Aşınma Nedir?
Aşınma, en çok azı dişlerinin çiğneyici yüzeylerinde ve üst kesici dişlerin damağa bakan yüzeylerinde görülen madde kaybıdır. Her yaştaki insan için belli bir düzeyin altındaki aşınma normal kabul edilir ve tedavi gerektirmez. Ancak 20 yaşındaki bir kişide 80 yaşındaki bir kişide olması beklenen aşınma gerçekleşmişse bu durum artık hastalık olarak kabul edilip tedavi edilmelidir.
Aşınma Nedenleri Nelerdir?
Aşınma en çok diş dokusunun kimyasal maddeler yüzünden veya dişlerin birbiriyle teması sonucu görülür. Beslenmeyle alınan asitler ya da mide asitleri aşınmanın sorumlusudur. Beslenmeyle alınan asitlerin başlıcalar karbonatlı ve gazlı içecekler, meyve suyu, şarap ve sirkedir. Sadece tüketilen asitli gıda miktarı değil tüketme biçimi de önemlidir. Asitli içeceklerin ve meyvelerin ağızda uzun süre tutulması, diş yüzeylerinin daha fazla aside maruz kalmasına yol açmaktadır. Karbonatlı içecekleri saatlerce yudumlayan, içecek kutularını bir moda nesnesi olarak kullanan hastalar vardır.
Başlıca asit kaynaklarından birisi de ph değeri 1 civarında olan mide özsuyudur. Mide özsuyu reflü sonucu ya da hamilelik, alkolizm, beslenme bozuklukları gibi durumların varlığında kusma yoluyla ağza gelmektedir. Böyle bir rahatsızlığı olan kişilerde sıklıkla üst kesici dişlerin damağa bakan yüzünde aşınma görülür. Aynı durum Bulimia ve Anorexia Nervosa (Psikolojik nedenlerle yedikten sonra kusma )hastalarında da söz konusudur.
Aşınma ayrıca bir meslek hastalığı olarak şarap tadımcıları ya da araba aküsü yapımında çalışanlar kişilerde çalışma ortamında asit yutma ya da soluma sonucu ileri derecede diş dokusu kaybı biçiminde görülmektedir.
Dişlerin sert fırçalanması tipik olarak alt ve üst köpek dişleri ve küçükazı dişlerinin boyun bölümlerinde aşınmaya yol açar. Hatalı diş fırçalama zaten daha önce beslenme asitleri ile yumuşamış olan mine ve dentin tabakalarında aşınmaya yol açar.
Gece uyku sırasında dişlerin sıkılması ya da gıcırdatılması da bir aşınma nedenidir. Bu tip aşınma bölgesel değil yaygındır, hem alt hem üst çenede görülebilir. Dişlerini gıcırdatan hasta aynı zamanda beslenme asitleri ya da mide asidinin ağza gelmesi durumunu da yaşıyorsa dişlerdeki yıkım çok daha fazla olmaktadır.
Korunma:
Dişlerinde aşınma olan kişiler beslenme ile asit alma alışkanlıklarını bırakmalı ya da azaltmalı ve değiştirmelidirler. Beslenme bozukluğu ve alkolizm sorunu olan kişiler bu konuda tedavi edilmelidir. Mide asidinin ağza gelmesi sorunu genellikle gastroenterolojik tedaviyle çözülebilmektedir. Bazen uzun süreli anti-asit kullanımı gerekebilir.
Hassasiyetin Giderilmesi ve Tedavi:
Dişlerin dişeti kenarına yüzeysel olarak hassasiyet giderici jeller uygulanabilir. Konsantre florlu jeller, florlu diş macunları kullanılabilir. Bunlar normal diş macunlarının yerine ya da onlarla birlikte, gece yatmadan önce hassas bölgelere uygulamak ve sonra hiçbir şey yiyip içmemek kaydıyla kullanılabilir. Zamanla hassasiyet ortadan kalkacaktır. Başarı sağlanamazsa hassas bölgelerde restorasyon uygulamak gerekebilir.
Genellikle en mantıklı tedavi, en azından erken aşamalarda önlemeye yönelik tedavidir. Aşınmanın yaygın olduğu olgularda kuron restoeasyonu başarılı sonuç verir. En önemlisi aşınmanın erken aşamada saptanması, tedavi edilmesi ve dişlerin daha fazla zarar görmesinin önlenmesidir.
Öneriler:
- Erken tanı konabilmesi için 6 ayda bir düzenli olarak diş hekimine gidilmelidir.
- Asit kaynağı saptanmalı ve korunmaya yönelik önlemler alınmalıdır.
- Hastaların asitli içecekleri ağızda tutma gibi alışkanlıklarını bırakması önerilmelidir.