Madde bağımlılığı; alışkanlık yapan zararlı maddelerin kullanılması ve bağımlılıkla ilgili fizyolojik ve psikolojik belirtilerden bazılarının bulunması durumu olarak tanımlanabilir.
Fiziksel bağımlılığın iki temel bileşeni vardır.
1. Tolerans
Bireyin istediği etkiyi hissedebilmek için maddeyi giderek daha yüksek dozlarda alması, yüksek dozlara dayanma gücünün artmasıdır.
2. Kesilme veya Yoksunluk Sendromu
Kullanılmakta olan madde birden bire kesilirse bazı fizyolojik belirtilerin ortaya çıkmasıdır. Tolerans ve yoksunluk, madde kullanım biçimini büyük ölçüde etkilemekte ve bir kısır döngü oluşmasına yol açmaktadır.
Zararlı etkilerin görülmesi ve bilinmesine karşın bir maddeyi almak için karşı konulması güç olan bir istek, bir gereksinim vardır. Madde bağımlılığı olan bireyin, kendini iyi hissetmek veya işlevlerini yerine getirebilmek için maddeye gereksinim duyması "psikolojik bağımlılık" olarak adlandırılmaktadır.
Madde bağımlılığının oluşmasında üç temel etkiden söz edilebilir:
Bireyin Kişilik Yapısı ve Kişisel Özellikleri
Madde bağımlılığı gelişen bireylerde çoğunlukla; duygusal dengesizlik, aşırı bağımlı olma gereksinimi, engellenmeye karşı dayanıksız olma, çabuk parlama ve saldırgan davranışlar, olgunlaşmamış çocuksu eğilimler, cinsel sorun ve sapmalar, adli ve yönetimsel sorunlar sık görülür. Kişiler arası iyi ilişkiler kurabilen, uyumlu, benlik gücü yüksek kişilerde de diğer nedenler önemli rol oynayabilir.
Çevresel Etkiler ve Etkileşim
Genel olarak her çağda, her ülkede ve her toplumda bağımlılık görülmektedir. Toplumsal stres, toplumsal düzensizlik ve çözülme, kültürel yoksunluk gibi durumlarla birlikte her türlü ruhsal hastalık ve madde bağımlılığı artmaktadır.
Maddenin Özellikleri
Bir kişi değişik nedenlerle bir maddeyi bir veya birkaç kez alırsa, bu maddeyi sürekli almak ve her seferinde daha fazla alarak arttırmak isteyebilir. Keyif ve neşe veren, sıkıntı ve bunalımı gideren etkiler kısa sürede ortaya çıkar. Kabul edilmeyen, uyum yapmakta güçlük çekilen gerçek yaşamdan ve sorunlardan uzaklaştırır. Bu tür olumlu etkileri nedeniyle sürekli aranılan ve istenilen maddelerdir.
Sonuç Olarak;
Uyuşturucu bağımlısı isen, uyuşturucu olmadan yaşayamazsın. Maddeyi kullanıp kullanmayacağına artık karar veremezsin. Uyuşturucuya bağımlı (köle) olursun. Uyuşturucu sana hâkim olur.
Bedenen veya Ruhen Bağımlı Olabilirsin!
Bedensel Bağımlılık
Bedenin uyuşturucu maddeye alışır. Bu durumda uyuşturucu maddenin aynı etkisini iyi hissedebilmen için, her kullanışta öncekinden daha fazlasına ihtiyacın olma tehlikesi mevcuttur. Bedenin uyuşturucu olmadan artık iyi çalışamaz. Uyuşturucular kesilir kesilmez hastalanırsın. Titreme, terleme, mide bulantısı ve uykusuzluk gibi belirtiler görülebilir.
Ruhsal Bağımlılık
Uyuşturucu almak için büyük bir arzu duyarsın. Uyuşturucu olmadan duramaz ve kendini rahat hissetmezsin. Bu durumda uyuşturucu çok zor bırakılır.
Bir gecede bağımlılık kazanılmaz. Bağımlılığa götüren bir ön süreç vardır. Bu ön süreç aylar veya yıllar sürebilir. Uyuşturucuyu kendini iyi hissetmek veya sorun çözmek için kullanırsan, uyuşturucuya bağımlı olma tehlikesi oldukça büyüktür.