LEYLA ATAMAN KOYUNCUOĞLU - Türkiye Uyku Tıbbı Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Banu Salepçi, Ramazan Bayramı dolayısıyla yola çıkacak sürücüleri, yola çıkmadan önce normal uyku sürelerini uyumaları ve uyku yoksunluğunun en fazla hissedildiği sabahın erken saatlerinde yola çıkmamaları konusunda uyardı.
Salepçi, AA muhabirine yaptığı açıklamada, insan vücudunun dengesini sağlayan, fizyolojik ve davranışsal süreçlerin kompleks karışımından oluşan en önemli işlevlerden birinin uyku olduğunu söyledi.
Uyku süresi bebeklik döneminde günün büyük bölümünü oluştururken, erişkinlerde gerekli olan uyku süresinin kişiye göre değişmekle birlikte günde ortalama 7-8 saat olduğunu ifade eden Salepçi, uykunun, yemek yemek, su içmek ve nefes almak gibi en zorunlu ihtiyaçlardan biri olduğunu vurguladı.
Salepçi, "Uyku, rüyaların daha fazla görüldüğü REM dönemi ve REM dışındaki 3 evreden oluşan NREM dönemi olmak üzere iki döneme ayrılır. Sabaha kadar NREM evre 1-2-3 ve REM evresi dönüşümlü olarak ortalama 5 kez tekrarlamaktadır. Bu tekrarlara uyku döngüsü adı verilir ve her döngünün süresi de ortalama 90 dakikadır. Uykudaki her evrenin farklı işlevleri vardır. REM evresi, bilişsel faaliyetler ve hafıza gelişimini sağlar. NREM evre 3, çocuklarda büyüme gelişmeyi sağlarken erişkinlerde dinlenmeyi sağlar. Sonuç olarak sağlıklı bir yaşam için tüm uyku evrelerinin tamamlandığı ortalama 5 döngü içeren 7 saatlik uyku gereklidir." diye konuştu.
Trafik kazalarının önemli nedenlerinden biri uyku
Uyku yoksunluğu olduğunda uyku evreleri tamamlanmadığı için ertesi gün aşırı uyku hali, halsizlik, yorgunluk, dikkat eksikliği, konsantrasyon azalması, duygu durum bozukluğu gibi pek çok şikayet ortaya çıktığını belirten Salepçi, uyku yoksunluğunun, en sık görülen insomnia (uykusuzluk) ve uyku apne hastalığı gibi pek çok uyku hastalığına bağlı olarak ortaya çıkabileceği gibi günlük yaşam akışında zor çalışma koşulları, geceye kadar uzayan çalışma saatleri, vardiyalı çalışma gibi durumlarda da ortaya çıktığını bildirdi.
Gündüz aşırı uykulu olmanın yol açtığı en önemli sonuçlardan birinin de sürücünün uykuya dalması ile ortaya çıkan trafik kazaları olduğuna dikkati çeken Salepçi, şöyle konuştu:
"ABD'de yapılan bir çalışmada 2005-2007 yılları arasındaki tüm trafik kazalarının yüzde 7'sine, hastane yatışlarına sebep olan trafik kazalarının yüzde 13'üne, ölümcül trafik kazalarının ise yüzde 21'ine sürücünün uykuya dalmasının sebep olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmada, 5 saatten daha az uyuyanların 11,5 kat daha fazla kaza yaptığı ve bu kişilerin kazadan önceki dönemde normal uyku sürelerinin 7 saat veya daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca eksilen uyku süresi arttıkça kaza yapma riskinin de arttığı görülmüştür. Bu konuda yapılan başka çalışmalarda da trafik kazalarının uyku yoksunluğunun en fazla hissedildiği sabah erken saatlerde ortaya çıktığı gösterilmiştir. Yapılan pek çok çalışmalarda da bu çalışmaları destekleyen sonuçlara ulaşılmıştır."
"Vardiyalı çalışanlar da mümkün olduğu kadar dikkat etsin"
Salepçi, önümüzdeki 3-4 günlük bayram tatili boyunca trafik yoğunluğunda artış olacağını hatırlatarak, "Dolayısı ile uzun yola çıkmayı planlayan sürücülerin yola çıkmadan önce normal uyku sürelerini uyumaları ve özellikle uyku yoksunluğunun en fazla hissedildiği sabahın erken saatlerinde yola çıkmamaları gerekmektedir. Ayrıca insomnia ve uyku apne hastalığı olanların, vardiyalı çalışanların da mümkün olduğunca trafiğin çok yoğun olduğu bayram boyunca araba kullanmaktan kaçınmaları gerekmektedir" ifadelerini kullandı.