Endokrin kısaca nedir?
Endokrin sistemi vücuttaki hormonların oluşumunu sağlayan salgı bezlerinin tümünü içerir. Vücudumuzun iyi çalıştığından emin olma konusunda bu kimyasal haberciler önemli bir rol oynarlar.
Eğer endokrin sisteminiz sağlıklı değilse, ergenlik ve gebelik dönemlerinde ya da stresli zamanlarda sorunlar yaşanır. Ayrıca çok kolay kilo alınmasına ve güçsüz kemiklere sebep olabilir.
Yaşlandıkça, endokrin sistemde tabiatıyla bazı değişiklikler olmaya başlar. Metabolizma yavaşlamaya başlar. Bu yüzden egzersiz programınızda ve yeme alışkanlıklarınızda bir değişiklik olmamasına rağmen kilo alınabilir. Hormonal değişikliklerin, kalp hastalıklarının, osteoporozun ve tip 2 diyabetin yaşlandıkça daha çok ortaya çıktığını bizlere kısmen de olsa açıklamaktadırlar.
Stres, enfeksiyonlar, bazı kimyasalların etrafında bulunmak vücudunuzun endokrin sistemine zarar verir. Genetik durumlar veya yaşam tarzınızdaki alışkanlıklar da endokrin hastalıkların diğer sebepleri olabilir.
Endokrin sistemde bulunan salgı bezleri, ürettikleri hormonlar ve görevleri neler?
Hipotalamus: Endokrin sistemi, sinir sistemine bağlayan beyinde bulunan bir organımızdır. Başlıca görevi: kan basıncı, vücut ısısı gibi vücudun metabolik dengesini sağlamaktır.
Hipofiz bezi: Endokrin sistemde adeta bir orkestra şefi görevi görür. Hipofiz bezi, beyinden aldığı bilgiyi kullanarak diğer bezlere ne yapmaları gerektiğini söyler. Süt veren anneler için süt üretimini uyaran prolaktin hormonu; çocuklarda büyüme hormonu; kadında ve erkekte östrojen hormonunu düzenleyen Lh (lüteinizan) hormonu gibi birbirinden farklı ve önemli hormonların salgılarını kontrol eder.
Epifiz bezi/Pienal bez: Beyindeki melatonin olarak bilinen vücudu uykuya hazırlayan kimyasalı salgılar.
Tiroit bezi: Bu bez metabolizmayı kontrol eden tiroid hormonunu salgılar. Tiroid bezi yeteri kadar salgılanmadığında( Hipotiroidi), her şey yavaşlamaya başlar. Kalp ritminiz ağırlaşır. Kabızlık yaşanabilir. ve kilo alabilirsiniz. Tiroid bezinin çok fazla salgılanması durumundaysa (Hipertiroidi), her şey hızlanır. Kalp ritminiz yükselir. İshal olabilirsiniz. ve nedensizce kilo kaybedebilirsiniz.
Paratiroid bezleri: Tiroidinizin arkasındaki dört küçük bezden oluşur. Vücuttaki kalsiyum ve fosfor seviyelerini kontrol ettikleri için kemik sağlığı için önemli bezlerdir.
Timüs: Enfeksiyonla mücadele eden t-lymphoctes adındaki beyaz hücreleri salgılarlar. Çocukların bağışıklık sisteminin gelişiminde önemlidirler. Timus bezi, ergenlik çağından sonra küçülmeye başlar.
Adrenal bez/ Böbrek üstü bezi: Kortizol hormonunu salgılayan böbreklerin üzerinde bulunan bezlerdir. Metabolizmayı ve cinsel fonksiyonları etkiler.
Pankreas: Pankreas hem sindirim ve hem de endokrin sistemlerimizin bir parçasıdır. Besinleri parçalayan sindirim enzimlerini meydana getirir. Ayrıca insülin ve glukagon hormonlarını salgılar. Böylece kan kan dolaşımında ve hücrelerde doğru miktarda şeker bulunmasını sağlar.
Tip 1 diyabet türünde vücut hiç insulin üretmez ve kan şekeri seviyesi tehlikeli bir şekilde yükselir. Tip 2 diyabetteyse, pankreas genelde yeteri kadar olmasa da insulin salgılamaya devam eder.
Yumurtalıklar: Kadınlarda, bu organlar östrojen ve progesteron salgılar. Bu hormanlar ergenlikte göğüslerin gelişimini, adet döngüsünü ve hamileliği destekler.
Testisler: Erkeklerde, testosteron hormonu çoğunlukla testislerde üretilir . Bu hormonlar, ergenlikte yüz ve vücut kıllarının salgılanmasına yardımcı olur. Buna ek olarak ses kalınlaşmasında, penis ve testislerin büyümesinde, boy uzamasında da rol oynarlar.