HİV, vücudun mikroplara ve kanserlere karşı savunmasında önemli bir role sahip olan akyuvarları enfekte eder. Bu enfeksiyon sonucunda akyuvarlar önce işlevlerini kaybeder daha sonra da ölürler.
Gelip geçen hafif grip ve ardından pamukçuk, zona ve herpes gibi hastalıklara karşı dayanıksızlık. İştahta azalma ve kilo kaybı, sık ve kolay hastalanma, uzun süren yüksek ateş, uzun süren öksürük, tekrarlayan yaygın uçuklar, ağır ishal gibi belirtilere rastlanır.
Virüs vücudun savunma sistemini giderek daha fazla çökerttiğinden, ilerleyen evrelerde hastalar enfeksiyonlara ve kanserlere karşı tüm dirençlerini yitirirler; çeşitli organlarında kanserler ve enfeksiyonlar oluşur ve sonunda ölürler.
Günümüzde hastalığın en sık bulaşma yolu cinsel ilişkidir. Cinsel ilişkinin her şekli (vajinal-kadın cinsel organı yoluyla, anal-makattan, oral-ağız yoluyla) ile virüsün bulaşması söz konusudur. Bunlar içinde en riskli olanı, kanama ve zedelenme olasılığının yüksek olması nedeniyle makattan ilişkidir. Korunmasız bir ilişki sırasında virüsün, hasta bir erkekten kadına bulaşma riski, hasta bir kadından erkeğe bulaşma riskinden 20 kat fazladır.
Yani virüsün kadına bulaşması, erkeğe bulaşmasına göre daha kolaydır. Ayrıca, cinsel bölgede yaralar ile seyreden diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklar da HİV’in bulaşma riskini artırır. Virüs, hasta hamile kadından bebeğine, doğumdan önce, doğum sırasında veya doğum sonrasında emzirme yoluyla da geçebilir. Diğer bir bulaşma yolu ise hasta kişilerin kanının ya da organlarının başka bir kişiye naklidir.
Hastalığın teşhisi, hastadan alınan kan örneğinin incelenmesi ile olasıdır. ELİSA yöntemi ile yapılan bu test, ülkemizdeki birçok hastanede mevcuttur. Ancak kan örneğinin ELİSA testinde olumlu bulunması, kişinin hasta olduğu anlamına gelmez; çünkü bu testlerde yalancı olumluluklar olabilir.
ELİSA testinde olumlu bulunan kan örneği, başka bir test yapılarak doğrulanmalıdır.
Doğrulama testinin de olumlu bulunması halinde kişinin HİV ile enfekte olduğu söylenebilir. ELİSA testi, virüs vücuda girdikten hemen sonra pozitifleşmez. Hastalığın saptanabilir hale gelmesi, virüsün vücuda girişinden sonraki 2-12 hafta içinde olmaktadır.
Bazı kişilerde bu sürenin 6 aya kadar uzadığı da görülebilir. Bu durumda, kuşkulu bir temastan söz eden kişide, ilk yapılan testin negatif (temiz) bulunması yeterli değildir. Temastan 6 ay sonra test tekrarlanmalıdır.