Varikosel Nedir?
Erkek kısırlığının en önemli nedenlerinden biri olan varikosel, testisten çıkan toplardamarların, aynen bacaklardaki varislerde olduğu gibi genişlemesidir. Genişleyen toplardamarlar içindeki kapakçıkların çalışması da bozulur. Varis halini almış bu toplardamarlar yeterince kuvvetli bir şekilde kasılma yeteneklerini kaybederler ve kanın gerektirdiği kadar hızlı olarak kalbe geri dönmesini sağlayamazlar. Bu da kan dolaşımının yavaşlamasına, testiste aşırı miktarda kan birikmesine ve ısı artırımına neden olur. Testislerdeki ısının artması, burada bulunan ve sperm hücrelerini imal eden ana hücrelerin çalışmasını bozar. Bunun sonucu olarak da sağlıksız bir sperm üretimi ortaya çıkar. Spermlerin sayısı ve hareket kabiliyeti azalır, şekil bozuklukları görülür. Böylece kişinin çocuk sahibi olma şansı azalır, kısırlık ortaya çıkabilir.
Varikosel neden oluşur?
Varikosel oluşumunda genetik özellikler ön plandadır. Varikoseli olan kişilerin ailelerinde varikoselin yanı sıra aynı şekilde toplardamarların genişlemesiyle ortaya çıkan, bacaklarda varis veya makat bölgesinde hemoroit yani basur olan kişilere sık olarak rastlanır. Varikosel genellikle ergenlik sonrası görülür. Uzun süre ayakta durmak, ağır kaldırmak, testislerin aşırı sıcağa maruz kalması (mesela ateş karşısında çalışmak), çok sıcak suyla banyo yapmak, sık sık hamam veya saunaya gitmek varikoseli arttırır.
Varikoselin belirtileri nelerdir?
Varikosel genellikle belirti vermez. Hasta tesadüfen eliyle testisin üst kısmında genişlemiş damarları hisseder ve merak ederek doktora gider. Bazen başka bir nedenle yapılan doktor muayenesinde doktor tarafından saptanır. Daha az olarak görülen bir belirti de testislerde ağrı olmasıdır. Tipik olarak uzun süre ayakta durma sonucu ağrı artar. Oturunca veya yatınca ağrı azalır ve bir süre sonra tamamen geçer. Bazı durumlarda, varikoselin uzun bir süre devam etmesi soncu testiste yumuşama veya küçülme görülebilir.
Varikosel tanısı nasıl konur?
Ayakta duran erkek hastada varikosel tanısı doktor tarafından elle muayene edilerek yapılır. Ayrıca skrotal doppler ultrasonografi tekniği de varikoselin tek veya çift taraflı olduğunu ve derecesini göstermesi açısından önemlidir.
Varikosel tedavisi nasıl yapılır?
Varikoselin tedavisi ameliyattır. İlaçla veya başka bir şekilde tedavi edilemez. Ameliyat mikrocerrahi şeklinde mikroskop veya büyüteçli gözlükler kullanılarak yapılmalıdır. Ameliyathanede steril şartlarda anestezi altında yapılır. Varis şeklinde genişlemiş olan toplardamarlar ayrılır, bağlanarak kesilir ve iptal edilir. Bu şekilde kan akımının normal toplardamarlardan normal hızla devamı sağlanır. Ameliyat esnasında atardamarlar ve lenf damarları ile sinirler dikkatlice korunmalıdır. Sabah opere edilen hasta gün boyu izlenir ve aynı gün akşam taburcu edilir. Ameliyat sonrası en az üç gün yatak istirahatı önerilir. Hasta üç hafta içinde tamamen iyileşmiş olur.
Varikosel ameliyatının komplikasyonları nelerdir?
Dikkatli yapılan bir ameliyat sonrası komplikasyon görülme oranı çok düşüktür. En sık görülen komplikasyonlar ameliyat sonrası kanama, lenf damarlarının zedelenmesi sonucu testis etrafında sıvı birikmesi yani hidrosel atardamar zedelenmesi sonucu testisin küçülmesidir. Daha önce aynı bölgede yapılmış olan operasyonlar komplikasyon oranını arttırır.
Varikosel ameliyatının başarı şansı nedir?
Varikosel sonrası altı ay içinde spermiogramda yüzde 80 düzelme olur. Ameliyat öncesinde yüzde 5-10 olan çocuk sahibi olma şansı yüzde 50’ye çıkar. Varikoselin sperm üretimi üzerine olan olumsuz etkisi ortadan kalktığı için ilaç tedavisi veya tüp bebek yöntemleri gerekirse bunların da başarı şansı artmış olur. Bu nedenle çocuk sahibi olamayan çiftlerde erkekte anormal spermiogram ve varikosel saptanırsa önce varikoselin ameliyatla tedavisi yapılmalıdır.
Varikosel ne zaman tedavi edilmelidir?
Her zaman tedavi gerekmez: Varikosel her zaman sağlığı etkileyen bir durum değildir. Varikoseli olup, hiçbir ağrısı olmayan ve çok çocuk sahibi olan birçok erkek vardır. Bu durumda varikoselin tedavisi gerekmez. Hastaya gerekli bilgiler verilmelidir. Varikoselin ilerlememesi için uzun süre ayakta durmaması, testislerin aşırı sıcakla temasından kaçınması ve slip şeklinde külot veya süspansuvar kullanarak testislerin yukarı kaldırılmasının sağlanması önerilir. İleride testislerde ağrı veya küçülme olması tekrar çocuk sahibi olmak isteyip bunun gerçekleşmemesi durumunda doktora gelmesi gerektiği bilgisi verilir.
Hiçbir şikayeti olmayan bekar bir erkekte varikosel saptandığında spermiogram yapılır. Eğer spermiogrmda spermlerde sayı, hareket veya şekil bozukluğu saptanırsa ve hasta ilerde çocuk sahibi olmayı düşünüyorsa varikoselin tedavisi önerilir. Spermiogram normal ise varikoselin ilerlememesi için yukarda belirtilen tedbirler önerilir. Ayrıca hasta evlenip çocuk sahibi oluncaya kadar altı ayda bir spermiogram yapılarak takip edilir.
Sadece ağrı nedeniyle varikoselin tedavisi yapılmamalıdır. Ağrıyı azaltmak için sıcaktan kaçınılması slip külot veya süspansuvar uzun süre ayakta durulmaması önerilir. Hasta çok ısrar ederse yapılacak tedavinin ağrıya yönelik değil varikoselin ortadan kaldırılması yönünde olacağı tedavi sonrasında da ağrının devam edebileceği konusunda uyarılmalıdır.
Bir Yıl Çocuk Olmadıysa Doktora: Evli olan ve en az bir yıl korunma olmadan çocuk olması için kritik dönemlerde ilişkide bulunan çiftlerde gebelik olmadıysa, ayrıca erkekte anormal spermiogram ile birlikte varikosel saptanırsa önce varikoselin tedavisi yapılır. Çünkü bu durumda yapılacak ilaç tedavisi veya tüp bebek gibi yöntemler genellikle başarısız olur. Bu şekilde bir çocuk sahibi olunsa bile varikoselin etkisi gittikçe artacağı için daha sonra başka çocuk istenirse şansı çok daha az olacaktır. Bu yüzden öncelikle varikosel tedavi edilmelidir.
Medical Park Fatih Hastanesi
0212 444 44 84