Tüm işi oyun olan çocukların oyun oynarken hangi malzemeleri kullanacağı, anne babanın kafasını kurcalayan konulardan biridir. Bundan dolayı çocuklar için uygun oyuncakların seçimi ebeveynler ve çocuklarla ilgilenen profesyonellerin önemli bir sorumluluğudur.
Anne babalar çocuklara oyuncak alırken, yeterince zaman geçirememenin ya da diğer çocuklardan geri kalır mı düşüncelerinin gölgesinde oyuncak ve pahalı oyuncak satın alırlar. Çocuklara pek bir yararı olmayan aksine çocuğu daha pasif bir konumda oyunda tutan bilgisayar oyunları da böyle bir çatışma sonucunda satın alınır. Bu bilgisayar oyununu almazsam acaba çocuğum diğerlerine yetişir mi? Ya da bu sesli mekanik bebeği? Ya da kelimeleri söyleyen mekanik cihazı?
En yararlı oyun malzemeleri düşünce ve duyguyu uyaran, yapması, taşıması, güçlenmesi, denemesi, bakıp büyütmesi, yaratması, farkında olması, hissetmesi, çaba göstermesi, önceden anlayabilmesi için çocuğa ilham veren oyun malzemeleridir.
Oyuncaklar yaşa uygun olmalı; yeni doğan ve bir yaş civarındaki çocuklar için; bebekler, çıngıraklar dolgu oyuncaklar, sıkılabilir ve ses çıkaran oyuncaklar uygundur. Yeni ayağa kalkmış, henüz yürümeye başlamış çocuklar, su, tahta, toprak ve saman gibi doğal malzemeleri kullanarak dokunma duyularını geliştirme için bir geçiş sağlanabilir. Tahta kaşıklar dokunmak ve sıkmak için meyve sebzeler, yoğurmak için ıslak nişasta, elemek için un, kum havuzları ve kazı aletleri. Yine minik çocuklar bul-taklar, lastik bantlar, balonlar, kurdeleler, tahta bloklar, çadırlar bu yaştaki çocuklar için uygun malzemelerdir.
Bazı çocuklar hayvan bakmayı ve beslemeyi isterler, akvaryum balıkları veya kafesleri içinde bazı hayvanlarla beş yaşın üstündeki çocuklar canlı hayvan bakımı konusunda eğitmek için idealdir. Bazen kendilerinin bakması ve sulaması için seçilecek bir saksı çiçeği ki bir süre sonra sulama işi size kalacak olsa bile çocukların böyle bir oyun, sorumluluk, sabır ve emek vererek sonuç almaya yönelik kavramlarla çocuğu tanıştırmak için iyi fırsatlardır. Bu tür etkinlikler aynı zamanda çocuklara çalışmanın bir şeyler yapmanın değerini çocuklara gösterirler.
Çocukları kendi oyuncaklarını kendilerini yapmasına teşvik ediniz. Günlük eşyalardan oyun malzemeleri yapmaya yönlendiriniz. Evde yapılan oyuncaklar çocuğun yaratıcılığını destekler. Yüz hatları belli belirsiz bir bebeğin yüz hatlarını çocuğun mental yaratıcı güçleri tamamlar. Zihin gözüyle gözler kulaklar, ağız yaratır. Bu şekilde algılama yetenekleri güçlenir ve genişler.
Aslında bütün iyi oyun malzemeleri çocukları doğal olarak eğitir ve onlara bir şeyler katar. Fazlaca yapılandırılmış olanlar iyi oyuncak grubuna girmemektedir.
Yaratıcı gücü çalıştıracak olan tam yapılandırılmamış oyun ve oyuncaklardır. Tüm çizgileri ayrıntıları ile son halini almış en küçük ayrıntısı unutulmamış bir araba çocuğun beğenisini alır ve heyecanlandırır. Fakat çocuğun hayal gücüne fazla bir şey katmaz. Oysa ki tahtadan yapılmış pencereleri kapıları belli belirsiz basit bir araba olunca devreye çocuğun hayal gücü girer. Bu defa onu bir savaş arabası, bir uzay aracı, ya da sade bir otomobil kılacak onun yaratıcı gücüdür.
Tüm bunlara göre söylenebilir ki, ebeveynler oyuncak seçerken sadece onun görünüşüne değil, nasıl bir amaca hizmet edeceği ve çocuğa nasıl bir mesaj vereceğinide dikkatlice değerlendirmelidirler.
Uzman Psikolog Filiz Yakmaz Basılgan