Ovülasyon (yumurtlama) 21-35 günde bir adet döngüsü olan bir kadında genellikle gerçekleşmektedir.
Yumurtlama (Ovülasyon) Takibi Nedir?
Kadınlarda yumurtalıkların iki önemli işlevi mevcuttur:
Düzenli bir şekilde yumurtlamanın gerçekleşmesi,
Östrodiol ve progesteron gibi üreme hormonlarının salgılanması.
Yumurtalar bu iki önemli fonksiyonu yerine getirmek için sürekli şekilde folikül gelişimi ve olgunlaşması ile korpus luteum oluşumu ve gerilemesi durumlarını düzenli bir döngü halinde yapmaktadır. Beynin alt bölümünde bulunan hipofiz bezinden salgılanan gonadotropin ismi verilen hormonların kontrolu altında, yumurtalıkların bu döngüsü gerçekleştirilir.Folikül uyarıcı hormon (FSH) ve lüteinleştirici hormon (LH) hipofiz bezi tarafından sentezlenir ve salgılanır. Bu iki hormon adet döngüsü ve yumurtlamanın (ovülasyonun) düzenlenmesinde en etken role sahiptirler.
Tüp bebek uygulamasında da kadına yumurtalıkların uyarılması için dışardan gonadotropin verilerek over (yumurtalık) işlevlerinin olması gerektiği gibi olması sağlanır. Ovülasyon (yumurtlama) 21-35 günde bir adet döngüsü olan bir kadında genellikle gerçekleşmektedir. Yumurtlama döneminin takip edilip, anne adayının en doğurgan olduğu günlerin belirlenmesi ve ilişkinin buna göre planlanarak hamilelik ihtimalinin yükseltilmesi amacı, yumurtalık takibiyle gerçekleşir. Haftada 2-3 kez düzenli ve korunmasız cinsel ilişkide bulunan çiftlerin yumurtlama takibine ihtiyaçları yoktur, çünkü spermler ilişki ardından 72 saat canlı kalabilme yetisine sahiptir.
Düzenli ilişki olmayan hallerde ise, yumurtlama takibi ve ilişki planlaması önemlidir. Son zamanlarda yumurtlama dönemi çoğunlukla ultrason takipleri sayesinde bilinebilmektedir. Günümüzde yumurtlama zamanı genellikle ultrason takipleri ile belirlenmektedir. Foliküler faz esnasında düzenli şekilde yumurtalıkların ultrasonla değerlendirilebilmeleri foliküler gelişim için bilgi verir. Temel vücut ısısı çizelgesi uygulaması zahmetli ve güvenilir olmadığı gerekçesiyle yumurtlama döneminin belirlenmesinde birçok merkez tarafından yapılmamaktadır.
Yumurtlama Takibinde Ultrason Gerekliliği Ve Önemi
Folikül, içi sıvı dolu ve ince duvarlı bir yapıdır. Kadınların yumurtası da yumurtalıklarda bu foliküllerin içinde gelişir. Folikülün duvarına yumurta bağlıdır. Çoğunlukla ayda bir, bir folikül gelişir. Folikülüngelişmesi ultrason ile birlikte , vajinal probe yardımıyla izlenebilir. Folikül 7-8mm hacme eriştiğinde ultrasonda görülebilecek boyuta gelir. Folikül ultrason görüntüsünde yuvarlak, içi sıvı dolu bir kese şeklinde görülür. Günde neredeyse 1-2 mm büyür.
Çapı 18 ile 25 mm arasında bir büyüklüğe eriştiğinde folikül yumurtlama için hazırdır.Yumurtlama olduğunu belirten en önemli kanıt, folikül görüntüsünün ultrasonda olduğu gibi kaybolmasıdır. Bu durumda genellikle karın boşluğunda, rahimin arkasında sıvı olduğu görülür. Bu sıvı, yumurta çatladığında folikülden çıkan sıvıdır. Ultrasonda, gelişmeyen ya da gelişse bile yeterli seviyeye erişemeyen ya da yeterli büyüklüğe ulaşan ama çatlamayan foliküller de görüntülenebilir.
Ultrasonografi folikül gelişiminin izlenmesini sağlaması sebebiyle ilişki zamanının planlanmasında mühim bir etkendir. Yumurtalıklarının ilaçlar yardımıyla uyarılması ihtiyacı duyulan hastalarda da ultrason ile folikül gelişiminin izlenmesi aynı zamanda çok mühimdir.Genellikle ultrason takipleri, adet döngüsünün 11. gününden başlar ve günlük olarak gerçekleştirilir. Uygulama en fazla 5 dakika kadar sürer. Ön hazırlık, idrar boşaltılması dışında gerekmez.
Yumuta takibi (folikül ölçümü) nasıl yapılır?
Genellikle vajinal ultrason aracılığıyla folikül gelişimi görülebilir. Ultrason işlemi sırasında ağrı olmaz, kısa ve rahat bir uygulamadır.
Evde Yumurtlama Takibi Yapılabilir Mi?
Adetin başlangıcından sonraki belli günlerde anne adayının idrarında LH düzeyinin subjektif şekilde takip edilmesine imkan veren, hazır evde kullanım için testler piyasada bulunabilmektedir. Bu sayede yumurtlamanın olacağı idrarda LH'nin pozitifleşmesiyle öğrenilebilir ve adaylara uygun birleşme takvimi sağlar.
Yumurta Takibi İzlenenlerde Gebelik Oranı:
Bu durum folikül takibi esnasında kullanılan ilaç tedavisine göre, aşılama uygulanıp uygulanmadığına göre ve kısırlığın nedenine göre değişkenlik gösterebilir.