Kabızlığa ne iyi gelir? Kabızlık nasıl geçer?

Kabızlık, oldukça sık rastlanan rahatsızlıklardan birisidir. Gündelik yaşamın getirdiği stres, hareketsizlik ve kötü beslenme gibi etmenler kabızlığın artışına yol açmaktadır. Aslında kabızlık bir hastalık değildir; altta yatan başka bir durum ya da hastalığın sonucu ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Çoğu kişi tarafından fazla dile getirilmese de kabızlık, yaşam kalitesini etkileyen önemli bir halk sağlığı sorunudur. Peki kabızlığa ne iyi gelir? Kabızlık nasıl geçer? Kabızlık neden olur? Kabızlığa iyi gelecek yiyecekler nelerdir? Sizin için araştırdık. Kabızlıkla ilgili her şey haberimizde yer alıyor.

KABIZLIK NEDİR?

Kabızlık, bağırsak hareketlerinin yavaşlaması nedeniyle haftada üç veya daha az sayıda dışkılama durumuna verilen isimdir. Dışkılama güçlüğü, dışkının tam boşalamaması, ağrılı dışkılama ve şişkinlik gibi olumsuz durumlara sebep olan kabızlık, bağırsak bozuklukları arasında yaygın olarak görülür. Kabızlık bazen tıkayıcı bazen de bağırsak hareketlerinde yavaşlama olarak yaşanır.

KABIZLIK TANISI NASIL KONUR?

Kabızlık şikayetiyle bir sağlık kuruluşuna başvurduğunuzda doktorunuz size bazı sorular sorar. Bu sorulara göre sıralanan belirtilerden en az üç tanesi tespit edilirse, kabızlık tanısı konur.

• Haftada 3 defadan az büyük abdeste çıkma

• Yumuşak dışkılama için laksatif adı verilen kabızlık ilacı kullanımına gereksinim duyuluyorsa

• Tüm dışkılamaların; en az %25'i zorlanarak yapılıyorsa

• %25'inden fazlasında bağırsak tam boşalmıyorsa

• En az %25'inde sert dışkı bulunuyorsa

• %25'inden fazlasında makatta gerginlik hissi hissediliyorsa

• En az %25'inde el ile boşaltıma destek gereksinimi duyuluyorsa

• Kişide "irritabl bağırsak sendromu" adı verilen rahatsızlığın bulunmuyorsa

Kabızlık sorununun altında yatan nedenin bulunması için dışkı incelemesi ve kan testleri yapılabilir. İleri tanı gerekiyorsa kolonoskopi adı verilen ve ucunda kamera bulunan kanül yardımıyla kalın bağırsakların incelenebilir. Kolonoskopi yapılamıyorsa ultrason ve röntgen çekilir.

KABIZLIĞA NE İYİ GELİR? KABIZLIK NASIL GEÇER?

Kabızlık tedavisinde başarılı olunabilmesi için önceliklerahatsızlığın oluşmasını sağlayan yiyecekler öğrenilmeli ve bunlardan uzak durulması gerekir. Kabızlık sorununun giderilmesinde yardımcı olan armut, kayısı, erik gibi meyvelerin tüketimini artırmak önemlidir. Beyaz ekmek yerine tam tahıllı ekmekler tüketilmeli ve bol miktarda su içilmelidir.

Bebeklerde kabızlık sorunu için karınlarına bebek yağıyla düzenli masaj yapmak, çeşitli egzersizler yaptırmak rahatsızlığın giderilmesinde yardımcı olur. Ek gıda alan bebeklere posalı meyve püreleri yedirilebilir, çorbalarına zeytinyağı ekleyebilirsiniz. Daha büyük çocuklarda kabızlığa ne iyi gelir merak edenler için yine posalı meyve ve sebzelerin yanı sıra tam tahıllı ekmeklerin tüketilmesi tavsiye edilir.

