ESWL'nin amacı taşları ufak parçalara ayırarak idrar yollarından kendiliğinden düşmesini sağlamaktır.
ESWL nedir?
ESWL vücut dışından gönderilen şok dalgalarının idrar yolundaki ve böbreklerdeki taşlar üzerine hedeflenmesi ile bu taşların kırılmasını sağlayan bir yöntemdir. Amaç taşları ufak parçalara ayırarak idrar yollarından kendiliğinden düşmesini sağlamaktır.
ESWL’NİN KESİNLİKLE UYGULANMAMASI GEREKEN HASTALAR:
1-Hamileler
2-Kanama – pıhtılaşma bozukluğu olanlarda
(Kan sulandırıcı kullanan hastalarda doktoruna danışılarak işlemden 1 hafta önce kesilmesi gerekir)
3-Aşırı iskelet malformasyonlarında
4-Aort ve renal arter anevrizması olanlarda
5-Aşırı şişmanlarda
ESWL işleminin başarı oranları nasıldır?
ESWL yönteminin tek başına 1cm’den küçük taşlarda %84 olan taşın tamamen temizlenme oranı, 10-20mm arasındaki taşlarda %77 ve çapı 2 cm’den büyük taşlarda %63 olmaktadır.
Taşın bileşimi, parçalara ayrılmasında ve daha sonra bunların vücuttan uzaklaştırılmasında önemli rol oynayabilir. Ürik asit ve kalsiyum oksalat dihidrat taşları, kalsiyum oksalat monohidrat taşlarına kıyasla daha olay kırılır. Sistin taşları ise en sert ve ESWL en fala direnen taşlardır.
Taşlar kırılma kolaylıklarına göre struvite(enfeksiyon taşı), kalsiyum apatit, ürik asit, kalsiyum oksalat dihidrat, kalsiyum oksalat monohidrat ve sistin taşları olarak sıralanabilir.
ESWL işlemleri en fazla kaç defa uygulanmalıdır?
ESWL seanslarının sayısı böbrek dokusunun zarar görmemesi ve kanama yapmaması için en fazla 5-6 seans ile sınırlandırılmalıdır. Büyük boyutlu taşlarda seans sayısı daha fazla olması gerekeceğinden hastalara perkütan taş cerrahisi uygulanması daha uygun olacaktır.
ESWL işlemleri arasındaki süre ne kadar olmalıdır?
Böbrekteki taşları hedef alan tedavilerde hasar riski belirgin olmasından dolayı 4-5 gün ara ile yapılmalıdır.İdrar yollarındaki taşları tedavisinde tedavi süreleri arasındaki süre daha kısa olarak uygulanabilir.
Çocuk hastalarda ESWL uygulanabilir mi?
Çocuklardaki böbrek ve üriner sistem taşlarının tedavisinde en önemli tedavi seçeneği ESWL (şok dalgaları ile taş kırma) yöntemidir. Çocuk hastalarda ESWL genel anestezi altında uygulanmalı, tekrarlayan seanslardan kaçınılmalı ve tedavi sonrası yakın takip yapılmalıdır.
Böbrek kist varlığı ESWL yöntemini uygulamaya engel midir?
Böbrek kist varlığı ESWL için bir engel teşkil etmez.
Taş tekrarını önlemek için ne yapılmalıdır?
Böbrek taşlarının tekrar oluşmasını engellemek için öncelikle taşın analizi yapılmalıdır. Daha sonra 24 saatlik idrar ve kan analizleri sonucunda taş oluşumuna yol açabilecek minerallerin miktarları araştırılıp normal değerleri sağlayıcı tedaviler verilmedir.
ESWL işlemi sonrası neler yapılmalıdır?
İşlem sonrası hareket artırılmalı, spor ve yürüyüşler kırılan partiküllerin dökülmesine yardımcı olacaktır. Ayrıca günlük sıvı alımı en az 1.5-2 litre olmalıdır.
Önemli Noktalar:
-Böbrek taşları tedavisinde ESWL ilk tedavi seçeneğidir.
-En iyi sonuçları alabilmek için ESWL sınırları iyi bilinmelidir ve hasta seçimi iyi yapılmalıdır.
-ESWL tedavisi öncesi üriner enfeksiyon olmamalıdır.
-ESWL çocuklarda da uygulanabilen oldukça etkili bir yöntemdir.
-ESWL’nin etkinliğini artırabilmek için ek endoskopik tedaviler yapılabilir.
-Böbrekteki taşlarda hedef alınan bölge böbrek olduğu için seans sayısı en fazla 5-6 ile sınırlandırılmalı ve seans araları 4-5 gün olmalıdır. Seans sayısının artması böbrekteki hasar riskini çok artıracaktır.
-İdrar yollarındaki taşlar için tedavi seansları daha fazla olabildiği gibi, seanslar arasındaki sürenin daha kısa olması kabul edilebilirdir.
-Çapı 20mm ya da daha büyük taşlar için ESWL planlanmış ise işleme başlamadan üreteral J stent takılmalıdır.
-Alt kaliks taşlarında taş boyutu 1 cm’nin üzerinde ise perkütan nefrolititomi(kapalı böbrek taş cerrahisi) başarısı ESWL’den yüksektir.
Op.Dr.Murat ÇELTİK
İstanbul Cerrahi Hastanesi