Yenidoğan bebeğinizi kucağınıza aldınız ve artık evinizin yeni bir ferdi var. Bebeğinizin ilk günlerde yaşayacağı bazı durumlar sizi paniğe sevk edebilir. Bunlardan bir kısmı normaldir ve kendiliğinden geçer. Bazı belirtiler ise ciddi sorunların habercisi olabilir.
Doğumdan sonraki ilk 4 haftalık bebeğe "yenidoğan" denmektedir. Bu dönem; bebeğin doğum sonrası hayata uyum sağlamaya çalıştığı, insan hayatının en önemli periyodudur. Ülkemizde bebek ölümlerinin yarısından fazlası bu dönemde yaşanmaktadır. Dolayısıyla yenidoğan bebeğin sağlık sorunlarının aile tarafından erken fark edilmesi ve vakit kaybetmeden hekime yönlendirilmesi gerekmektedir. Bu dönemde normal kabul edilebilecek belirtiler ile ciddi sağlık sorununu gösteren belirtiler birbirinden ayırt edilmelidir.
Normal yenidoğanlarda kafada doğum travmalarına bağlı şişlikler olabilir. Göz kapaklarında, el, kol ve bacaklarda hafif şişlikler normal kabul edilebilir. Bunlar doğumu izleyen birkaç gün içinde kendiliğinden düzelir.
Memede şişlikler olabilir. Anneden bebeğe geçen hormonların geçici etkisine bağlı olarak bebeklerin memelerinde şişlikler görülebilir. Bunlara geçmesi için masaj yapmanın faydası olmadığı gibi iltihaplanmalara yol açabileceğinden sakıncalıdır.
Vajinal akıntı görülebilir. Kız bebeklerde yine anneden geçen hormonların geçici etkisine bağlı olarak bezinde fark edilen, az miktarda, kanama şeklinde veya beyaz akıntı normal kabul edilebilir. Bu durum geçici olup herhangi bir tedaviye gerek yoktur.
Ciltte küçük damar genişlemeleri görülebilir. Kalça ve sırtta kurşuni mavi renkte doğum lekesi olabilir. Bu herhangi bir hastalığa delalet etmez, 1 yaşına kadar kaybolur. Erken doğan bebeklerde ciltte bol miktarda tüy bulunabilir. Bu tüyler kısa sürede dökülür. Yenidoğanların yaklaşık yüzde 40'ında yüzde inci beyazı renkte topluiğne başı büyüklüğünde kabarıklıklar görülebilir. Bu durum da tedavi gerektirmez. Bazen anneden geçen hormonların etkisiyle bebeğin yüz ve boynunda sivilceler oluşabilir. Bütün bu belirtilerin aşırı olması, uzun sürmesi doğal olarak hekim kontrolünü gerektirmektedir.
Bu dönemdeki bebeğin günde 18-20 saat uyuması normal kabul edilmelidir. Emzirmeden sonra gaz çıkışı sırasında emdiği bir miktar sütü çıkarması kusma, her emzirme sırasında bir miktar kaka yapması da ishal olarak kabul edilmemelidir. Normalde ilk kakası koyu yeşil ve zift kıvamındadır. İlerleyen günlerde anne sütü ile beslenen bebeğin kakası altın sarısı renkte, yarı sıvı kıvamda, pütürlü veya köpüklüdür. Günde 1 ila 5 kere kaka normal kabul edilir. Bu, kıvamı ve sıklığı nedeniyle ishal kabul edilmemelidir.
YENİDOĞANDA TEHLİKE İŞARETLERİ
Dakika solunum sayısı artışı: Normalde yenidoğan bebeğin dakikadaki solunum sayısı 40 civarındadır. Bebeğin göğsünün her soluk alıp verme sırasındaki hareketi gözlenerek dakika solunum sayısı tespit edilebilir. Bu sayının 40'ın üzerinde olması bir hekim tarafından değerlendirilmelidir. Solunum sırasında göğsün içeri çökmesi, kaburgalar arası çekilmeler, burun kanadı solunumu (burun kanatlarının her nefes alıp verme sırasında kapanıp açılarak solunuma katılması).
