömrü Daha Uzundur?
En uzun dayanan kapak tipi, mekanik kapaktır. Atomize karbondan imal edilir. Alerji yapmıyor, etrafında dokuya tutturmak için örgüden yapılan bir kısım bulunuyor. Bu kısım kapağa yapışık, dikişe de uygun. Mekanik kapakların ömrü uzun ama kapak takılan hastaların kan sulandırıcı ilaçları (antikoagülan ilaçlar, pıhtılaşmayı önleyici) ömür boyu kullanmaları gerektiriyor.
Kan sulandırıcı kullanması sakıncalı hastalarda, doğum yapmayı planlayan genç kadınlarda veya yaşam beklenti süresi uzun olmayan, laboratuar takiplerini yeterli düzeyde yaptıramayacak hastalarda biyolojik kapak kullanılıyor.
Genç, kan sulandırıcı kullanımında sorun olmayan yaşam beklenti süresi uzun hastalarda ise mekanik kapak tercih ediliyor. Biyolojik kapaklarda antikuagulan (kan sulandırıcı ilaç) tedavi ortalama 6 ay uygulanıyor. Yaralanma durumunda kan sulandırıcı alan kişiler aşırı kan kaybına uğrayabiliyor.
Beyin kanaması, göz içi kanaması, mide kanaması riski daha yüksektir. İlaç dozunun laboratuar tahlilleriyle sürekli ayarlanması gerekiyor. Mekanik kapaklarda ses sorunu tamamen giderilmiş değil. Ameliyat etmiş olduğumuz bazı hastalarımızın kontrollerinde elde ettiğimiz bilgiler zaman zaman eşlerin yataklarını bile ayırmak zorunda kalabildiklerini gösteriyor.
Op. Dr. Remzi Tosun