Boğaz ve solunum yollarını temizlemeye yarayan faydalı bir refleks olarak tanımlanan öksürük, özellikle sonbahar ve kış aylarında sıkça görülmektedir. Ancak "gizemli" olarak adlandırılan bazı öksürük tipleri ilk bakışta herhangi bir sebep görülmese bile 2 aydan 10 yıla kadar sürebilmekte kişinin iş ve sosyal yaşamını altüst edebilmektedir. Memorial Şişli Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü'nden Prof. Dr. Necla Songür, gizemli öksürük ve tedavisi hakkında bilgi verdi.
Öksürük solunum yollarını salgılardan temizleyip, yabancı maddelerin hava yollarına girişini engellemektedir. Uzun süreli öksürükler kişide uyku bozukluğu, idrar tutamama, öfke, depresyon, göğüs ağrısı gibi yakınmalara neden olarak son derece rahatsız edici bir hale gelebilmektedir. Eğer kişi sigara kullanmıyor ve yapılan rutin tetkiklerde öksürüğü açıklayacak bir sonuca varılamıyorsa öksürük;
SESSİZ POST NAZAL AKINTI İLE İLİŞKİLİ OLABİLİR
Post nazal akıntı, boğazın arkasına toplanan burun salgısıdır. Akıntı aşağıya doğru hareket ettikçe öksürük, ses kısıklığı ve boğazda irritasyon hissi gibi şikayetler de görülmektedir. Akıntıya bağlı öksürük, yutak ve gırtlak bölgesindeki öksürüğe duyarlı reseptörlerin akıntı ile uyarılması sonucu ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte kulak burun boğaz muayenesinde post nazal akıntı görülmeyebilir ve üst solunum yolu muayenesi normal olabilir. Bu durum "sessiz post nazal akıntı ile ilişkili öksürük" olarak adlandırılır.
ASTIMA İŞARET EDEBİLİR
Klasik astım, sigara kullanmayan yetişkinlerde en sık görülen öksürük sebeplerinden birisidir; fakat nefes darlığı ve göğüste hırıltı yakınması ile birliktedir. Astımlı hastaların bir kısmında öksürük tek bir belirti olarak karşımıza çıkabilir ve "öksürükle seyreden astım" olarak tanımlanır. Öksürükle seyreden astım klasik astımın bir öncüsü olarak kabul edilir ve tedavi edilmez ise %30 oranında klasik astıma dönüşebilir.
Hava yollarında eozinofil adı verilen alerjik hücrelerden zengin bronşit ile ilişkili olabilir
"Eozinofilik bronşit" yeni bir tanımlamadır. Hava yollarında "eozinofil" adı verilen alerjik hücrelerden zengin bir iltihabi durum söz konusudur. Özellikle çevresel ve mesleksel faktörler rol oynayabilmektedir. Bu olgularda balgamda alerjik hücre sayısının mutlaka araştırılması gerekir. Tedavisiz kalan olgularda kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) gelişebilmektedir. Bu nedenle eozinofilik bronşit KOAH'nın bir öncüsü olarak da kabul edilir ve erken teşhis ve tedavisi son derece önemlidir.
SESSİZ REFLÜ İLE İLİŞKİLENDİRİLEBİLİR
Reflü ile ilişkili öksürük midenin asit içeriğinin üst solunum yollarına aspirasyonuna bağlı gelişebilmektedir. Öksürük yemek yerken, sıvı gıda alırken, gülerken, telefonda konuşurken veya sabah kalkıldığında ortaya çıkar ve sıklıkla ses kısıklığı ile birliktedir. Gastrointestinal sistem ile ilgili ileri tetkikler hafif düzeydeki asit kaçaklarını göstermekte yetersiz kalabilir.
KULLANILAN BAZI İLAÇLARA BAĞLI OLARAK ORTAYA ÇIKABİLİR
Kalp yetmezliği ve hipertansiyon tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar, özellikle sigara içmeyen kadınlarda sıklıkla kuru öksürüğe sebep olabilmektedir.
PSİKOLOJİK BİR RAHATSIZLIĞIN HABERCİSİ OLABİLİR
Psikojenik öksürük, "alışkanlık öksürüğü" veya "tik öksürüğü" olarak da isimlendirilir. Genellikle çocuk yaş grubunda veya ergenlik döneminde görülür. Kendiliğinden ortaya çıkabilir ve isteyerek yapılabilir. Keyif alınan bir aktivite sırasında ve gece veya gündüz uykularında öksürüğün kaybolduğu gözlenmiştir.
Kronik öksürüklerin birden fazla nedene bağlı olarak gelişebileceği bilinmelidir. Tedaviye tam yanıt vermeyen olgularda kronik öksürüğün olası diğer sebepleri araştırılmalıdır. Bu nedenle tedaviye kısmi yanıt alınan olgularda mevcut tedaviyi sonlandırmadan olası diğer öksürük sebebinin de tedavi edilmesi gerekir.