Göz Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Feray Koç’un konuşmacı olarak yer aldığı söyleşide “Şaşılık ve Göz Tembelliği” her yönü ile işlendi. Söyleşi sırasında göz tembelliği, göz tembelliğine neden olan faktörler, göz tembelliğinin tedavisi, şaşılık, şaşılığa neden olan faktörler gibi konuları katılımcılar ile paylaşan Doç Dr. Feray Koç, sunum sonrasında katılımcıların merak ettikleri soruları da cevapladı.
Göz Tembelliği Nedir?
Göz tembelliği her 100 çocuğun üçü veya dördünü etkilemektedir. Bir çocuk normal gözlerle doğduğunda her iki gözüyle de iyi görme potansiyeli vardır. Ayrıca her iki gözüyle görmeyi öğrenmesi gerekir. Herhangi bir nedenle hep bir gözünü kullanmayı tercih ederse, diğer göz görmeyi iyi öğrenemez ve tembel kalır.
Neden Göz Tembelliği Gelişir?
Retina tabakasına ışığın gelmesini engelleyen her türlü problem (katarakt pitoz korneal opasiteler) görmenin gelişmesine engel olup göz tembelliğine neden olur. Refraction kusuru (gözlük kullanımını gerektiren göz bozukluğu) olan bazı çocuklar iyi odaklama yapamaz ve göz tembelliği gelişir.
Göz tembelliğinin en önemli nedenlerinden biri de şaşılıktır. Şaşılıkta gözler farklı yöne baktığı için çift görmeye neden olur. Çocuklar bundan kaçınmak için bir gözlerini kullanmak zorunda kalırlar ve kullanılmayan göz tembel kalır.
Göz tembelliği hiçbir belirti vermeden de gelişebilir. Bu nedenle bebeklerin ve çocukların düzenli olarak doktor tarafından izlenmesi gerekir
Göz Tembelliği Nasıl Tedavi Edilir?
Öncelikle tembelliğe neden olan retinaya ışık gelmesini engelleyen bir sorun varsa tedavi edilmelidir. Odaklama problemi varsa uygun gözlükler verilmelidir. Daha sonra uygun tedavi yöntemleri ile tembel göz kullanıma zorlanmalıdır. En sık kullanılan ve en etkili yöntem kapama tedavisidir. Bunun dışında uygun hastalarda iyi gören göze atropine göz damlası damlatılması da bir başka tercih edilen yöntemdir.
Göz Tembelliği Tedavisi Ne Kadar Başarılıdır?
Tedaviye ne kadar erken başlanırsa o kadar başarılı ve hızlı bir tedavi olur. Göz çok tembel ise ve tedaviye altı yaşlarından sonra başlanmışsa başarı şansı azalır. Tedavi süreci aylar hatta yıllar sürebilir. Başarıyı etkileyen en önemli unsur hastanın tedaviye uyumudur.
Şaşılık Nedir?
Normalde gözlerimiz bir ekip gibi çalışır. Birlikte aynı hedefe odaklanıp elde ettikleri görüntüleri beyne ulaştırırlar. Şaşılıkta ekip bozulur ve gözlerden sadece biri hedefe odaklanır diğeri ise başka yöne bakar.
Şaşılık Görmeyi Nasıl Etkiler?
Beynimizdeki görme merkezi normal durumda her iki gözden gelen görüntüyü birleştirip üç boyutlu tek görüntü oluşturur ve biz bunu algılarız. Bu işleme füzyon denir. Füzyonun olabilmesi için görüntülerin benzer olması gerekir.
Şaşılıkta gözler aynı yöne bakmadıkları için görme merkezine farklı görüntüler iletirler. Beyin yedi yaşına kadar gelişen şaşılıklarda kayan gözden gelen görüntüyü baskılar. Yedi yaşından sonra gelişen şaşılıklarda beyin tam baskılama yapamaz ve çift görme oluşur. Uzun süreli şaşılıklarda hep aynı göz baskılanıyorsa o gözde tembellik gelişir. Şaşılıkta derinlik hissi zayıftır ve görme alanı daralabilir. Diplopisi (çift görme) olan bazı şaşılık hastaları anormal baş pozisyonu geliştirerek tek görmeyi başarabilirler.
Şaşılık Neden Olur?
Şaşılık doğuştan olabilir ama ilk üç ayda geçici şaşılıklar doğal olarak izlenir. Kalıcı olanların çoğunda belirgin bir neden bulunamaz. Bazen göz hareketlerini kontrol eden beyin merkezlerinde veya sinirlerde bir sorun olabilir. Nadiren şaşılık ırsi olabilir.
Hipermetropi, miyopi gibi kırma kusurlarında uygun gözlük takılmadığında şaşılık gelişebilir. Bu tip şaşılıklar genellikle iki yaş gelişir.
Görmeyi azaltan diğer göz hastalıkları beyinde göz hareketlerimizi kontrol eden merkezlerdeki problemler, tiroid bezi hastalıkları ve göze yönelik bazı cerrahi girişimler şaşılığa neden olabilir.
Şaşılığın Belirtileri Nelerdir Yalancı Şaşılık Nedir?
Şaşılığı belirgin olan çocuklar hemen fark edilir. Bazen çocuklarda yüz yapısı şaşılık varmış gibi izlenim verir. Burun kökü geniş olması, gözlerin iç kısmında epikantus dediğimiz ekstra bir cilt katlantısı olması, gözleri birbirine çok yakın veya uzak olması bu izlenimi yaratabilir. Bazı çocuklarda şaşılık sürekli olmaz. Bu çocuklarda özellikle güneşli havalarda oynarken kayma olur ve tek gözlerini kapatırlar. Bazen de şaşılığı olan çocuklar anormal baş pozisyonları ile fark edilirler.