Ilık bitki çaylarına bal karıştırarak içmek ve kuru erik/kayısının kaynatılarak suyunu tüketmek diğer kabızlık çözümleri arasında sayılabilir. 1 yaşından küçük bebeklerde bal ölümcül sonuçlara yol açabileceği için kesinlikle kullanılmamalıdır. Kabızlığa iyi gelen yiyecekler arasında kabuklu elma, ıspanak, lahana, incir, pırasa, zeytinyağı, üzüm, brokoli, keten tohumu ve yulaf ezmesi de yer alır.

KABIZLIK NEDEN OLUR?

Kabızlığın nedeni çoğu zaman tam olarak tespit edilemese de kabızlığa yol açan sebepler vardır. Bu sebepler arasında en sık görülenler yeterli sıvı alımının olmaması, lifli gıdalar açısından fakir diyet ve hareketsiz yaşam sayılabilir. Dışkılama zorluğu olarak tanımlanan kabızlığın başlamasında sindirim sistemi hastalıklarıyla birlikte sağlıksız beslenme ve diyet alışkanlıkları, hareketsiz yaşam, ilaç kullanımı gibi faktörler bulunmaktadır. Kabızlık neden olur sorusuna verilebilecek diğer cevaplar şu şekilde sıralanabilir:

• Tuvalet ihtiyacını ertelemek

• Katı gıdalar tüketmek

• Fazla inek sütü tüketmek

• Rektumda ya da kolonda darlık veya tıkanıklık

• Rektum ya da kolon çevresindeki sinirlere ait anormallikler

• Hormonal hastalıklar

• Dışkılamada rolü olan kaslara ait işlevsel bozukluklar

• Bağırsak hareketlerinde yavaşlamaya neden olan çeşitli metabolik ve sindirim sistemi hastalıkları

• Crohn ve divertikülit gibi iltihapla seyreden bağırsak hastalıkları

• Bağırsaklarda tıkanıklığa yol açan polipler ya da kitlesel oluşumlar

• Hormonal denge değişiklikleri

• Çeşitli ilaçlar (Lityum, antipsikotikler, bazı antidepresan ilaçlar, bazı epilepsi ilaçları, demir ilacı) şeklinde sıralanır.

• Hamile olanlarda kabızlık daha sık görülmektedir. Bunun nedeni gebelikte salgılanan hormonlardır. Yine gebeliğin son dönemlerinde büyüyen rahmin, bağırsağın rektum adı verilen son kısmına baskı yapması bir başka kabızlık sebebidir.

KABIZLIK BELİRTİLERİ NELERDİR?

Kabızlığa çoğu zaman başka belirtiler de eşlik edebilir. En sık görülen belirtiler arasında dışkıda sertlik, dışkılama güçlüğü, karın ağrısı, iştahsızlık, karında şişlik, dışkıda kan ve halsizlik bulunur. Bunların dışında kronik olarak kabızlık çekenlerde hemoroid ya da basur adı verilen rahatsızlık meydana gelebilir. Basur, makat çevresindeki damarlarda genişleme meydana gelmesidir. Bu rahatsızlıkta anüs çevresinde kaşıntı, şişlik ve ağrı da yaşanır. Kabızlık belirtileri; dışkının çok sert olması, çok az olması, dışkının zorlanarak çıkarılması ve sıklığının az olmasıdır.

KABIZ OLUNCA NE YAPILMALIDIR?

Yaşam koşulları ve beslenme şekilleri; kadın, erkek, bebek, çocuk ve yetişkinlerde kabızlık rahatsızlığının yaşanmasına neden olabilir. Şişkinlik gibi rahatsızlıklara sebep olan ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyen bu duruma iyi gelen besinlerin dışında kabızlığa iyi gelen ilaçlar da bulunmaktadır. İleri derecede kabızlık gören kişinin ilaç kullanması gerekebilir. Eğer kabızlık uzun sürüyorsa bu durumun altında ciddi sağlık problemleri yatıyor olabilir. Kabızlıkla birlikte karın ağrısı, kilo kaybı, makattan kan gelmesi gibi belirtilerin yaşanması durumunda kolonoskopi ve laboratuvar testleri ile bu soruna sebep olan nedenler araştırılmalıdır.

