İdrar örneklerinin alınması ve laboratuvara ulaştırılmasında; idrar toplama yöntemi, idrar kapları ve saklama koşulları gibi değişkenler, analiz sonuçlarını etkileyerek tanı ve tedavi kararlarında yönlendirici oldukları için çok önemlidir.
Rastgele (random) idrar örneği: İdrar, tam analizi ve mikroskobik incelemeler için uygun örnek çeşididir. Sizin için de uygun olan günün herhangi bir saatinde alınmış idrardır ve rutin araştırmalar amacı ile kullanılır.
Sabah idrarı : Gece uykusundan uyandıktan hemen sonra, sabah toplanan ilk idrar örneğidir. Uykusuzluk çekenlerde, çocuk hastalarda ve bazı özel durumlarda 8 saatlik sürede değişiklik yapılabilir.
Yatmadan önce mesane boşaltılır, yataktan kalkınca yaptığınız ilk idrar, size verilmiş olan örnek kabında toplanır.
Açlık idrarı : Açlık idrarının sabah idrarından farkı, sabah idrarından sonra birşey yemeden bir süre geçtikten sonra toplanan örnek olmasıdır.
Postprandial (2 saatlik) idrar örneği: Yemek yemeden hemen önce mesane boşaltılır ve yemekten 2 saat sonra idrar alınır.
Glukoz tolerans testi (GTT) idrar örnekleri : Glukoz tolerans testi (şeker yükleme testi) yapılırken, kan alındıktan hemen sonra toplanan örneklerdir. Örnek sayısı testin süresine göre değişir. Örnek kaplarının üzerine, hangi saatlerde toplanacağı, laboratuvar görevlisi tarafından yazılır.
Orta akım idrar : İdrarda bakteri kültürü için önerilen toplama şeklidir.
Üregenital bölgenin temizliği için gerekli tüm malzemeler, laboratuvar görevlilerinden temin edilir, örnek alınış şekli ile ilgili bilgiler Hastanın Hazırlanması ve Uygulama bölümünde ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
Pediyatrik idrar örnekleri : Pediyatrik idrar örnekleri, kız ve erkek çocuklar için farklı olarak üretilmiş yumuşak, özel plastik torbaların genital bölgeye yapıştırılması ile toplanır.
Gebelik testi için idrar örneği : Sabah idrarı, hormon yoğunluğu daha fazla olduğu için tercih edilmelidir.
Bakteri Kültürü İçin İdrar Alınması (Orta Akım İdrarı)
Önce eller yıkanır .
Ürogenital bölge ıslak temizlik kağıdı ile temizlenir
Labialar açılarak ıslak temizlik kağıdı ile bir tarafta, önden arkaya doğru temizlik yapılır ve temizlik kağıdı çöpe atılır.
Başka bir ıslak temizlik kağıdı ile diğer taraf temizlenir.
Üçüncü bir ıslak temizlik kağıdı ile de orta kısım önden arkaya doğru temizlenir.
Labialar açık tutularak kuru tuvalet kağıdı ile kurulanır.
Erkek Hastalar
Önce eller yıkanır.
Hasta sünnetli değilse, sünnet derisi geri çekilerek penis temizlenir ve idrar yaparken de aynı vaziyette tutulur.
Dairesel hareketlerle penisin uç kısmı ıslak temizlik kağıdı ile temizlenir.
Uygulama
İdrarın ilk kısmı tuvalete yapılır.
İdrar yapılmaya başladıktan sonra, idrar kabına dışarıdan bulaş olmayacak şekilde, orta akım idrarı toplanır.
İdrarın kalanı tuvalete yapılır.
İdrar toplama kutusunun kapağı iç kısmına dokunulmadan kapatılır.
Örnek kabı dolabına konur.
Eller tekrar yıkanır.
İdrarın kabının üzerinde hasta kimlik bilgileri mutlaka doldurulmuş olmalıdır.
Önemli Bilgiler
İdrar örnekleri kuru ve temiz idrar toplama kaplarına toplanmalıdır.
İdrar tam analizi için; rastgele idrar örneği, sabah ilk idrarı, açlık idrarı, postprandial idrar, GTT idrarı, 24 saatlik idrar, katater idrarı, orta akım idrar örnekleri kullanılabilir.
İdrar örnekleri, laboratuvara ağzı kapalı idrar kaplarında gönderilmelidir.
Örnek kaplarının üzerinde hasta ile ilgili bilgiler mutlaka yazılı olmalıdır.
Örnek en kısa sürede laboratuvara ulaştırılmalıdır.
Tam idrar analizi, idrar taze iken yapılır.
Oda ısısında bekletilen idrarlar bozulmaya başladığından kimyasal ve mikroskobik inceleme sonuçları hatalı olabilir.
İdrar, tam analizi için en az 12 ml idrar gereklidir. 5 ml den az olan idrarlarda çalışma yapılması yanılgıya neden olabilir.
Yenidoğanlarda ve bebeklerde 5 ml idrar ile çalışılabilir.
Delik veya sızıntı olan kaplardaki örnekler kabul edilmez.
Laboratuvar kaplarından başka kaba konmuş örnekler kabul edilmez.
Beklediğinden kuşku duyulan örnekler kabul edilmez.
Hemen gönderilemeyen örnekler mutlaka buzdolabında saklanmalıdır.