ÖFKEDEN KUDURMA YA DA YIKICI DUYGUDURUMU DÜZENLEYEMEME BOZUKLUĞU
Patlayıcı öfke olarak da bilinen bu rahatsızlık daha çok çocuk ve ergenlerde (6-18 yaş) görülen önemli ve tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Öfkeden kudurma, saldırgan tutum sergileme davranışsal veya sözel olarak ortaya çıkabilir. Ancak bu rahatsızlık, normal duruma bağlı öfke ve saldırganca tutumdan ayrılmalıdır. Örnek verilecek olursa, çocuk haksızlığa uğradığında doğal olarak öfkelenir ve bu öfkelenmeyi normal karşılayabiliriz. Fakat bu öfke ve tutum, çıldırırcasına ve yaşanan sıkıntıyla orantısız ve aşırı bir şekilde oluyorsa, çevresindekiler de bunun aşırı olduğunu fark ediyorsa burada “yıkıcı duygudurumu düzenleyememe” rahatsızlığından söz edilebilir. Öfke tepkileri gelişim dönemine göre uygunsuz ve aşırıdır. En az iki farklı ortamda görülmesi gerekir. Örnek verilecek olursa çocuk sadece evde öfke patlamaları gösteriyorsa, burada farklı bir patoloji düşünülebilir. Bu rahatsızlık ev ortamına ek olarak okul ortamında veya arkadaş çevresince de fark edilmelidir.
Öfke patlamaları ağır depresyon hastalığı gibi değildir; fakat temelinde depresyon olabilir. Öfke patlamaları bir üzüntünün, yalnızlığın, ilgisizliğin, umutsuzluk ve çaresizliğin bir sonucu olarak yaşanabilir. Öfke patlamalarına müdahalede, öncelikle depresif duygu durumuna ulaşılmalı, bireyin depresyonunu fark etmesi sağlanmalı ve daha sonra öfke üzerine çalışılmalı, bilişsel-davranışsal yöntemlerle, bu rahatsızlık tedavi edilmelidir düşüncesindeyim.
Bu rahatsızlığın tanı ölçütlerine değinecek olursak, Amerikan Psikiyatri Birliği’ne göre aşağıdaki hususların olması gerekmektedir.
-Sözel ya da davranışsal olarak kendini gösteren yaşanan durumlarla orantısız, yineleyici, ağır öfke patlamaları (öfkeden kudurma, saldırgan tutumlar sergileme), bunlar gelişim düzeyiyle orantısız, haftada üç kez ya da daha fazla görülür.
-Öfke patlamaları arasındaki duygudurum, neredeyse her gün, sürekli olarak çabuk kızma, kızgınlık gösterme ile belirlidir ve başkalarınca gözlenebilir.
-Çabuk kızma, kızgınlık ifade etme, yoğun ağır öfke patlamaları, 12 aydır ya da daha uzun bir süre bulunmalıdır. Bu belirtilerin olmadığı (kızgınlık ve ağır öfke patlamaları) ardışık üç ay ya da daha uzun süren bir süre olmamıştır ve üç ortamdan (evde, okulda, yaşıtlarıyla birlikteyken) en az ikisinde vardır, bunlardan birinde ağır bir biçimde kendini gösterir.
-Bu tanı, ilk kez 6 yaşından önce ya da 18 yaşından sonra konmamalıdır. En az 12 aydır görülen çabuk kızma, ağır öfke patlamalarının başlangıç yaşı 10 yaşından öncedir.
-Bu hastalık, örneğin taşkın, coşmuş duygudurum rahatsızlıklarından (mani, hipomani) değildir. Bir madde kullanımı sonucu oluşmamıştır. Başka bir tıbbi hastalık sonucu oluşmamıştır. Ağır depresyon ölçütlerini karşılamamıştır. Bu tanının konulabilmesi için diğer psikiyatrik hastalıklar dışlanmalıdır.
Uzman Klinik Psikolog Mehmet Kurtoğlu