Anne Sütü
Anne sütü zamanında doğan, fetal depoları anneden yeterli oranda alan her yeni doğan bebeğin normal gelişmesine yetecek besin öğeleri gereksinmesinin tümünü karşılayan, ilk 6 ay tek başına yeterli olan yeni doğan ve süt çocukları için en uygun ve doğal bir besindir. Bu nedenle emzirme döneminde beslenme, üzerinde önemle durulması gereken bir konudur. Annenin günlük tükettiği besinlerin çeşit ve miktarı, vücut depo düzeyi, psikolojik durumu gibi etmenler süt miktarını ve kalitesini etkilemektedir. Emzirme döneminde; günlük enerji, alınması gereken sıvı, protein, vitamin, mineral, temel ve eser element ihtiyaçlarının arttığı bir dönemdir. Emziren annenin salgıladığı sütteki enerjinin önemli bir kısmı yediklerinden sağlanır. Buna bağlı olarak bu dönemde annenin kişisel farklılıklarına (kilo, boy, fiziksel aktivite durumu vb) göre enerji ihtiyacı artmaktadır. Annenin kendi dokularının korunması, sütle bebeğe geçen proteinin bebeğin doku oluşumu için kullanılması amacıyla annenin yeterli ve kaliteli protein tüketmesi gereklidir. Her gün 1 adet yumurta ve 100 - 150 gr yağsız et (tavuk, balık, hindi vb.) veya 1 porsiyon kurubaklagil yemeği tüketilmesi önerilmektedir. Balık tüketiminin haftada ortalama 2 kez olmasına önem gösterilmelidir. Emzirme Döneminde Dikkat Edilmesi Gereken Besinler Emzirme döneminde tüketilen yağ miktarı kadar çeşidi de önemlidir. Anne doymuş (margarin, tereyağı gibi katı) yağlardan kaçınmalı, doymamış (zeytinyağı, kanola, fındık, mısırözü, soya, ayçiçek gibi sıvı) yağları tercih etmelidir. Ayrıca çok fazla yağ içeren (pasta, kaymak, krema, mayonez gibi) besinler tüketmemeli, yemekler ızgara, buğulama, haşlama, buharda ve fırında pişirme yöntemleri ile hazırlanmalıdır. Emzirme döneminde kalsiyum ihtiyacı artmaktadır. Yeterli kalsiyum alamayan annelerde kemiklerde yumuşama şeklinde beliren osteomalasi sık görülür. Artan kalsiyum ihtiyacının karşılanması amacıyla kalsiyum yönünden zengin olan süt, yoğurt ve peynir belirtilen miktarlarda ve düzenli olarak tüketilmelidir. Bu dönem de kalsiyumdan zenginleştirilmiş süt ve ürünleri de tüketilebilir. Hatta doymuş (kötü) yağ alımını azaltmak adına süt ve türevlerinin yarım yağlı hatta yağsız (light) alternatiflerinin tercih edilmesi daha sağlıklı olacaktır. Özellikle hamilelik ve emzirme dönemlerinde sık karşılaşılan bir sorun da demir eksikliğidir. Emzirme döneminde vücudun demire olan ihtiyacı artar. Anne sütüyle bebeğe geçen demir bebeğin demir depolarının dolması ve kan yapımında kullanılması açısından önemlidir. Buna bağlı olarak bu dönemde anneler demir içeren besinleri düzenli tüketmelidirler. Et ve et ürünleri, yumurta, yağlı tohumlar, kurubaklagiller, kuru meyveler, demir içeriği yüksek besinlerdir, günlük beslenmede düzenli tüketilmesinde yarar vardır. Ayrıca demirin emilimini azaltan çay, kahve ve gazlı içecekler yemeklerle birlikte içilmemeli, demirin emiliminin artırılması için ise C vitamini içeriği zengin besinler portakal, mandalina, domates, maydanoz, yeşilbiber gibi besinlerle beraber tüketilmelidir. Emzirme Döneminde Nelere İhtiyaç Duyulur? Emzirme döneminde ihtiyaç duyulan vitaminlerin karşılanması için düzenli ve dengeli beslenilmeli, vitamin ve mineral yönünden zengin olan sebze ve meyveler diyette her öğün olmalıdır. Vitamin tabletleri tek başına insan vücudunun tüm vitamin ve mineral ihtiyacını karşılamaktan uzaktır, dengeli ve yeterli bir beslenme programına ek olarak alınabilirler. Ek vitamin - mineral tabletleri doktora danışılmadan alınmamalıdır. Emzirme döneminde süt oluşumu sırasında sıvıya ihtiyaç artmaktadır. Artan sıvı ihtiyacının karşılanması amacıyla her gün 10 - 12 bardak (2,5 - 3 lt) su içilmelidir. Salam, sosis, sucuk, hazır çorbalar gibi gıda katkı maddesi içeren hazır besinler mümkün olduğu kadar az tüketilmemelidir. Çay, kahve yerine ıhlamur, papatya, kuşburnu gibi bitki çayları içilmelidir. Fazla tüketilen çay, kahve ve gazlı içeceklerden bebeğin sütüne geçen kafein bebeğin sağlığını olumsuz yönde etkiler, yemeklerle beraber içildiğinde demir emilimini azaltmaktadır. Ayrıca iyotlu tuz kullanılması son derece önemlidir. Sigara ve alkol kullanılmamalıdır. Hazır meyve suları ve gazlı içecekler yerine %100 veya taze sıkılmış meyve suları, ayran, limonata, aşırıya kaçmadan bitki ve meyve çayları tercih edilmelidir. Yenilen kurubaklagiller, lahana, turp gibi besinler bazı bebeklerde gaz sıkıntısı yapabilir. Eğer bebekte böyle bir durum gözlemlenirse bu besinlerden uzak durulmalıdır. Ancak herhangi bir sıkıntı yaşanmıyorsa haftada 2 kere kurubaklagil yemeği yenilmelidir. Emziren Anneler İçin Örnek Beslenme Programı Sabah;