İlaç prospektüsü denildiğinde çoğumuzun aklına ilk olarak “anlaşılmaz tıbbi terimlerle dolu, küçücük harflerle yazılmış, kafa karıştırıcı metinler” gelir. Prospektüsün doktor için mi hasta için mi yazıldığı konusu tartışılır gider. İçinde “beklenmedik bir etki görüldüğünde doktorunuza başvurunuz” yazdığına göre hastalar içindir ama “Clostridium difficile kaynaklı pseudomembranöz kolitte dikkatli olunmalıdır” yazdığında kimin için olduğunu söylemekte biraz zorlanırız!
Doğru Anlaşılmayan Prospektüsler Tedaviyi Etkiliyor
İlaçlarımızı hatalı kullandığımızda tedavimizin yetersiz kalmasına, hastalığımızın şiddetlenmesine ya da zararlı yan etkiler ortaya çıkmasına neden olabiliriz. Doğru ilaç kullanımı (doğru ilacın, doğru kişi tarafından, doğru zamanda, doğru miktarda ve doğru yolla kullanılması) tedavimizin başarısını etkileyen çok önemli bir faktördür. Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi’nin (FDA) yayınladığı bir raporda ilaçların hatalı kullanılmasından dolayı her gün en az 1 insanın hayatını kaybettiği ve yılda yaklaşık 1.3 milyon insanın zarar gördüğü belirtilmektedir. FDA tarafından yapılan bir başka analizde ilaç kullanım hatalarının %20’sinin ilaç etiketi/prospektüsten kaynaklandığı bildirilmiştir.
Prospektüs Gitti, Kullanma Talimatı Geldi
Her ne kadar bilgiye ulaşma imkanlarının hızla arttığı bir dönemde yaşıyor olsak da kullandığımız ilaçlar ile ilgili “doğru” bilgiyi edinmede prospektüsler halen önemli bir yere sahip. Bu nedenle Sağlık Bakanlığı İlaç Eczacılık Genel Müdürlüğü ilaç prospektüslerinin hastalar tarafından okunabilir ve anlaşılabilir olmasını sağlamak üzere çalışmalar başlattı ve 2008 yılı Şubat ayında yayınladığı kılavuzlar* ile okunabilir ve anlaşılabilir prospektüs yazımı esaslarını belirledi. Bundan böyle ilaç prospektüsleri “Kullanma Talimatı” adını aldı. Ülkemizdeki birçok prospektüs “Kullanma Talimatı” formatına dönüştürüldü ve diğerlerinin dönüştürme işlemleri devam ediyor.
Endikasyon Yok, Kontrendikasyon Yok!
Belki birçoğumuz yeni formattaki Kullanma Talimatları ile karşılaştı. Artık o tanıdık, telaffuzu zor “endikasyonlar” başlığının yerine “İlacınız nedir ve ne için kullanılır?”; “kontrendikasyonlar” başlığının yerine “İlacınızı aşağıdaki durumlarda kullanmayınız” başlığını görünce şaşırdı. Evet, bundan böyle prospektüsleri anlamaya başlayacağız! İlacımızın hangi hastalıklarda kullanıldığı, hangi durumlarda kullanılmaması gerektiği, zararlı etkilerinin neler olabileceği, hangi konulara özellikle dikkat etmemiz gerektiği, ilacı nasıl ve ne şekilde alacağımız bize sade ve anlaşılır bir dille anlatılacak. Bilgilendiğimiz (bilgilenebildiğimiz!) için tedavimize daha bilinçli şekilde katılabileceğiz. Belki eskiden yaptığımız hataların farkına varacağız ve onları tekrarlamayacağız. Kullandığımızın bir ilaç olduğunu ve özenli kullanılması gerektiğini daha iyi anlayacağız…
Sorunlar Olur, Sorunlar Çözülür
Prospektüsten kullanma talimatına geçiş sürecinde hem sağlık çalışanları hem de hastalar bazı sorunlar yaşayabilirler. Hala anlamakta güçlük çektiğimiz bazı bilgiler ile karşılaşabiliriz ya da anladığımız bilgilerden yanlış sonuçlar çıkarabiliriz (eski prospektüsleri okurken yaptığımız gibi). Tüm bu ve benzer sorunlar zamanla ve çalışmalar ilerledikçe fark edilecek ve düzeltilecektir. Hastalar, doktorlar, hemşireler, eczacılar, dil bilimciler, ilaç sektörü, sağlık bakanlığı, tıp ve eczacılık fakülteleri de dahil olmak üzere geniş bir kitlenin katılımı ile gerçekleştirilecek çalışmalar sistemin doğru yürümesini sağlayacaktır. İletişim çağında olması gereken budur. Bilgilenmek iyidir!
Sağlıklı günler diliyorum.
* “Beşeri İlaçların Ambalaj ve Kullanma Talimatının Okunabilirliğine İlişkin Kılavuz”, 26.02.2008, T.C. Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü “Kullanma Talimatı Standart Değerlendirme Prosedürü”, 26.02.2008, T.C. Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü