Philippa Roxby
BBC Sağlık Muhabiri
Her kadın menopoz geçiriyor ve bunun semptomları genellikle 40'lı yaşların ortasında başlıyor.
Peki menopoz sürecinde vücutta neler yaşanıyor?
Menopoz nedir?
Menopoz, kadınların yumurtalık faaliyetlerinin sona ermesiyle adet döngüsünün kalıcı olarak kesilmesi anlamına geliyor.
Bu ortalama olarak 51 yaş civarında gerçekleşiyor.
Menopoz öncesinde, adetlerin düzensiz hale geldiği döneme perimenopoz deniyor.
Bu da tahmini olarak 46 yaş civarında başlıyor.
Perimenopoz döneminde birçok kadının adeti düzensizleşiyor veya ağırlaşıyor.
Bazı kadınlar ise daha önce yaşamadıkları duygusal ve fiziksel problemlerle karşılaşıyor.
Eğer 12 ay boyunca adet görmediyseniz, geriye bakıp menopoz geçirdiğinizi (son adetinizi olduğunuzu) söyleyebilirsiniz.
Bazı kadınlarda, ya doğal nedenlerden ya da hastalık veya çeşitli tedavilerden dolayı bu süreç daha erken yaşanabiliyor.
Menopoza ne yol açıyor?
Menopoz sırasında, başta adet döngüsünü kontrol eden östrojen olmak üzere hormon seviyeleri değişiyor.
Kadınlar yaşlandıkça yumurtalıklar daha az yumurta üretiyor, östrojen seviyeleri dalgalanıyor ve daha sonra kademeli olarak azalıyor.
Bu da menopoz belirtilerine yol açıyor.
Bu süreç tabii ki bir günde gerçekleşmiyor.
Östrojen seviyesinin düşmesi birkaç yıl sürebiliyor ve hormon azaldığında düşük seviyede kalıyor, bu da vücutta çeşitli değişikliklere neden oluyor.
Yumurtalıklar tamamen yumurta üretmeyi bıraktığında, hamilelik artık mümkün olmuyor, bu noktada da menopoz gerçekleşiyor.
Belirtileri neler?
Menopoz ve menopoz öncesindeki süreç her kadını farklı şekilde etkileyebiliyor.
Östrojen seviyesinin düşmesi beyne, adetlere, cilde, kaslara ve ruh haline etki edebiliyor.
Bu süreçte birçok farklı belirti yaşanabiliyor ve hangi belirtinin ne zaman görüleceği kişiden kişiye değişiyor.
En sık görülen belirtiler:
Eklem ağrısı, kuru cilt, beyin sisi olarak adlandırılan hafıza problemleri ve odaklanma zorluğu da sıkça bahsedilen diğer belirtiler arasında.
Kadınların yaklaşık yüzde 75'inde bir ya da birkaç belirti görülüyor.
Menopoza giren kadınların dörtte biri ise şiddetli belirtiler gördüklerini söylüyor.
Bu belirtilerin süresi 7 yıla kadar uzayabiliyor.
Kadınların üçte biri ise şikayetlerinin daha uzun sürdüğünü aktarıyor.
Eğer doğum kontrol hapı kullanıyorsanız, adet dönemlerinizi farklı şekillerde etkileyebileceğinden menopoza girdiğinizi anlamak zorlaşabilir.
Sıcak basmasına ne sebep oluyor?
Sıcak basmasının temel sebebi östrojen eksikliği.
Östrojen, beyinde vücudun sıcaklığını ayarlama görevini gerçekleştiriyor.
Normalde vücut sıcaklık değişimleriyle kendi kendine baş ediyor, ancak östrojen eksikliği olduğunda vücuttaki doğal termostat bozuluyor ve beyin vücudun aşırı ısındığını düşünüyor.
Östrojen hormonu aynı zamanda ruh halini de etkileyebiliyor.
Hormon, ruh halini kontrol eden beyin reseptörlerindeki kimyasallarla etkileşime girdiğinde düşük seviyelerde kaygı ve ruh hali bozuklukları yaşanabiliyor.
Etkilenen başka hormonlar var mı?
Evet, progesteron ve testosteron. Ancak bu hormonların östrojen eksikliği kadar etkisi olmuyor.
Progesteron her ay vücudu hamilelik için hazırlamaya yardımcı oluyor ve yumurtlama durduğunda ve adetler kesildiğinde azalıyor.
Kadınların yüksek seviyede ürettiği testosteron ise enerji seviyesi ve cinsel dürtüyle ilişkilendiriliyor.
Testosteron vücutta 20'li yaşlardan itibaren azalmaya başlıyor.
Bazı kadınların takviye alması gerekebiliyor.
Menopoz için test var mı?
Menopoz teşhisi için testler var ancak uzmanlar bunların 45 yaşından sonra yararlı olmadığı konusunda hemfikir.
Adet döngünülerindeki değişiklikleri ve diğer semptomları bir doktorla konuşmanın daha faydalı olacağı belirtiliyor.
Menopoz testi, vücuttaki FSH (folikül uyarıcı) hormonunları ölçüyor.
Ancak vücutta hormonlar sürekli olarak değiştiği için testlerin doğru tespit yapması çok zor.
Kadınlar, adetleri düzensiz olduğu dönemlerde bile hamile kalabiliyor.
Uzmanlar 55 yaşına kadar cinsel ilişki sırasında korunmayı tavsiye ediyor.
Belirtileri azaltmak için herhangi bir tedavi var mı?
Hormon tamamlama tedavisi (HRT), menopoz döneminde azalmaya başlayan ve menopoz belirtilerini hafifletmeye yardımcı olan östrojen gibi hormonlara takviye yapıyor.
Ancak bu tedavi, daha önce kanser geçirmiş veya kan pıhtılaşması ve yüksek tansiyon yaşamış kişiler için uygun olmayabilir.
Kadınlar belirtileri doğal yollarla azaltmak için:
Öte yandan soya ve kırmızı yoncada bulunan bitkisel östrojeni yemenin belirtilere yardımcı olabileceğini ve D vitamini takviyelerinin kemik sağlığını iyileştirebileceğini öne süren bazı araştırmalar da var.
Menopozdan sonra ne oluyor?
Son adetten bir yıl sonra menopoz sonrası sürece girilmiş oluyor.
Östrojen üretiminin tamamen durmasıyla birlikte kemikler ve kalp üzerinde uzun süreli bir etki oluşuyor.
Bu etkilerin çoğu yaşlanmanın doğal bir parçası.
Ancak dünyada yaşam süresi beklentisinin artmasıyla birlikte, kadınlar artık yaşamlarının üçte birinden fazlasını menopozdan sonra yaşıyor.