Anne adayları bilir ki, hamilelik sırasında birçok besin aşerilir. Bunların arasında şerbetli bir baklava, kremalı bir pasta da olabilir. Söz konusu bu besinler olduğunda vücuda alınan şeker oranı risk olarak görülmezken hamilelere şeker yükleme testi yaptırılmasını doğru bulmadığını söyleyen birçok kişi vardır.
Şeker yükleme testi (GTT) nedir?
Şeker hastalığı kandaki yüksek seviyedeki şeker ile karakterize olan bir hastalıktır. Kişinin şekere olan toleransını gösteren bir test olan Gtt ( şeker yükleme testi), şeker hastası olabileceğinden şüphelenilen kişilere yapılır. Yapılan bu test ile kişide şeker hastalığı olup olmadığı ortaya çıkar.
Son dönemlerde hem ana akım medyada hem de sosyal medyada şeker yükleme testinin hamileler için zararlı olduğu yönünde haberlere rastlanmaktadır. Bu testin hamilelere yapılmaması gerektiği, anne ve bebeğe zarar verdiği yönünde iddialar sıklıkla dile getirilmektedir. Tüm bu iddiaların aksine şeker yükleme testi, son yıllarda güvenle yapılan üstelik anne ve bebek için hayati önem taşıyan bir testtir. Bir dilim pasta ve iki dilim baklavada hangi oranda şeker varsa şeker yükleme testinde de o kadar şeker vardır. Dolayısıyla ortaya atılan iddiaların bu anlamda tıbbı bir alt yapısı yoktur.
Gebelikte şeker yükleme testi neden yapılır?
Hamilelikle birlikte anne adayının vücudunda birtakım değişiklikler meydana gelir. Bunların başında ise insülin gelmektedir. Hamilelik öncesinde vücutta salgılanan insülin yeterli iken, hamilelikle birlikte oluşan değişiklikler ve kilo artışı insülin ihtiyacını arttırır. Hamile kadınların %3 ila %10'unda yeterli insülin salgılanmadığı durumlarda gestasyonel diyabet gelişir.
Çoğu hamile için geçici bir durum olan bu diyabet türü genellikle 29. haftadan sonra ortaya çıkar. Bu durumu daha önceden tespit edebilmek için gebeliğin 24. ve 28. haftasında yapılan şeker yükleme testi uygulanır. Şeker yükleme testi ağızdan veya damar yolu ile yapılabilir. Ağızdan yapılan ve "oral glukoz tolerans testi" (OGTT) adı verilen yöntem daha yaygın olarak kullanılmaktadır
Şeker yükleme testi nasıl yapılır?
Anne adaylarına hamileliğin 24-28.haftalar içerisinde gestasyonel diyabeti tespit etmek amacıyla 50 gr glukoz yükleme testi uygulanır. Testin aç karnına yapılması çok daha iyi sonuç verecektir. Şeker yükleme testi;
Aşırı kilolu olma sorunu,
İri bebek öyküsü,
Birinci derecedeki yakınlarda ya da daha önceki hamileliklerde gestasyonel şeker öyküsü gibi faktörler söz konusuysa hamileliğin ilk aylarında uygulanabilir. Bu risk etkenleri olan hamile kadınlarda, test neticeleri normal çıksa dahi 24-28.haftalarda tekrar uygulanmasında yarar vardır.
Hangi sonuçlar neye işaret ediyor?
Eğer 50 gram glukoz yüklemenin sonucu 130-140'dan yüksek ise 3 saatte tamamlanan 100 gr oral glukoz testi uygulanır.
Gtt için hamile anne adayı 3 gün 300 gr karbonhidrat içeren beslenme programı ile beslenir. Hasta bu süreçte normal günlük hayatını sürdürmelidir.
Üçüncü gün akşamı ardından 12 saat hiç yemek yememeli ve sabah kanı alınmalıdır. Sonrasında ise 100 gr glukoz 5 dk içinde içirilmektedir.
Daha sonra ise 1, 2 ve 3. saatlerde kan şekeri ölçülür. Açlık > 95 1. Saatte>180 2. Saatte >155 3. Saatte >140 Buradaki 4 değerden 2 ya da daha fazlası anormal ise gestasyonel şeker teşhisi konur.
Tek değer yüksek ise testin 1 ay sonra tekrarlanması uygundur. 50 gr şeker yükleme test sonucu 190'dan yüksek ise 100 gr OGTT uygulamasına gerek yoktur. Açlık kan şekeri bakılır, eğer 95'in üzerinde ise hamile anne adayı gestasyonel diyabet olarak değerlendirilir ve tedavi protokolü oluşturulur.
Nasıl tedavi edilir?
Anne adayına uygulanan testler sonucunda gebelik şekeri tespit edilirse normal şeker hastaları gibi ağızdan alınan ilaçlar verilmez. Hamileler için en uygun tedavi protokolü diyet ve spordur. Doktor ve diyetisyenin birlikte hazırladığı, gebelik durumuna uygun diyet programıyla anne adayının beslenmesi sağlanır.
Bu beslenme listesinde çikolata, dondurma, şerbetle hazırlanan tatlılar, beyaz undan yapılmış yiyecekler yer almaz. Diyet sırasında anne adayının doktorun önerdiği egzersizleri yapması da kan şekeri seviyelerini düzenlemeye etkili olur. Bu egzersizler genellikle düşük tempolu koşma, yüzme gibi egzersizlerden seçilir.