Dr. Cüneyt Özüak
Kadınların üreme sistemi rahim (döl yatağı), fallop tüpleri (döl yatağı borusu) ve yumurtalıklardan oluşur. Döl yatağının alt kısmında vajina (hazne) ve en dışta vulva (dış cinsel organlar) yer alır.
Yumurtalıklar karnın her iki tarafında leğen boşluğu içinde yer alır. Yaklaşık olarak badem büyüklüğündedir. Her iki yumurtalıkla rahim arasında fallop tüpleri yer alır.
Rahim karnın alt ve orta kısmında yer alan ters duran armuda benzeyen, kaslardan yapılı bir organdır.
Yumurtalıklar doğum anında 1 milyon kadar yumurta taslağı taşır. Ergenlik döneminde ilk adet kanaması (menarş) ile her ay bir yumurta taslağı olgunlaşıp serbest bırakılır. Fallop tüplerindeki titrek tüyler yumurtayı rahim içine doğru iletir. 1-2 günlük yaşam süresi içinde yumurta döllenirse, hormonların etkisiyle döllenmiş yumurtanın yerleşip gelişmesine uygun hale gelmiş rahim içine yerleşerek gebeliği başlatır. Eğer yumurta döllenip rahim içine yerleşmezse, gebeliğe hazır hale gelmiş olan rahim iç zarı (endometrium) bir kanama ile atılır. Menstürasyon ya da adet kanaması denilen bu kanama ile atılan rahim iç çeperi daha sonraki ay, yeni bir döneme daha aynı şekilde hazırlanır. Bir adet kanamasının başlangıcından diğerine kadar geçen süre, her kadında küçük farklar gösterebilmekle beraber genellikle 28 gün kadardır.
Döllenmiş yumurtanın yerleşip gebeliğin sürmesini sağlayan rahim (döl yatağı) güçlü kaslardan yapılmıştır. Gebelik ilerledikçe, bebekle birlikte genişler ve doğum sırasında kasılarak bebeğin dışarı itilmesini sağlar.
Döl yatağının boyun kısmına serviks adı verilir. Güçlü kaslardan yapılmış olan serviks normalde sadece adet kanının geçmesine izin verecek genişlikteyken, doğum sırasında bebeğin geçişine izin verecek kadar açılır.
Serviks ile dış cinsel organlar arasında vajina adı verilen ortalama 12 cm. kadar uzunluktaki kanal yer alır. Cinsel birleşme sırasında penisin girişine ve doğum sırasında bebeğin geçişine uygun şekilde esnek bir yapı taşır.
Vajinanın ağzı genç kızlarda, hymen (kızlık zarı) adı verilen ince bir zarla kaplıdır.
Vajinanın ağız kısmı, vulva adı verilen dış cinsel organlarla kaplıdır. Bunlar mons pubis denilen ve erişkinlerde kılla kaplı olan bir kısım, labia majora denilen dış (büyük) dudaklar ve labia minora denilen iç (küçük) dudaklardır. Küçük dudaklar önde klitoris denilen küçük çıkıntıyı örter. Klitoris cinsel birleşme sırasında, erkeklerin penisinin sertleşmesi gibi sertleşir. Vajinanın ağız kısmında Bartholin bezleri adı verilen, vajinayı ııslatıp kayganlaştıran bir salgı üreten bezler bulunur.
Vajina ile klitorisin arasında, dış idrar yolunun (üretra) ağız kısmı yer alır. Üretra, karnın alt orta kısmında yer alan idrar kesesine (mesane) ulaşır.