Yapılan araştırmalar hızlı yemek yiyen insanların bu davranışını çocukluktan gelen değiştirilmesi çok zor bir alışkanlık olarak tanımladığını göstermektedir. Fakat aynı araştırmalar hızlı yemek yiyen insanların aynı zamanda şişmanlık problemi yaşadığını da belirtmektedir. Evet gerçekten de hızlı yemek bir alışkanlıktır. Bazen insanın yaşam akışı bunu gerektirir, bazen de yaşamdaki kırgınlıklar, kızgınlıklar ve gerçekleşemeyen arzular hızlı yemekle bastırılmaya çalışılır.
Hızlı yeme alışkanlığını değiştirmek kalıcı kilo kontrolünü sağlamak konusunda temel bir noktadır. Bu nedenle yavaş yeme ile ilgili stratejileri öğrenip hayata geçirmek büyük önem taşımaktadır. Aşağıda yavaş yeme ile ilgili okuyacağınız öneriler aslında çocukluktan beri duyduğunuz ve sürekli karşılaştığınız tanıdık önerilerdir. Ancak burada önemli olan bu önerileri bir iki kere yapmak değil en az bir ay süreyle bıkmadan sürdürebilmektir. Bir alışkanlığı değiştirmek ancak üzerinde çalışmakla mümkün olur.
Yemeğe Nazik Davranmak
Besinler, maddi ve manevi emeklerle tabağımıza gelmektedir. Hem hayatta kalmamızı hem de tat almamızı sağlayan biyolojik ve sosyal bir ihtiyaçtır. Türk toplumu ‘nimet’ kelimesini kullanarak bütün bu söylediklerimizi tek bir sözcükle de zaten açıklamıştır. Bu nedenle besinlere nazik davranmalı, bu nezaketimizi de onları yavaş yiyerek göstermeliyiz.
Besinleri Farkına ve Tadına Vararak Yemek
Yukarıda da belirttiğimiz gibi bazen hayat içinde yaşadığımız duygusal iniş çıkışlar yemeklerden acısını çıkarırcasına sadece çiğnemeye ve ısırmaya yönelik bir yeme davranışı oluşturmamıza neden olur. Halbuki gerçekten tadına vararak yemek ancak yavaş yemekle mümkün olur. Kültürümüzde “tadını çıkarta çıkarta yemek” sözü de aslında işin özetidir. Fakat hızlı besin tüketimlerinde besin dille az temas ettiği için yemeğin tadına varmak çok mümkün değildir. Bu nedenle yemek için lokmayı ağzımızda daha uzun süre tutmamız ve “yemeğin tadını hissediyorum” bilinciyle yemek yememiz gerekir.
Lokmaları Ufaltarak Yemek
Yemeğe başlamadan yiyecekleri küçük parçalara ayırmak, taneli yiyecekleri mümkün olduğu kadar tane tane yemek hız azaltmakta önemlidir. Bu yol yavaş yemede çok etkilidir. Yemeği küçük lokmalarla almak için çatal kullanmalı ve her iki üç lokmada bir çatalı masaya bırakmak gerekir.
Yemek Tabaklarını Küçük, Salata Tabaklarını Büyük Seçmek
Büyük tabakların içinde miktarlar gözümüze oldukça az görünebilir. Bu nedenle yemek tabakları yerine örneğin pasta tabakları kullanıldığında ne kadar yediğimizi kontrol etmemiz kolaylaşır. Eğer bir ufak tabak ile doymazsak, tekrar tabağımıza yemek koyabiliriz ama yemek tenceresi yemek yediğimiz sofradan ne kadar uzak olursa, tekrar yemek alma isteğimiz o kadar az olur. Bununla birlikte salata tabaklarını da büyük tutarak doyduğumuzu hissedebiliriz. Salata aynı zamanda çok çiğneme alışkanlığına yardımcı olacak besinlerdendir.
Yemek Öncesi Nefes Egzersizi Yapmak
Stresli ve yorgun bir beden duygusal açlığımızı tetikler. Yemek öncesi yapabileceğimiz basit ama çok etkili olan nefes egzersizi hem stresimizi azaltır hem de hızlı yemeği engeller. Bunu şu şekilde yapabilirsiniz. Yemek öncesi burnunuzdan derin bir nefesi karnınıza çekmeli (karnınızın şiştiğini lütfen gözünüzle görün) sonra ağzınızla nefesi kontrollü sanki bir mumu üfler veya balonu şişirir gibi, nefes aldığınız süreden daha uzun bir sürede vermelisiniz. Bunu en az 5 – 10 kez tekrarlamak size kesinlikle yavaş yemek yedirecektir.
Yemek Yerken Başka İşlerle Uğraşmamak
Ne kadar yediğimizin farkına varabilmek için tüm dikkatimizi yemeğe vermemiz önemlidir. Yemek yerken gazete okumak, tv seyretmek, bilgisayarla uğraşmak ne kadar yendiğinin kontrolünü güçleştirmekte ve hızlı yemeye neden olmaktadır. Bununla birlikte ayakta atıştırmak, araba kullanırken bir şeyler yemek de hızlı yemeye yol açar. Bu nedenle yemeği oturarak ve sofrada yemek, miktarını belirlemek ve doyduktan sonra da kalkmak kontrolü sağlamak açısından önemlidir.
Ara Öğünlere Dikkat Ederek Uzun Süre Aç Kalmamak
Kurt gibi acıkmış olarak sofraya oturursanız asla hızınızı kesemezsiniz. Bu nedenle günlük besin planınızda ara öğünlere mutlaka yer vermeli ve sofraya çok fazla aç oturmamaya çalışmalısınız.
Çevrenizdeki Kişilerden Yardım İstemek
Birlikte yemek yediğiniz kişilerden sizin hızınızı kesmeniz açısından yardım isteyebilirsiniz. Ancak bunu gerçekten samimi olduğunuz kişilerden isteyin ki uyarıldığınız zaman kızmayın. Çünkü ne olursa olsun engellenmek sinir bozucu olabilir.
Yavaş Yemeyi Hatırlatan İpuçları Bulmak
Yemek esnasında yavaş yemenizi hatırlatabilecek ipuçları kullanabilirsiniz. Örneğin yüzük takmak, sofraya mum yakmak, çalar saat kullanmak olabilir. Yemek öncesinde yapacağınız elinizi yıkamak, dişlerinizi fırçalamak gibi ritüellerde size yavaş yemenizi hatırlatabilir.
Her şeye rağmen halen hızlı yediğinizi fark ettiğiniz an, iki üç dakikalığına sofradan kalkın ve yavaş yemek üzere tekrar sofraya dönün. Bu sizin yavaş yemeyi iyice pekiştirmeyi sağlayacaktır.
Yukarıda sıraladığımız öneriler size yavaş yeme konusunda yardımcı olacaktır. Yeni bir davranış kazanırken ilk dönemler değişikliğin yarattığı bir kaygı veya geçmiş davranışın hizmet ettiği duyguların doyurulmamasıyla stres oluşturabilir. Fakat bu geçici bir durumdur. Sabırlı olun, değişimin getireceği mutluluk bütün bunlara değecektir.
Uzm. Psikolog
Banu Akman ŞAHİN