Disleksi bir okuma öğrenme güçlüğü veya imkansızlığıdır. Duyusal(görme işitme gibi) nörolojik bir bozukluk, zeka geriliği, davranış veya ruhsal bozukluk olmaksızın görülebilen bir rahatsızlıktır. Türkiyede ne kadar disleksik olduğu konusunda bir araştırma yapılmamıştır. Bir çok çocuk okuma yazmayı sorunsuz bir şekilde öğrenebiliyorken okula düzenli gitmesine rağmen bir kısım çocuk okumayı öğrenmekte zorluk çeker. Ailelerin ve öğretmenlerin bütün uğraşlarına rağmen çocuk okumayı bir türlü öğrenemiyor veya çok zor öğreniyor. Okuma güçlüğü genelde yazma güçlüğünü beraberinde getiriyor. Bu sıkıntının artık bilinen bir adı var Disleksi. Okuldaki bütün dersler okuma- yazma ve okuduğunu anlamayı gerektiriyor. Disleksi tedavi edilmez ise çocuğun okul hayatı kabusa dönebilir.
Dislekstik bir çocuk neler görülür?
1. Fonolojik farkındalık eksikliği yani kelimenin içindeki hangi seslerin olup olmadığını algılamakta güçlük çeker. Örneğin kavanoz kelimesinde v sesi var mı sorusuna cevap veremez.
2. Harfleri ses, duyduğu sesi harfe çeviremez dolayısıyla sesleri hece haline heceleride kelime haline birleştirmekte zorluk çeker.
3 Görünen hatalar :
Görsel hatalar
→ spasyal hatalar ; benzer şekilli harfleri karıştırma ( m/n , d/b , s/ş...)
→ sıralama hataları; hece ve kelime içinde harfleri ters okurlar (pantolon /panloton, kitap/kipat, kapı/ıpak..),okurken harf ,hece veya atlarlar (klavye/kavye ,çikolata/çilata ...)
İşitsel hatalar → benzer sesli harfleri karıştırırlar p/ b, t/d, k/g , s/ z ...
Semantik ve grafik hatalar → anlam veya yazı benzerliği taşıyan başka kelimelerle karıştırırlar(aslan/kaplan,gol/göl,...)
4. Okumakta güçlük çektiği için okuduğu cümleyi anlamaz tekrar tekrar okumasına yine anlamakta güçlük çeker.
5. Disleksik bir çocukta bellek sorunları vardır, duydukları kelimeyi kısa süreli hafızada tutmakta zorlandıkları dolayı istenilen kelimeyi yazamazlar.
6. Zamansal ve mekansal (visuo- spatial )bozukluklar görülmektedir (yön; yukarı aşağı sağ sol ve zaman; önce sonra dün gibi kavramları ayırt etmekte güçlük çekerler).
7. Dikkat ve konsantrasyon zorluğu yaşarlar.
8. Zamanında tedavi edilmeyen bir konuşma bozukluğu disleksiye neden olabilir .
Avrupadan gelen ALFA yöntemi ile çocuklara çok kolay okuma yazma öğretilebiliyor. ALFA tekniği klasik okuma-yazma yöntemlerinden farklı bir tekniktir. Çocuklarda sorun olan görsel ve işitsel fonolojik farkındalığı arttıran ve bütün duyuları baz alan bir tekniktir. Bu yöntemle çocuk kısa sürede okuma-yazma öğrenebiliyor. Disleksi tedavisinde kullanılan bu yöntem kapsamlı bir yaklaşıma sahip. Aynı anda okuma- yazmayı öğrettiği gibi hafıza, dikkat , konsantrasyon zamansal ve mekansal bozukluklarıda ele alıyor.
Uz. Dil ve Konuşma terapisti
Esra Özer