Taylan Kümeli
Beyin gelişimi anne karnında başlar ve adölesan çağ boyunca da devam eder. En hızlı gelişim, yaşamın ilk birkaç yılında olur ve büyük bölümü 5 yaşına gelmeden tamamlanır. Hayatın kalan kısmında ise bu dönemde şekillenen beyin kullanılır.
Beynin sürekli aktif olması, dikkat ve konsantrasyon açısından zengin olması yediğimiz besinlerle ilişkilidir. Beynin en önemli enerji kaynağı besinlerdir. Tükettiğimiz besinler sindirildikten sonra kan yoluyla beyne gelir, ancak her besin beyin tarafından kabul edilmez.
Kan beyin bariyeri, beyne giren bütün besin ögelerini konrtol eder ve yararlı olanın geçişine izin verir. Bariyerinden geçebilen bazı besin ögelerinin özellikle çocuklukta tamamlanan beyin gelişimi üzerine etkilidir. Bunlardan bazıları şunlar:
Kolin
- Bir çeşit B vitamini olan kolin çocukların beyin gelişimi açısından önemli bir besin öğesidir. Öğrenme yeteneğinin gelişmesini sağlar.
- Beyin gelişimi ilk yıllarda olduğu için, hamile ve emzikli bayanlar kolin içeren besin tüketimine önem vermelidir.
- Sinir hücrelerinin kas hücreleriyle iletişimini sağlar. Beyin organizasyonu ve üzerinde kalıcı etkileri bulunur.
- Soya fasulyesi, yumurta (sarısı), yerfıstığı, patates, karnabahar, mercimek, yulaf, susamtohumu ve keten tohumu kolinin önemli kaynaklarıdır.
Omega3 Yağ Asitleri
- Omega-3 yağ asitleri çocuklarda bilişsel fonksiyonlar için önemlidir.
- Hafızada gelişme sağlar.
- Balığın çocuklarda zekayı geliştirici özelliği vardır. Düzenli olarak omega-3 bakımından zengin besinler tüketenlerde beyin yaşlanması yavaşlar.
- Çocuklarda balık tüketimi haftada -3 kezle sınırlandırılmalıdır.
- Yağlı balıklarda (sardalye, ringa, somon, ton, uskumru), ceviz, badem gibi yağlı tohumlarda, ketentohumu ve yağında ve yeşil yapraklı sebzelerde bulunur.
Antioksidanlar
- Anne sütünde antioksidan öğelerin çoğu bulunduğu için, bebeklerin anne sütü ile beslenmeler beyni zararlı öğelere karşı koruma açısından önem taşır.
- Başlıca antioksidan maddeler A, C ve E vitaminleri ve selenyum mineralidir.
- C vitamini maydanoz, kuşburnu, yeşilbiber, limon, portakal, çilek, yabanmersini, greyfurt, kivi, enginar, brokoli, fasulye ve ahududunda; E vitamini ayçiçeği yağı, zeytinyağı, fındık, badem, soya, ceviz ve fıstıkta; A vitamini havuç, ıspanak, brokoli, domates, pırasa, marul gibi yeşil sebze ve meyvelerde, selenyum balık ve diğer deniz ürünlerinde bulunur.
Tam Tahıllar
- Kompleks karbonhidrat içeren tam tahıl ürünleri hafıza için önemlidir.
- Tam tahıllı ekmekler, esmer pirinç, kepekli makarna, tahıllı kahvaltılık gevrekler yulaf gibi tahıl kaynakları çocuk beslenmesi içinde kahvaltıda ve öğünlerde dengeli bir şekilde yer almalıdır.
Demir
- Demir içeren besinler zihinsel fonksiyon ve enerji dengesi için önemlidir.
- Kırmızı et, tavuk, ıspanak, baklagiller, kuru meyveler ve tam tahıllar demirin en önemli kaynaklarıdır.