Bağışıklık sistemimiz nezle, grip gibi hastalıklardan korumaya yönelik olarak tasarlanmış büyük bir sistem. Ancak düzgün çalışmadığı zaman görevini yerine getiremiyor ve hastalık oluşuyor.
Öncelikle bilmeliyiz ki, uykusuz kalarak hastalıklara davetiye çıkartıyorsunuz. Uykusuz gecelerin sayısı arttıkça virüslere ve bakterilere karşı savaşma yeteneğiniz düşüyor. Yapılan çalışmalar yetersiz uyuyan veya uyku kalitesi düşük olanların virüsle karşılaştıklarında kolaylıkla hastalandıklarını gösteriyor. Enfeksiyon durumunda yükselmesi gereken ve normalde uyku esnasında salgılanan enfeksiyonla savaşan sitokinlerin, antikorların üretimi uykusuzluk durumunda azalıyor. Virüslere karşı yapılan aşının etkisinin bile iyi uyuyamayan kişilerde düştüğü görülmüş. Uykusuz kaldınız, hastalandınız. "Oldu bir kere, birkaç günde geçer" diye düşünüyorsunuz. Uyku bu aşamada da önemli. Yetersiz uykunun iyileşme süresini uzattığı biliniyor.
Uyku-bağışıklık ilişkisini incelemek için tek yumurta ikizleri üzerinde yapılan bir çalışma, ikizlerden kardeşine göre daha az uyuyanın bağışıklık sisteminin daha zayıf olduğunu ortaya koymuş.
Sirkadiyen ritim, diğer adıyla biyolojik saat, gece-gündüz döngüsüyle, bedenin içsel mekanizmalarını etkiliyor. Enfeksiyonlara karşı bedenin savaşma gücünün günün farklı saatlerine göre değiştiği saptanmış. Geceleri zamanında uyumakla bağışıklık sisteminizin düzgün çalışmasına olanak sağlayabilirsiniz. 2019 yılında yapılan bir çalışma, daha önce yapılan araştırmaları doğrular şekilde, bağışıklık sisteminin çok önemli bir parçası olan, kanserli hücreleri ve virüsle enfekte hücreleri yok eden, T hücrelerinin işlevinin uykuyla arttığını gösteriyor.
Sağlıklı bağırsaklar bağışıklık sisteminizin güçlü olup virüslerle savaşını kolaylaştırıyor. Biyolojik saatinizin ve gece-gündüz döngünüzün bozulması bağırsaklardaki mikrobiyota bileşiminin günlük dalgalanmasını etkileyebilir ve bu durum da dolaylı olarak bağışıklığınızı zayıflatabilir. Zamanında ve yeterince uyumak bu yönüyle de önemli.
Uyku sorununuz varsa:
Yatmadan önce ılık suyla duş alın.
Yatakta TV izlemeyin.
Bilgisayar, cep telefonu kullanımını yatmadan iki saat önce bırakın.
Öğleden sonra kahve içmeyin
Yatmadan önce sigara içmeyin
Yatmadan altı saat öncesine kadar alkol kullanmayın.
Gevşeme teknikleri deneyin.
Bir gece uykuyu kısıtlayın, bir sonraki gece tam uyumaya çalışın.
Uykuyu etkileyen faktörler:
Bu önlemlere rağmen uyku sorunları olabilir. Psikolojik faktörler, jet-lag, gece vardiyaları, aşırı sıcak ve aşırı soğuk, beslenmedeki eksiklik veya yanlışlar uykuyu etkileyebilir.
Kronik ağrı, kronik yorgunluk, çeşitli hastalıklar, huzursuz bacak sendromu, uyku apnesi de uykuyu bozan faktörler arasında.
Hormon düzeyleri de uykuyu etkiler. Hipertiroidide, yani tiroit bezinin fazla çalışması durumunda görülebilen endişe, nabız artışı gevşemeyi ve uykuyu zorlaştırır. Östrojen hormonu özellikle menopoz ve menstruasyon dönemlerinde uykuyu bozabilir. Kan şeker düzeyi bozuklukları yine uykuyu etkileyebilir.
Bazı tansiyon ilaçları, kortikosteroidler, alerjiye, astıma karşı kullanılan ilaçlar özellikle yaşlılarda uykusuzluğa neden olabilir.
Uyku şifadır.Yeterli ve zamanında uyumak sadece virüslere karşı bağışıklık sistemini güçlendirmekle kalmıyor, daha pek çok yararı var. Yeri geldikçe değinmeye çalışacağım. Ancak bu arada uykunun iyileştirici gücünden yararlanmak için erken yatmak gerektiğini ve Dünya Sağlık Örgütü'nün uykuyu 8 saat olarak önerdiğini anımsatmak isterim.
Sağlığınız için uykunuza önem verin. Uyku sorununuz varsa doktorunuza başvurmaktan çekinmeyin.
Kaynaklar:
"Sağlığın Doğru Şifreleri". Dr. Sedef Bingül. Doğan Kitap. Ocak 2020
Spiegel K, et al. Effect of sleep deprivation on response to immunisation. JAMA. 2002; 288 (12): 1471-2
Dimitrov S, et al. Gas-coupled receptor signaling and sleep regulate integrin activation of human antigen-specific T cells. J Exp Med (2019) 216 (3): 517-526
Gharib, SA., et al. Transcriptional signatures of sleep duration discordance in monozygotic twins. Sleep. (2017) 40 (1); zsw019
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.