KOAH, özellikle sigara dumanı ve diğer zararlı gaz ve parçacıklara bağlı olarak gelişen havayollarının kronik seyirli ilerleyici bir hastalığıdır. Hastalık hava yollarının daralması ve balgam üreten bezlerin fazla çalışması sonucu balgam miktarında artışla, 40 yaş ve üzerinde ortaya çıkar. Daralan havayollarından havanın geçişi güçleşir ve nefes darlığı, kronik öksürük ve balgam çıkarma gibi şikayetler başlar. Erken dönemde saptanabilirse, ilerleme durdurulabilir.
KOAH'ın görülme sıklığı 40 yaş üstü yetişkinlerde %15-20'dir. Bir diğer deyişle toplumumuzda 40 yaş üstü her 5 kişiden birinde KOAH vardır. KOAH yılda 2.9 milyon ölüme neden olmaktadır. Günümüzde tüm dünyada 3. ölüm nedeni haline gelen KOAH, tüm ölümlerin de %5.5'inden sorumludur. Türkiye'de solunum sistemi hastalıkları en sık görülen 3. ölüm nedenidir ve bu ölümlerin de %61.5'i KOAH nedeniyledir.
KOAH gelişimi için sigara içimi en önemli risk faktörüdür ancak bazı çevresel ve genetik faktörlerin de hastalık gelişiminde etkili olduğunu göstermektedir. Ülkemizde erişkinlerin yaklaşık yarısı sigara içmektedir. Sigaraya başlama yaşı, dumanın yoğunluğu, günlük ve toplam içilen miktar hastalığın gelişimini etkilemektedir. Sağlıklı bir insanda otuz yaşından sonra akciğer kapasitesi her yıl azalmaya başlar. Sigara içenlerde bu oran çok daha fazladır; ancak sigaranın bırakılması ile akciğer kapasitesindeki bu azalma yavaşlamaktadır. KOAH gelişiminden % 80-90 oranında sigara içiminin sorumlu olduğu, sigara içmeyenlere göre KOAH gelişme riskinin 9.7-30 kat arttığı, KOAH nedeniyle gerçekleşen ölümlerin erkeklerde % 85'inden, kadınlarda ise % 69 undan sigara içiminin sorumlu olduğu bildirilmiştir. İçilen sigara miktarı ile akciğer fonksiyonlarındaki kayıp arasında güçlü bir ilişki bulunmaktadır.
Acaba siz KOAH hastası mısınız?
Aşağıdaki sorulardan en az üçüne evet yanıtı veriyorsanız siz de KOAH olabilirsiniz. Kesin tanı Göğüs Hastalıkları Uzmanı tarafından konulmalıdır.
. Haftanın çoğu günü sık sık öksürüyor musunuz ?
. Haftanın çoğu günü balgam çıkarıyor musunuz ?
. Yaşıtlarınıza göre nefesiniz daha kolay mı daralıyor ?
. Yaşınız 40'ın üzerinde mi ?
. Halen sigara içiyor musunuz ya da eskiden içer miydiniz ?
KOAH'ın tanısı, basit bir test olan solunum fonksiyon testi ile konabilmektedir. KOAH'da erken tanı, hastalığa bağlı ölüm oranlarını ve yaşam kalitesinde düşmeleri azaltacaktır. Bu nedenle, 40 yaş üstü, sigara içmiş ya da içmekte olan ve/veya meslek icabı ya da çevresel ortam gereği tozlu ortamlarda bulunan kişilerde müzmin seyirli öksürük, balgam ve nefes darlığı yakınmalarından en az birinin bulunması halinde kişinin bir göğüs hastalıkları hekimi tarafından görülüp solunum fonksiyon testi yaptırması gerekir.
KOAH önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. KOAH'lı bir hastanın yapması gereken ilk iş sigarayı bırakmaktır. Hastalığın gelişimi ve ilerlemesini durdurmak için zararlı toz ve dumandan uzak durulması, grip ve zatürre aşılarının yapılması ve nefes yoluyla alınan ilaç tedavisinin yanı sıra fiziksel aktivitenin önerilmesi ve uygulanmasının