Bu ilaçların korunmasız ya da şüpheli cinsel ilişkiden sonra ilk 72 saate kadar etkili olabileceği belirtilmekle beraber beklenen sonucu alabilmek için en kısa zamanda alınması tavsiye edilir
Ertesi Gün Haplarının Etki Mekanizması (Acil Korunma Yöntemi)
Ertesi Gün Hapları (EGH) acil olarak gebeliğin önlenmesine yardımcı olan ilaçlardır. Bu ilaçlar ovulasyonu veya fertilizasyonu bozarak etki gösterir. Bu ilaçların nasıl etki ettiği ve etki mekanizması tartışmalı olmakla beraber bazı vakalarda fertilizasyonu (kontraseptif etki) bozarken, bazı vakalarda embriyonun rahim içine implantasyonuna engel olarak gebeliği önlediği kabul edilir.
Ertesi Gün Haplarında Etken Maddeler
EGH'nda yüksek doz progesteron, yüksek doz östrojen ya da hem progesteron hem de östrojen ihtiva eden ve bileşimi kombine oral kontraseptiflere benzeyen ilaçlar kullanılmaktadır.
Ertesi Gün Haplarının Kullanılma Şekli ve Dozu
Ülkemizde EGH içinde en fazla kullanılan ilaç etken maddesi 750 mcg levonorgestrel olan tabletlerdir. İlişkiden sonra oral yolla iki tablet birden alındığında ilk 24 sat içinde ortalama %95, 24-48 saatte %85, 48-72 saatte ise %58 oranında gebeliği önler.
Ertesi Gün Haplarının Kullanıldığı Durumlar
Geri çekme yönteminin hatalı uygulanması,
Prezervatif yırtılması,
Özellikle yumurtlama dönemi uyan günlerde korunmasız cinsel ilişkide bulunulması,
Cinsel istismara maruz kalınması,
İkiden fazla doğum kontrol ilacının unutulması,
İlaç kullanımını etkileyebilecek bir sağlık sorunu olmaması, halinde kullanılabilir.
Ertesi Gün Haplarının Kullanılmaması Gereken Durumlar
EGH'nın etken maddesine karşı allerjik durumu olanlar,
KC yetmezliği ve ağır barsak hastalığı olanlar,
Aynı adet döngüsü içinde bir kez bu ilacı kullananlar ( aynı adet döngüsünde daha sonra yaşanan korunmasız cinsel ilişkilerde kullanamaz; çünkü bu ilacın tekrarlanması halinde hem yüksek dozda hormon alınmış olur, hem de çok fazla adet düzensizliğine neden olur). Halihazırda gebeliği mevcut olanlar, bu hapı kullanamaz.
Ertesi Gün Haplarının Yan Etkileri
Bulantı, kusma, halsizlik, baş dönmesi, memelerde hassasiyet gibi yan etkiler olabilir. Bulantı çok fazla olursa anti-emetik tedavi verilir. Bazen EGH içindeki etken madde olan progesterona bağlı çekilme kanaması görülebilir. Fakat bu durum bir sonraki adet döngüsünde normale döner. İlaca rağmen adet gecikmesi olursa bir gebelik mevcudiyetini anlamak için gebelik testi yapılması gerekir.
Acil Korunmada Ertesi Gün Haplarından Başka Kullanılan Metotları
Spiral (rahim içine takılan alet - RİA): Korunmasız ilişkiden sonraki bir, iki gün içinde rahme takıldığı zaman gebeliği önlemesine rağmen acil korunmada sık başvurulan bir yöntem değildir.
Yüksek doz hormon alımı (Yuzpe Rejimi): Acil korunma amacıyla östrojen ve progesteron hormonlarından ibaret olan kombine doğum kontrol ilaçlarından 12 saat ara ile yüksek doz almak oluşacak bir gebeliği önleyebilir (gebeliği önleme olasılığı %50-%70).
Mifepristone (RU486): Hormon ihtiva etmeyen bir ilaçtır. Bu ilaç sentetik bir sterod bileşiği olup progesteron reseptör antagonisti etkisi ile düşüğü neden olmaktadır. Eğer bu ilaç ile düşük olayı tam olarak gerçekleşmez ise prostoglandinler kullanılarak rahim kasılmaları artırılır ve düşük olayı tamamlanır. Acil kontrasepsiyon amacıyla düşük dozda kullanılmalıdır. Bu ilacın kullanılması konusunda ülkemizde henüz Sağlık Bakanlığı onayı alınmamıştır.
Op. Dr. Kutlugül Yüksel
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
Tel:0312-4258530—4258550