Katherine Latham | Teknoloji muhabiri
Yapay zeka, erkeklerin yüzde 7’sini etkileyen kısırlığın tedavisinde önemli bir rol oynayabilir.Dr. Steven Vasilescu, ekibiyle geliştirdiği yapay zeka yazılımının ciddi kısırlık sorunu yaşayan erkeklerden alınan örneklerde sperm tespitini 1.000 kat hızlandırabilir.Sydney Teknoloji Üniversitesi’nde biyomedikal mühendis olan, NeoGenix Biosciences şirketinin kurucusu Dr. Vasilescu, “İnsan gözü neye baktığını daha anlamadan yapay zeka kullanılma potansiyeli olan spermleri tespit edebiliyor” diyor.SpermSearch (SpermArayışı) adını verdikleri yapay zeka, kısır erkeklerin yüzde 10’unu oluşturan ve menilerinde hiçbir sperm bulunmayan erkeklerin çocuk sahibi olmasını kolaylaştırma potansiyeli taşıyor. Bu vakalarda genellikle testisin bir kısmı ameliyatla alınıyor, laboratuvara götürülüyor ve embriyologlar parçalara ayırdıkları bu dokuda mikroskopla sperm arıyor.Sperm bulmaları durumunda bunlar alınarak yumurtalara enjekte ediliyor.Dr. Vasilescu bu süreçte birden fazla kişinin 6-7 saat boyunca çalışması gerektiğini, yorgunluk nedeniyle yanlış teşhisler yapılabildiğini söylüyor:“Bir embriyolog mikroskopa baktığında çok sayıda hücreden oluşan bir yapı görüyor. İçinde kan var, dokular var…“Milyonlarca hücrenin arasında yalnızca 10 sperm olabilir. Bu samanlıkta iğne aramaya benziyor.”SpermSearch ise örneklerin fotoğraflarını inceleyerek sağlıklı spermleri saniyeler içinde belirleyebiliyor.Dr. Vasilescu, bunu yapabilmesi için yapay zekayı dokuların arasında bulunan spermlere ait binlerce fotoğrafla eğitmiş.Yapay zekanın embriyologların işlerini elinden alması değil, onlara yardımcı olması hedefleniyor. Dundee Üniversitesi’nden Dr. Sarah Martins da Silva, sperm tespitinde hızın kritik öneme sahip olduğunu söylüyor:“Bir kadından yumurta aldıktan sonra onu döllemek için kısıtlı bir zaman oluyor. Bu süreci hızlandırabilmek büyük bir avantaj sağlayacak.”Son 40 yılda erkeklerdeki sperm sayısının yarı yarıya azalması nedeniyle kısırlık her geçen yıl büyüyen bir sorun.Erkek kısırlığına kirlilik, sigara, kötü beslenme, yetersiz egzersiz ve yüksek stres gibi faktörlerin yol açtığı düşünülüyor.Erkeklerdeki kısırlığa karşı çözüm arayışındaki bir diğer bilim insanı da Dr. Meurig Gallagher.Birmingham Üniversitesi’nden Dr. Gallagher’ın geliştirdiği yazılım, sperm kuyruklarının hareket ve hızlarını takip ederek spermlerin sağlıklarına dair fikir veriyor.Gallagher “Spermlerin kuyrukları, sağlıkları hakkında bilgi sağlıyor. Kuyruklarındaki değişimlere bakarak ölmek üzere olup olmadıkları veya bir biyolojik etkene tepki verip vermediklerini anlayabiliyoruz” diyor. Öte yandan Belfast Queens Üniversitesi’nden Prof. Sheena Lewis, bu tip teknolojilerin kabul görüp yaygınlaşmasının zaman aldığına dikkat çekiyor.SpermSearch henüz sadece yedi hasta üzerinde denenmiş ve konsept aşamasında bir yazılım.Prof. Lewis “Genellikle bu seviyeden kitlelerce kullanılabilir hale gelmek 2-5 yıl arası sürer” diyor ve ekliyor:“Ayrıca kısırlık sorunu yaşayan erkeklerin yalnızca küçük bir kısmının sorunlarını çözmeye yönelik.“Bu alandaki her gelişme fantastik bir adımdır fakat bu ana akım bir uygulama olmayacak.”Dr. Vasilescu ise sundukları yöntemin “son çare” olduğunu vurguluyor:“Bu bir yumurtayı dölleyebilmek veya tedaviyi sonlandırmak arasındaki farkı sağlayabilir.“Embriyologları daha verimli ve daha isabetli kılarsak, başka türlü bulamayacakları spermleri bulabilirler.“Bu da bir erkeğe kendi biyolojik çocuğuna sahip olma imkanı sağlayabilir.”SpermSearch şimdi klinik deney aşamasında test edilecek.Dr. Vasilescu “Bir sonraki adımımız gerçek bir hamilelik” diyor.