Solunum sayısının artışına ek olarak bu belirtilerin olması solunum sıkıntısının habercisidir. Mutlaka hekim tarafından değerlendirilip solunum yetersizliğine sebep olan RDS (solunum yetersizliği hastalığı), doğuştan kalp hastalıkları, akciğerin iltihabi hastalıkları ekarte edilmelidir.
İlk 48 saat bebeğin dışkı ve idrar yapmaması: Doğuştan organ yokluğu veya fonksiyon bozukluklarının ekarte edilmesi için mutlaka ciddiye alınması gereken bir durumdur. Ameliyat gerektirecek bağırsak hastalıkları ilk 48 saatte kaka yapılamamasına sebep olabilir. İlk idrar normalde ilk 24 saatte yapılmalıdır.
Dudak çevresi ve yüzde morarma: Doğuştan kalp hastalıkları ve akciğer hastalıkları yönünden değerlendirilmesi gereken bir bulgudur.
Bebeğin başını geriye doğru atarak vücudun yay şeklinde gergin olması: Bu bulgu beyin hastalıklarını akla getirir. Beynin iltihabi hastalıkları, menenjit, sepsis, zor doğum nedeni ile oksijensiz kalmaya bağlı beyin hasarları yönünden hekim tarafından değerlendirilmesi gerekir.
Biberon veya anne göğsünü ememeyerek beslenme eksikliği: Başka hiçbir belirti olmasa da bebeğin anne göğsünü veya biberonu emmemesi ciddi bir sağlık sorununu gösterebilir. Sağlık sorunu olan bebek, emme refleksi ve açlık duygusu en temel özelliklerinden birisi olmasına rağmen emecek gücü kendisinde bulamaz. Bu durumda tetkik için ve beslenmenin düzenlenmesi için hekim kontrolü şarttır.
Sarı ve yeşil renkli kusmalar: Bebeğin emzirmeden sonra gaz çıkarma sırasında herhangi bir zorlanma yaşamadan çıkardığı beyaz renkte hazmedilmeyen süt, kusma kabul edilmemelidir. Burada söz konusu olan sarı ve yeşil renkte, beslenme zamanından bağımsız olarak bebeğin zorlanarak kusmasıdır. Doğuştan mide ve bağırsak hastalıkları yönünden değerlendirilmelidir.
Vücut ısısının düşük veya yüksek olması: Bebeğin vücut ateşi, takip edilmesi gereken önemli bir bulgudur. Bu dönemde kulaktan ölçen cihazlarla veya makattan normal bir derece ile ölçülebilir. Yenidoğan bebeğin ateşinin 38 derece ve üzerinde olması da hemen değerlendirme gerektiren, ihmal edildiğinde bebekte kısa sürede sepsis gibi ciddi sağlık sorununa dönüşebilen bir bulgudur. Kana geçen enfeksiyonun tüm organlara yayılması yani sepsis, yenidoğan bebeklerde sık karşılaşılan önemli bir sağlık problemidir.
İlk gün başlayan sarılıklar: Bebeklerin yüzde 80'inde 2-3 günden sonra başlayan sarılık "Fizyolojik sarılık" olarak isimlendirilmektedir. Bu tür sarılıklar genellikle önemli bir sağlık problemi oluşturmazlar. Göz diplerinden başlayan sararma vücuda yayılır. Ancak anne sütüne devam edilerek, kanda billuribin takibi ile bazen kısa süreli kuvöz tedavisi sonucu iyileşir. Ciddi sağlık problemine, kan uyuşmazlığı veya karaciğer hastalıklarına bağlı olarak gelişen sarılığın temel özelliği doğumla beraber veya ilk 36 saatte başlaması ve 14 günden uzun sürmesidir.