Uzm.Dr. Faruk Akçay
Kullandığınız steroidi uzun aralıklarla kullanıyorsunuz, ancak yine de cushingoid yüz görünümü, kilo alma, kemiklerde erime( osteoporoz) gibi yan etkileri görülme riski mevcut. Eğer kullanılabilecek başka ilaç tedavilerine Doktorunuz tarafından uygun görülürse geçilebilinir. Fizik Tedavi, Dâhiliye (İç Hastalıkları) veya varsa Romatoloji bölümü tarafından takip ve tedavilerinizin değerlendirilmesi uygun olur. Fibromiyaljide sadece ilaç tedavisi yeterli olmayabilir. Diğer tedavi şekilleri de beraberinde değerlendirilmelidir.
Ayrıca fibromiyalji Hastalığına başka romatizmal hastalıklar eşlik edebilir. Bunlar bazı tetkikler (kan sayımı, crp, sedimantasyon, ANA, Anti ds DNA, LKM, AMA, ASMA) ve tanı kriterleri ile gözden geçirilmeli.
Romatizmal hastalıklarda ağrı tedavisinde sıklıkla kullanılan steroid olmayan antinflamatuvar ilaçların ve kortizonlu ilaçların fibromiyalji tedavisinde pek yeri yoktur. Bunun yerine, derin uykuyu düzenleyen ve kasları gevşeten ilaç tedavisi daha yararlıdır. Bu ilaçların çoğu depresyon tedavisinde de kullanılmaktadır. Ancak, fibromiyalji tedavisinde kullanılan dozlar, depresyon tedavisinde kullanılandan çok daha düşüktür.
Fibromiyalji sendromu, toplumda sık görülen santral sensitivite sendromlarından biridir. Fibromiyalji hastalarında persistan kronik yaygın ağrı ve kas-iskelet sisteminde yumuşak dokuda anatomik olarak belli hassas noktalarda palpasyonla ağrı vardır. 1990 American College of Rheumatology (ACR) sınıflandırma kriterlerine göre kronik yaygın ağrı öyküsü ve 18 hassas noktanın 11’inin bulunması FM tanısı için gereklidir. Uykusuzluk, kognitif disfonksiyon, depresyon, anksiyete, tekrarlayan baş ağrıları, baş dönmesi, yorgunluk, tutukluk, irritabl barsak sendromu ve irritabl mesane sendromu FM’e eşlik eden sistemik semptomlardır. Fibromiyalji sendromu, çoğunlukla orta yaş kadınlarda görülse de; hem kadın hem de erkeklerde herhangi bir yaş grubunda görülebilir.
Fibromiyalji ve diğer kronik romatizmal hastalıklar arasındaki ilişki romatologlar açısından önemlidir. Sistemik lupus eritematoz (SLE), romatoid artrit (RA) ve Sjögren sendromu (SS) gibi generalize inflamatuvar hastalığa sahip hastaların %25’i aynı zamanda ACR fibromiyalji tanı kriterlerini de doldurur. Hassasiyet dışında fizik muayene genellikle normaldir. Laboratuvar testleri, ayırıcı tanı haricinde genellikle yararlı değildir. Tam kan sayımı, rutin biyokimya, TSH ve eritrosit sedimantasyon hızı (ESH) yapılması gereken en basit testlerdir. Bazı otoimmün hastalıklar fibromiyalji ile benzer semptomlar gösterdiğinden, fizik muayenede anormallik saptanması veya fibromiyaljinin tipik bulgularının olmadığı durumlarda ANA ve romatoid faktör gibi serolojik testlere de bakılmalıdır.
Bazı romatizmal hastalıklar fibromiyalji ile birlikte( SLE, RA, Sjögren sendromu gibi) olabileceği gibi bazen fibromiyalji olmadan direkt olarak bu romatizmal hastalıklar da olabilir. Bu nedenle fibromiyalji yalnız olarak bir romatizmal hastalık olarak mı kişide bulunuyor yoksa eşlik eden romatizmal hastalık var mı, ya da fibromiyalji rahatsızlığı olmayıp şikâyetleri benzer olan başka romatizmal hastalık tek başına mı kişide bulunuyor; bazı tetkikler(ANA, RF, Anti ds DNA, LKM, AMA, ASMA) ve tanı kriterleri dikkatlice gözden geçirilmeli.
ACR 1990 Fibromiyalji Tanı Kriterleri:
ACR’nin sınıflandırma ölçütlerinde önerilen ve 9 adet bilateral yerleşimli, toplam 18 duyarlı nokta şunlardır: suboksipital kas insersiyonu, trapezius kasının üst kenar orta noktası, supraspinatus kasının orjini, sternokleidomastoid kasın alt bölümü, ikinci kostokondral bileşke, lateral epikondilin 2 cm distali, gluteal bölgenin üst dış kadranı, büyük trokanterin üzeri ve dizin medial yağ yastıkçığı.
ACR tarafından ayrıca kontrol noktaları da tanımlanmıştır. Bu noktalar fibromiyaljili hastalarda çoğunlukla hassas değildir veya diğer 18 noktaya göre palpasyonda daha az hassasiyet bulunur. Bu kontrol noktaları: ön kol dorsal yüzünün alt 1/3’ü, ayak ortası (dorsal 3. metatars) ve ayak başparmak tırnağı’dır.
18 noktanın en az 11’nde hassasiyetin bulunması ve tendon noktalarının ağrılı olması fibromiyaljinin tanısında çok önemlidir.
ACR Kriterlerine Göre Fibromiyalji Tanısı
A. Kardinal Bulgular:
1. Kronik yaygın ağrı.
2. Hassas noktalar (18 hassas noktadan en az 11 nokta).
B. Karakteristik Bulgular:
1. Yorgunluk,
2. Uyku bozukluğu,
3. Katılık,
4. Baş ağrısı,
5. İrritabl bağırsak sendromu,
6. Raynaud benzeri sendrom,
7. Depresyon,
8. Paresteziler,
9. Anksiyete.
Kesin tanı için 2 kardinal bulgu gereklidir.