KABIZLIK TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Kabızlık tedavisi için öncelikle aşağıdaki sebepler saptanmaya çalışılır. Sebep saptanmışsa öncelikle o belirtinin tedavi edilmesi gerekir. Ama çoğu durumda kesin bir sebep bulunamaz. Kabızlık tedavisi için beslenme ve yaşam tarzı değişikliklerinden ziyade bir takım ilaçlar da kullanılır. Şiddetli kabızlık varsa tedavide sodyum fosfat, magnezyum tuzları ve laktuloz grubu ilaçlar kullanılabilir. Lavman ve fitil diğer tedavi seçenekleri arasındadır.

KABIZLIĞA NEDEN OLAN YİYECEKLER NELERDİR?

Kabızlığa yol açtığı bilinen bazı yiyecekleri olabildiğince tüketmekten kaçınmak ya da bu yiyecekleri mümkün olduğunca sınırlandırmak gerekir. Bu yiyecekler muz, makarna, pirinç lapası, pilav, fazla süt tüketimi şeklinde sıralanabilir.

Beslenme düzenine ve hareketli yaşam tarzına dikkat edilmiş olmasına rağmen hala kabızlık sorunu yaşanıyorsa, kabızlık tedavisi için muhakkak doktora gitmek gerekmektedir.

KABIZLIĞA İYİ GELEN YİYECEKLER NELERDİR?

Kuru meyveler: Sabah kahvaltısından önce kuru kayısı, incir, erik ile mürdüm eriği yemek ve üzerine ılık su içmek bağırsakları çalıştırır. Bu besinler sabahları aç karnına tüketildiği zaman daha etkisi artmaktadır. Ayrıca kuru meyveler çiğ olarak tüketilebileceği gibi hoşaf olarak da tercih edilebilir.

Su: Herhangi bir sebepten ötürü su tüketimi sınırlandırılmadıysa, kabızlık döneminde yeterli miktarda su içmeye dikkat etmeniz gerekmektedir. Bu önemli alışkanlığı erteleyenler, alarm kurarak kendilerine su içmeyi hatırlatabilir.

Keten tohumu: Yoğurda katılarak da tüketilebilen keten tohumu, kabızlığa iyi gelen gıdalardan birisidir.

Beyaz et: Et tüketileceği zaman kırmızı et yerine beyaz et veya balık eti tercih etmek bağırsakları rahatlatmaya yardımcı olur (yüksek miktarda kırmızı et bağırsakları zorlayıcı bir etki oluşturabilir).

Lifli gıdalar: Baklagiller, pancar, pırasa, ıspanak, lahana, kızılcık, kereviz, keten tohumu gibi lif bakımından zengin gıdaların tüketilmesi bağırsakların harekete geçmesine yardım eder. Elma, üzüm, avokado, erik gibi lifli ve kabızlığa iyi gelen meyveler, kabızlık çeken kişiler tarafından tüketilmelidir.

Zeytin, zeytinyağı ve kekik: Zeytin, üzerine dökülen kekik ve zeytinyağı ile tüketildiğinde kabızlık sorununu gidermenize yardımcı olacaktır. Zeytinyağı bağırsaktan yiyecek geçişini sağladığı için aç karnına 1 tatlı kaşığı zeytinyağı tüketmek sağlığınız açısından faydalıdır.

Ama kabızlığa iyi gelen bu yiyecekleri uzun süre tüketmeniz ve aşırıya kaçmanız, bağırsağınızın bağışıklık kazanmasına ve normal koşullarda dışkılayamamasına sebep olabileceği için aşırıya kaçmadan kullanmanız tavsiye edilir.