Kalp hastalıkları halen dünyadaki ölüm nedeni sıralamasında birinciliği korumaktadır. Dünyadaki en önemli ölüm nedeni olan kalp damar hastalıkları hakkında detaylı bilgi sahibi olmak, kişinin bu hastalıktan kendini daha etkili ve iyi bir şekilde korumasını sağlar.
Kalbi besleyen damarlara koroner damarlar denilmektedir. Koroner damarlarla ilgili problemler kalp damar hastalıklarını yani koroner arter hastalığını oluşturmaktadır. Koroner damarlarda meydana gelen ani tıkanma; kalbin beslenmesinin bozulmasına, bu da kalbin bir kısmındaki hücrelerin ölmesine ve kalp krizi gelişmesine neden olur.
Kalp krizi nedeniyle ölen hücrelerin yerine yenisi gelmez; yani kalp krizinin verdiği hasar geri dönüşümsüz bir hasardır. Kalp krizi nedeniyle ölen hücrelerden dolayı kalbin bir kısmı tüm vücuda kan pompalama işlevine katkıda bulunamaz.
Kalp krizindeki damar tıkanıklığının yeri ve miktarı, oluşan krizin ciddiyetini belirlemede önemlidir. Öyle ki kalp krizi geçiren bazı hastalar, kriz geçirdiklerini hekime başvurduklarında öğrenirler, bazı hastalar şiddetli ağrı nedeniyle kalp krizi geçirdiklerini bilirler, bazı hastalarda ise maalesef kalp krizi ani ölümle sonuçlanmaktadır. Ani ölümlerin en önemli sebebi de kalp krizleridir.
Belirtilere Dikkat!
Kalp krizinin en önemli belirtileri; göğsün ortasında sıkıştırıcı ağrı, terleme, nefes darlığı, ölüm korkusu, soluk soğuk yüz, bulantı, kusma ve baş dönmesidir. Göğüs ağrısı çeneye, sol kola, sırta yayılabilir. Kollarda ciddi güç kaybı oluşabilir. Genellikle ağrı 20 dakikadan daha uzun süre devam eder. Ağrı dinlenmekle hafif şekilde azalsa da sıklıkla geçmez, pozisyon değiştirmek ağrının şeklinde ve şiddetinde değişlik oluşturmaz.
Bazı hastalarda kalp krizi sırasında ağrı oluşmaz ya da çok az oluşur. Bu durum ‘sessiz kalp krizi’ olarak da adlandırılır. Bu hastalar genellikle şeker hastalığı olan ya da 75 yaş üstünde olan hastalardır. Kalp krizi erkeklerde kadınlara göre 3 kat daha sık görülmekte fakat kadınlarda ölüm oranı daha fazla olmaktadır.
Sigara içmek, alkol kullanmak, aşırı kilo, tansiyon yüksekliği, şeker hastalığı, kan yağı yüksekliği, ailede kalp krizi öyküsünün bulunması ve düzenli egzersiz yapılmaması kalp krizi gelişme riskini arttıran faktörlerdir. Bu risk faktörlerine sahip hastalar yaşam standartlarını düzenlemeli ve hekim kontrolünde olmalıdırlar. Buradaki önemli nokta; aile öyküsünün bulunması dışındaki bahsettiğimiz risk faktörlerinden eğer hasta isterse yaşam standartlarını düzenleyerek kurtulabilir ve kalp krizi geçirme riskini büyük oranda azaltır.
Sakın Geç Kalmayın
Kalp krizi geçirdiğinden şüphelenilen hasta için derhal 112 aranmalı ve ambulans çağrılmalıdır. Hastanın bilincinin yerinde olup olmadığı kontrol edilmeli, eğer gerekliyse suni teneffüs ve kalp masajı uygulanmalıdır. Hasta derhal hastaneye ulaştırılmalı ve kesin tanı için tetkikler yapılmalıdır.
Kalp krizinde tanı; hastanın ağrısının tipik olması, kalp grafisinde kalp kriziyle uyumlu bulguların bulunması, kan tetkikinde krizi gösteren kan değerlerinde yükselme saptanması ve kalp ultrasonografisinde kalpte yeni kasılma kusurunun saptanması ile konulabilir.
Kalp krizi oluşup oluşmayacağını önceden tespit etmeye yönelik kesin bir test yoktur. Bize klinikte en çok yardımcı olan tetkikler efor (koşu) testi ve ekokardiyografidir. Efor testinde, eğer hastanın koroner damarlarında ciddi darlık varsa saptamak mümkündür; fakat hastanın efor testinin normal olması, kalp krizi geçirmeyeceğinin bir göstergesi değildir.
Kalp krizine sebep olan ciddi darlıkların dışında ciddi olmayan darlıklar da bulunmaktadır. Bu ciddi olmayan darlıkların aniden parçalanarak üzerinde damarı tam tıkayacak şekilde pıhtı oluşması krize sebep olmaktadır. Maalesef bu ciddi olmayan darlıkları efor testiyle tespit edemiyoruz. Ekokardiyografi yani kalbin ultrasonografi ile değerlendirilmesiyle kalbin kasılmasında kusur tespit edilebilmekte ve damar tıkanıkları hakkında bilgi sahibi olunabilmektedir.
Unutulmaması gereken en önemli nokta; kalp krizinden korunmak büyük oranda kişinin elindedir, bu da kişinin yaşam standartlarını düzenlemesi ile sağlanabilir.