ÇATLAMAMIŞ YUMURTA
(Luteinized Unruptured Follicle Syndrome -LUF Sendromu)
LUF Sendromuna Giriş
Luteinized Unruptured Follicle Syndrome (LUF Sendromu), yumurtalıklarda follikül oluşumunda görülen fonksiyon bozukluklarından biri olup ancak ultrasonografide kesin tanı konulabilir. En çok endometriozise bağlı pelvik adezyonu olan ve intrauterin inseminasyon (aşılama) yapılan açıklanamayan infertilitesi olan kadınlarda görülür. Normalde yumurtalıklarda follikül büyüyerek aktif hale geldikten, idrarda ve kanda LH piki tespit edildikten sonra 38 saat içinde follikül rüptürü (çatlaması) ve yumurtanın serbest hale gelmesi gerçekleşir ve follikülden atılan yumurta (ovum) tüpün içine alınır. Aktif follikülün çatlamasından ve içindeki ovumun atılmasından sonra geri kalan follikül '' korpus luteum'' haline dönüşür. Fakat LUF sendromunda bu çatlama olayı gerçekleşmeden yumurta follikül içinde dururken follikül korpus luteum haline dönüşebilir. Bu durum idrarda ya da kanda LH piki görüldükten sonra yapılan ultrasonografik incelemede follikülün rüptüre olmadığı takip edilerek LUF sendromu tanısı kesinleştirilebilir.
LUF Sendromu Tanısı
LUF sendromunda follikül olgunlaşıyor, tüm hormon testleri normal çıkıyor, follikül östrojen üretmekten sonra progesteron üretmeye de başlıyor, fakat follikül çatlaması olmuyor (LUF). Bazal vücut ısısı kartı takip edildiğinde yumurtlama zamanı vücut ısısında yükseklik tespit ediliyor. Hormonlar incelendiği zaman yumurtlamanın olduğu görülüyor. Fakat tüm bunlar yumurtanın serbestleştiğini göstermiyor. Hormonların yükselmesi ve yumurta serbestleşmesi birbirinden ayrı olarak gerçekleşen olaylardır. Ancak ultrasonik muayene ile follikülün çatladığı yerinde korpus luteum oluştuğu ve bu çatlamadan sonra pelviste Douglas boşluğunda serbest mai biriktiği izlenerek yumurtanın çatladığı (ovulasyonun gerçekleştiği) anlaşılabilir. Yumurta serbestleşmezse yani bir LUF olursa gebelik gerçekleşmez. Açıklanamayan infertil hastalarda LUF sendromunu daima göz önünde bulundurmak gerekir.
LUF Sendromu Nedenleri
Sık olarak kullanılan nonstroidal anti-inflamatuar ilaçlar (Aprol, Apranax, Advil, v.s.) ve Aspirin gibi ilaçlar, endometriozis, pelvik adezyon gibi hastalıklar, gelişmekte olan folliküllerde fonksiyon bozukluğu yaparak LUF sendromuna neden olabilir.
LUF Sendromunda Folliküler Gelişim
LUF tanısı günlük yapılan ultrason ve östrojen, progesteron LH hormonu takipleri ile konur. LUF sendromunun iki farklı tipi vardır. Bunlardan matür LUF sendromu olarak bilinen tipinde, follikül matür hale geldiği halde (E2: 200 pg/ml , < p:2,5 ng/ml) ovumun serbestleşmesi gerçekleşmez. Prematür LUF sendromu olarak bilinen diğer tipinde ise follikül tam matür hale gelmeden önce hormon tetkiklerinde yumurtlama olayı tespit edildiği halde (gelişmekte olan aktif follikül çapı ve E2 seviyesi henüz yeterli düzeye gelmediği halde serum progesteron seviyesi 2,5 ng/ml'den fazla olması) ovumun serbestleşmesi gerçekleşmez. LUF sendromunun her iki tipinde de hormon tetkikleri yumurtlamanın gerçekleştiğini gösterse bile ultrasonik muayenede aktif follikülün çatlamadığı, sebat ettiği (Douglas boşluğunda serbest mai toplanmadığı) ve ovumun serbestleşmediği anlaşılır.
LUF Sendromunda Tedavi
LUF sendromu tedavisinde yumurtayı çatlatmak için genellikle gonadotropik hormonlar ve gonadotropin releasing hormon tedavisi kullanılmaktadır.
LUF, eğer hormonal nedenlere bağlı olarak gelişmiş ise HCG (human koryonik gonadotropin) uygulaması ile çözümlenebilir.Birçok LUF sendromu vakasında HMG (human menopozal gonadotropin) – HCG tedavisi en etkili tedavi şeklidir..
HCG 'nin folliküler matürasyon zamanında tek enjeksiyon HMG ile kombinasyonu, LUF sendromu tanısı konulan bir çok matür follikül vakalarının hemen hemen %50'ye yakın bir kısmında yumurtanın çatlamasında etkili olur. Prematür luteinizasyonlu LUF sendromunda endojen gonodotropinlerin supresyonundan sonra HMG-HCG tedavisi verilebilir.
Ovulasyon indükleyen ilaç tedavisini takiben HCG veya HMG ile HCG tedavisi LUF sendromlu hastaların büyük bir kısmında etkili olur.
Tedavide ayrıca balık yağı, Co-Q10 enzime gibi yardımcı tedavi alternatifleri de kullanılmaktadır.
Op. Dr. Kutlugül Yüksel
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
Tel:0312-4258530—4258550
Makale Yazım Tarihi: 15.12.2011