Genetik olmayan epilepsilerin yaşam içindeki bazı etkenlerle oluşabileceğine dikkat çeken Nöroloji Uzmanı Dr. Bülent Yalman uyarıyor: Medical Park Ordu Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Bülent Yalman; halk arasında ‘sara’ olarak bilinen epilepsi hastalığıyla ilgili sorular yanıtladı:
Epilepsi (sara) nedir ve nasıl oluşur?
Beyin büyük bir elektriksel devre gibi çalışır. Epilepsi, bu devrelerin bir yerinde adeta kısa devre oluşması gibi anormal deşarjların açığa çıkmasıdır. Bu anormal elektriksel deşarj beynin hangi bölgesinde çıkıyorsa, beynin o bölgesiyle ilgili bulgular veren bir hastalıktır. (Deşarj hareket merkezindeyse ilgili bölge kasılabilir, hafıza merkezindeyse halüsinasyona neden olabilir, işitme merkezindeyse işitmeyle ilgili nöbete yol açabilir vs.)
Hastalıkta genlerin rolü var mı?
Hastalığın kalıtsal bir yönü var ama bugünkü verilerle bütün genleri bilmiyoruz. Hatta kalıtsal olduğu bilinmesine rağmen aynı ailede her kuşakta görülmeyebilir. Dolayısıyla kalıtsal olduğuna eminiz ama her zaman kanıtlayamıyoruz.
Genetik olmayan epilepsiler hangileri?
Genetik olmayan epilepsiler yaşam içinde kazanılan nedenlerle oluşur. Beynin normal yapısını bozan damarsal değişikliklerle olabilir; beyindeki damarların balonlaşması gibi. Ayrıca çeşitli nedenlerle küçük bir kanamanın beyin dokusunu bozup nöbet oluşturması ya da tümörler olabilir.
Şeker koması, üre koması gibi metabolik koma hali de beynin normal çalışmasını etkilediği için nöbetlere yol açabilir. Bunların dışında en sık edinsel neden, travmalar. Geçirilmiş herhangi bir şiddetli kafa travması yaklaşık iki yıl sonrasına kadar epilepsi nöbetlerinin sebebi olabilir.
Küçük nöbet, büyük nöbet nedir?
Epilepside bilincin açık olduğu ya da bilincin tam olarak kapandığı nöbetler var. Bilincin açık olduğu nöbetlere basitçe küçük nöbetler denir. Bunlar görmeyle ilgili duyusal bozukluklar, işitmeyle ilgili duyusal bozukluklar, hareketle ilgili duyusal bozukluklar olabilir. Gözünüzün önüne çok canlı bir hayalin gelmesi, kaynağı belli olmayan bir müzik melodisi işitmeniz, kolunuzun birkaç saniye boyunca uyuşması, tutmaması gibi duyusal belirtiler olabilir. Bilincin kapalı olduğu nöbetlere büyük nöbet ya da jeneralize nöbet denir. Bunları tanımak daha kolaydır; hasta bilincini kaybeder, düşüp bayılır. Bazı hastalarda bilincin açık olduğu ya da kapalı olduğu nöbetlerin her ikisi birden olabilir. Yani aynı hasta hem duyusal bozukluklar hem de bilincinin kapandığı nöbetler geçirebilir.
Epilepsi tanı ve tedavisi nasıl yapılıyor?
Nöroloji servisine gelen hastalardan önce hastalık öyküsü alınır. Epilepsi bulguları varsa, beyin dalgalarını değerlendiren EEG çekilir ve elektriksel deşarjların sayısı, biçimi kaydedilir. EEG ile epilepsi tanısı konulduktan sonra beynin elektriksel yapısını bozan nedeni saptamak için (beyinde yapısal bir anormallik olup olmadığı, damarsal anevrizma veya tümör gibi nedenlerden mi kaynaklandığının anlaşılması amacıyla) MR çekiyoruz. İlaç tedavisi ve cerrahi tedavi, kullanılan yöntemlerdir.
Önce ilaç tedavisi uygulanır. Bununla havaleler kontrol altına alınamazsa en son çare olarak ilaç ve cerrahi tedavi birlikte denenir.