Eğlenceli bir ortam yaratmak için kişilerin duygu, düşünce, davranışları hedef alınır. Şaka yapılan her kişi bu durumu kabullenemez.
Şaka, nükte anlayışı aynı frekansta olan kişilere yapılabilir. Ya da karşımızdaki kişiyi her yönü ile çok iyi tanımalıyız ki hangi davranış, hangi söz onda olumsuz, nahoş duygular yaratabilir?
Şaka yaparken, eğlenelim derken tam tersi durumlarla karşılaşabiliriz. Karşılaşılan durum onarılamaz bile olabilir.
Bazen de insanlar birbirlerini tartmak amaçlı şaka yapabilirler. Kişiler, akıllarından geçeni söyler; onay görmezse “şaka yaptım” diyebilirler. Şakanın türü, el şakasından, sözle iğneleyici şakalara kadar uzanabilir. Bunlara halk arasında ‘’eşşek şakası’’ da denir.
Bunun yanında gerçekten; yapılan ortamın genel havasını değiştiren, stresin atılmasına hizmet eden şakalarda vardır. İnce ve derin çizgiyi tutturabilmek her durum ve şartlarda sağlanabilirse onay görür. İnsanların kişisel sınırlarına, dokunulmaz noktalarına dikkat etmek gerekir.
Çocukların mizahtan anlaması, nüktedan olması güzel bir beklentidir.
Ancak, şakanın içeriği, yaş seviyesine uygunluğu, yapan kişinin çocukla iletişimi, kişisel haklarının gözardı edilmemesi gerekir.
Şakanın rahatsız edici, iğneleyici, ya da çocuğa “ben senin gerçek annen ( baban ) değilim” tarzında çocuğun güven duygusunu zedeleyici özellikler taşımaması gerekir.
Çocukla oynarken birden ölmüş gibi yapmak şeklinde şakalar çocuğun yüksek travma yaşamasına neden olur.
Ayrıca, aniden el şakaları, ses yükseltmeler ya da değişik vücut hareketi kullanımı gibi şakalar çocukta rahatsızlık yaratabilir. Erken çocukluk çağında bu tür şakalar yapılmaması gerekir.
Çocukla şaka yapan kişiler, dışarıdan, çocuğun özelliklerini tanımayan kişiler olmamalıdır. Hangi davranışa göre nasıl bir tepki alacağını bilen kişiler olmalıdır.
Çocuğa yapılan şakalar gerçekten her iki taraf için de eğlendirici özellik taşımalıdır. Kısmen şaka yapıldığı belli olmalıdır ki riskli durumlar yaşanmasın.
Çocukların ruh sağlıkları ve olaylardan, durumlardan etkilenme biçimleri daha kuvvetli olduğu, olayları ve durumları tüm boyutlar ile algılayamamaları nedeniyle çocuklarla iletişime özen gösterilmeli ve duygularına hassasiyet gösterilmelidir.
Travma yaşatacak kadar etkili ortamlar, çocuklarda unutulmayacak izler bırakabilir, yetişkinlik çağına kadar sürebilen, etkileri ailesine bile güç durumlar yaşatan olumsuz ruh durumları ile karşılaşabiliriz.
Şakalar bazen hayati önemede sahiptir. Örneğin; suda boğulma şakası yapan birisi, gerçekten bu konuma geldiğinde inandırıcı olmayabilir, çevresindekiler yine şaka yaptığını düşünebilirler.
‘’Ateşle şaka olmaz’’ sözüde önemsiz gibi görünen şakanın ateşle ne kadar önemli ve etkili hale geldiğini göstermektedir.
Şaka yaparken, balkondan düşenlere ve hayatını kaybedenlere de rastlamışızdır. Yine kararını kaybedip, camdan iterek başkalarının yaşamına mal olmuş durumları da yayın organlarında görmüşüzdür.
Yapılan el şakaları ile karşı tarafın vücudunda onarılamayacak izler, yaralar, ortopedik sorunlar yaşanabilir.
Kişilerin hassas oldukları hususlarda şaka yapılması; şaka yapan ile yapılan arasındaki ilişkileri zedeler ve dostluklarına zarar verebilir.
Sık şaka yapan kişi toplumsal yaşamda ciddiye alınmama riski ile karşı karşıyadır. Bu nedenle her konuda olduğu gibi ölçülü olmak çok önemlidir.
Günlük yaşamda, nitelikli şakalara yer verilmeli, kişilik haklarına saygı gösterilmelidir.
Pedagog – Aile Danışmanı - Bilirkişi
ÖZNUR SİMAV