Aşırı sıcaklar, ölümcül olabilen güneş çarpmasından sıcak bitkinliğine, genelde bebeklerde görülen İsilik'ten güneş yanıklarına kadar birçok rahatsızlığa neden olabiliyor.
Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Başkanı Mustafa Aksoy, Aşırı Sıcaklar konulu 81 il valiliğine bir yazı yolladı. Söz konusu yazıda, aşırı sıcaklarda alınması gereken önlemler de tekrar hatırlatıldı. Aşırı sıcaktan ve güneş ışınlarından korunma yollarına ilişkin halkın bilinçlendirilmesi istendi.
Buna göre, aşırı sıcaklardan en çok etkilenen gruplar dört yaşından küçük çocuklar, yalnız yaşayan 65 yaş ve üzerindeki yaşlılar, bakıma ihtiyacı olanlar, hamileler, aşırı kilolular, açık alanda çalışanlar, kronik hastalığı (şeker hastalığı, kalp-damar hasatlıkları, beyin-damar hastalıkları, psikolojik hastalıklar, kronik solunum sistemi hastalıkları, karaciğer hastalıkları, böbrek hastalıkları) olanlar, sürekli ilaç (özellikle tansiyon düşürücü, idrar söktürücü, depresyon ve uyku ilaçları) kullanan kişiler, sokak çocukları ve evsizler.
Aşırı sıcaklardan korunma tedbirleri
Aşırı sıcaklarda alınması gereken bazı önlemler şöyle:
Günün en sıcak saatlerinde (10: 00-16: 00) mecbur kalmadıkça dışarı çıkılmamalı. Güneş ışınlarının dik geldiği saatlerde denize girilmemeli ve güneşlenilmemeli.
Dışarıda bulunanlar açık renkli, hafif, bol ve sıkı dokunmuş kumaşlardan yapılan giysiler tercih etmeli. Geniş kenarlı ve hava delikleri olan şapka giyilmeli.
Spor yapmak için sabah ve akşam saatleri tercih edilmeli, her bir saatlik spor için en az 2-4 bardak sıvı alınmalı.
Bebek, çocuk, engelliler ve hayvanlar kapalı ve park etmiş araçlarda bırakılmamalı.
Vücut ısısının yükselmemesi için sık sık duş alınmalı; bunun mümkün olmadığı durumlarda ayaklar, eller, yüz ve ense soğuk suyla ıslatılmalı veya silinmeli.
Susuzluk hissi olmasa bile her gün en az 21-14 su bardağı sıvı tüketilmeli.
Yemekler pişirilirken kızartma ve kavurma yerine haşlama, ızgara, kendi suyunda veya az sudu pişirme gibi sağlıklı pişirme yöntemleri uygulanmalı.
Kafein, alkol ve fazla miktarda şeker içeren içecekler vücuttan daha fazla sıvı kaybına yol açtığı için tüketilmemeli.
Aşırı sıcaklarda karşılabilicek rahatsızlıklar
Güneş veya Sıcak Çarpması: Güneş veya sıcak çarpması acil olarak tedavi edilmezse kalıcı hasara veya ölüme neden olur. Kişinin ateşi 39.4 derecenin üzerindedir. Deri kuru, kırmızı ve sıcaktır. Terleme yoktur. Bulantı, kusma, baş ağrısı, baş dönmesi, göz çukurlarını belirginleşmesi ve görme niteliğinin bozulması ile komaya kadar gidebilen şuur bulanıklığı veya kaybı vardır. İlk yardımda, kişi hemen serin ve hava akımı olan bir yere alınmalı, sıkı giysiler gevşetilmeli, soğuk su ve soğutucularla soğutulmaya çalışılmalı. Kesinlikle içmesi için sıvı verilmemeli ve en yakın sağlık kuruluşuna götürülmeli.
Sıcak Bitkinliği: Güneş çarpmasından daha hafif şekilde olup hayati tehlike yoktur. Daha sıklıkla yaşlılarda, yüksek tansiyonu olanlarda ve güneş altında çalışanlarda görülür. Aşırı terleme, yorgunluk, halsizlik, bayılma hissi, nabız hızlanması, ateş yükselmesi belirtileri ile kendisini gösterir. Deri soğuk ve nemlidir. Serin bir yerde istirahata alınan hastanın giysileri gevşetilip, sırt üstü yatırılarak bacakları yükseltilir. Islak havlu veya bezle serinletilmeye çalışılır. Bol miktarda sıvı verilir. Özellikle tuzlu ayran içirilir. Bir saat içinde kişinin genel durumu düzelmezse sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Sıcak Krampları: Aşırı aktivite sonucunda terlemeye bağlı olarak vücutta hızlı bir su ve tuz kaybı meydana gelir. Genellikle karın, bacak ve kol kaslarının fiziksel aktivite sırasında ağrılı spazmlarıyla meydana gelir. Sıcak krampları için tıbbi tedaviye gerek yoktur. Kişinin yaptığı aktivite durdurulmalı sakin ve serin bir yerde oturtulmalıdır. Meyve suyu veya mineralli içecekler içirilmelidir. Kramp meydana geldikten sonra en az birkaç saat fiziksel aktivitede bulunulmamalı, bir saat içerisinde geçmezse en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Güneş yanıklarına yoğurt, diş macunu gibi maddeler sürülmemeli
Güneş Yanıkları: Uzun süreli güneş ışığına maruz kalmakla meydana gelir. Etkilenen kişide ateş, su toplaması ve şiddetli ağrı varsa veya bir yaşından küçükse en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Güneş yanığından korunmak için güneş ışığına maruz kalmaktan kaçınılmalı, güneş yanığı olan yerler soğuk su ile silinmeli, etkilenmiş bölgelere nemlendirici tıbbi losyon sürülmeli. Yağ, salça, yoğurt ve diş macunu gibi maddeler kesinlikle sürülmemeli.
Sıcak Döküntüsü (İsilik): Sıcak ve nemli havalarda aşırı terlemeye bağlı olarak derinin tahrişidir. Her yaşta görülmekle birlikte sıklıkla bebeklerde görülür. Küçük kızarıklıklar şeklindedir. Sıklıkla boyun, göğüs, dirsek iç yüzü gibi kıvrım yerlerinde görülür. Kızarık bölgeler kuru tutulmalı, daha serin ve daha az nemli ortam sağlanmalıdır.
Güneşin Geç Dönem Etkileri: Güneş ışınlarının sağlık üzerinde oldukça önemli olumlu etkileri mevcuttur. Uzun süre maruz kalındığında olumsuz etkiler de ortaya çıkabilir. Ciltte erken yaşlanma, gözde katarakt gelişimi, deri kanseri ve güneş lekelerinin ortaya çıkması bu olumsuz etkilerindendir.