Op. Dr. Burcu Kardaş Aslan
Kadın Hastalıkları ve Doğum
Esas amaçları penisin döl yoluna girişini kolaylaştırmak ve döl yolu girişinin ıslanmasını sağlamak olan sümüksü kıvamda kaygan şeffaf bir sıvı salgılamaktır. Cinsel uyarı ile bu sıvı artar. Salgı yapan bu bez bir kese gibidir.
Döl yolu girişi iltihapları veya bizzat bartolin bezinin iltihaplanması gibi herhangi bir sebeple bartolin bezinin vajinaya salgıyı akıttığı kanalında bir tıkanma olursa, tıkanıklığın arkasında kesenin içi bez salgısı ile dolmaya başlar. Kesedeki bezler salgı üretimine devam ederler ve içi boşalamayan kese şişmeye başlar ve kist meydana gelir.
Buna “bartolin kisti” denir. Kist büyüklüğü değişebilir, küçük olabilir, bir yumurta büyüklüğünde de olabilir. Genelde ağrı yapar. Kist oluşan kesenin kanalının ağzı genelde mikrop kaparak iltahap oluşturur ve kapanır.
Bartolin bezinin iltihaplanmasına “bartholinitis” denir. Genel enfeksiyon belirtileri oluşmaya başlar. Ateş, kızarıklık ve ağrı olur. Sonunda püy içeren apse meydana gelir. Buna “bartolin apsesi” denir.
Genelde ilk belirti vajen girişinde tek yanlı ağrısız şişliktir. Bu şişlik hareket sırasında, yürürken, otururken sevişirken rahatsızlık yaratabilir, ağrı yapabilir. Eğer mikrop içeriye de yayılmışsa şiş olan kısımda kızarıklık, sıcaklık olur, hassasiyet oluşur. Eğer ilerler ve tedavi edilmezse dayanılmaz bir ağrı verir ve sonunda dayanılmaz hale gelince kişi acilen doktora başvurur.
Bu durumun olmasını önlemek için temizliğe ve hijyene dikkat etmek gerekir, yeni partnerle prezervatifsiz seks yapmamak, akıntınız varsa hemen doktora baş vurmak, büyük tuvalet sonrası silinmede arkadan öne doğru silinmeyip büyük tuvaletin vajene bulaşmamasını önlemek ve düzenli doktor kontrolünde olmak faydalıdır.
Yapılacak tedavi kistin büyüklüğüne, ağrılı olup olmadığına veya mikrop kapıp kapmadığına göre değişir. Eğer ağrı ve kızarıklık yoksa tedavi verilmez ve kistin zamanla büyüyüp büyümediği, rahatsızlık verip vermediği izlenir. Gerekirse uygun antibiyotik verilir. Abse gelişirse şişliğin iç tarafından ufak bir cilt kesisi yapılır, içerideki iltahap akıtılır. Bu durumda antibiyotik de verilir.
Tekrarlayan kist enfeksiyonlarında veya kist rahatsızlıklara yol açtığında, hekim tarafından kist üzerine küçük bir kesi yapılır, ve yeniden kanal oluşunu sağlamak için bazen bu kesinin ağzı açık bırakılabilir. Bu işlem genellikle hekim ofisinde ve lokal anestezi ile yapılabilir. Daha büyük cerrahi işlem nadiren gerekir.