Aşırı soğuk ve rüzgârlı havayla temas eden yüzde sinirler etkilenerek kasılmalar meydana gelebiliyor. Bunun sonucunda da ağız kasları ve beyin fonksiyonları hasar görebiliyor.
Nöroloji Uzmanı Uzm. Dr. Levent Üçkardeşler, "Yüz felcinden korunabilmek için sadece yüz bölgesini değil, kulağın arkasındaki kemiğin de korunması gerekir. Çünkü bu kemiğin içinde ödem oluşursa yüz felci meydana gelebilir. Yüzün direk olarak rüzgâr veya cereyanda kalmaması için kapşonlu montlar, kar maskesi ya da atkı gibi aksesuarlarla yüz ve boyun kısmı korunmalıdır." diyor.
Soğuk hava en büyük etken
Yüz hareketlerinin düzgün bir şekilde yapılabilmesi yüz bölgesindeki sinirlere beyinden komut gelmesiyle gerçekleşir. Ancak bu sinirlerde herhangi bir problem yaşanırsa yüz felci gelişebilir. Yüz felci, kulak arkasındaki kemiğin (temporal kemik) içinden geçen yüz sinirinin (fasial sinir) etrafında ödem veya enflamasyon olması sonucunda oluşur. Bu sebeple kış aylarında yüz felci vakalarına daha fazla rastlanabilir. Yüz felci her yaş ve cinsiyetteki bireyde görülebilir. Yüz felcine sebep olan en önemli etkenlerden biri soğuk havadır.
Belirtiler her kişide aynı değil
Yüz felci olan bir kişinin yüzündeki kaslar çalışmaz. Ayrıca kulak arkasında ağrı ve uğultu meydana gelebilir. Yüz felcinin belirtileri her kişide aynı olmayabilir. Semptomlar bazı hastalarda hafif derecede olabilir. Bu tip vakalarda kişinin yüzünün bir tarafındaki mimik ve kaslar hareketsizdir. Hasta aynı taraftaki gözünü kapatamaz, dudağı sağlam tarafa kayar, ıslık çalmakta zorlanır ve sıvı gıdalar felçli tarafta ağız kenarından sızar. Ayrıca yüz felci olan bölgede, dilin yarısında tat duyusu da kaybolabilir. Hastalığın daha ağır seyrettiği durumlarda ise; yeme-içmede zorluk, konuşmada bozukluk, aşırı sese duyarlı olma, gözyaşında ve tükürük salgısında belirgin derecede azalmalar, geç dönemlerde istemsiz yüz hareketleri belirebilir.
Kulak ve boğaz enfeksiyonları da tetikliyor
Soğuk ve nemli havalarda vücutta genel bir enflamasyon (yangı) meydana gelebilir. Soğuk havaya rüzgâr da eşlik ediyorsa yüz sinir felçleri daha sık yaşanabilir. Kasılma yüzünden yüzde hissizleşme gelişir ve cilt elastikiyetini kaybederek savunmasız kalabilir. Özellikle romatizmal hastalıkları olan kişiler, soğuk ve nemli havalardan daha çok etkilenebilirler.
Yüz felci bazı durumlarda kulak-boğaz enfeksiyonlarından sonra veya soğuk ve rüzgârlı havaya maruz kalınan kısımda da gelişebilir. Soğuk, kulağın arkasındaki kemiğin içinde ödeme (sıvı birikmesi ve iltihaplanması) sebep olabilir. Bunun sonucunda da aynı tarafta yüz felci meydana gelebilir. Ülkemizde yüz felcine en çok sebep olan faktörlerden biri de kulak iltihaplanmasıdır (bell paralizisi). Ani sıcak-soğuk hava değişimleri ve nem gibi etkenler de yüz felcini tetikleyebilir. Ayrıca aşırı sıcak bir mekândan soğuk bir alana çıkıldığında da yüz bölgesi bu durumdan olumsuz etkilenebilir. Bu sebeple kış aylarında yüz bölgesini korumak oldukça önemlidir.
Sadece yüz değil kulaklar da korunmalı
Yüz felcinden korunabilmek için sadece yüz bölgesini değil, kulağın arkasındaki kemiğin de korunması gerekir. Çünkü bu kemiğin içinde ödem oluşursa yüz felci meydana gelebilir. Kış aylarında kalın giyinerek, atkı ya da eldiven takarak vücut korunabilir ancak yüz bölgesi için bu durum farklılık arz eder. Yüz bölgesi direk olarak havayla temas ettiğinden dışarıdan gelen herhangi bir müdahaleye karşı çok daha hassastır. Bu sebeple yüz felci en çok soğuk havada gelişir ve kendini iyi koruyamayan kişilerde görülür.
Kapşonlu mont tercih edin
Kış aylarında soğuğun şiddetli olduğu saatler dışarıya çıkılmamalıdır. Yüzün direk olarak rüzgâr veya cereyanda kalmamasına özen gösterilmelidir. Banyo sonrası hemen dışarı çıkmak da oldukça risklidir. Özellikle saçlar nemli kalmamalı, çok iyi kurutulmalıdır. Aşırı soğuk hava ve rüzgârdan korunabilmek için kar maskesi, bere gibi aksesuarlar kullanılabilir. Ya da kapşonu kürklü montlar da tercih edilebilir. Kaşkol veya atkıyla boyun ve yüz bölgesinin büyük bir kısmı da korunmalıdır.
Etkisi geçici midir?
Yüz felcinin seyri (prognoz) çoğunlukla iyidir. Ama yüz felci çok hızlı ilerlediğinden birkaç saat veya gün içerisinde dahi maksimum seviyeye ulaşabilir. Yüz felcinde ilk 3 gün çok önemlidir. Yüz felcinde erken teşhis ve tedavi önem taşır. Bu nedenle yüz felci belirtileri yaşayan bir hastanın vakit kaybetmeden bir nöroloji uzmanına başvurması gerekir. Hastaların yüzde 80'inde cerrahi tedaviye ihtiyaç duyulmadan bir kaç gün veya 1 hafta içinde tamamen iyileşme sağlanabilir. Ancak hastanın mevcut olan başka bir rahatsızlığı varsa bu durum da göz önüne alınmalıdır. Ayrıca yüz kasları için yapılan masaj ve egzersizler de tedaviyi büyük ölçüde hızlandırır.
Halk arasında doğru bilinen yanlışlardan biri de yüz felci olan bir hastanın sakız çiğnemesinin yarar sağlayacağıdır. Ancak yüz felcinde mimik kasları zarar görür, çiğneme kasları sağlamdır. Yani sakız çiğnendiğinde sadece çiğneme kaslarına egzersiz yapılmış olur. Kısacası sakız çiğnemenin yüz felcine bir faydası yoktur. Ayrıca yüz felci nadir de olsa tekrar edebilir. Bu oran yaklaşık olarak yüzde 5 ile10 civarındadır. Tabi bu durumun oluşabilmesi için altta yatan başka bir hastalık veya risk faktörünün olup olmadığı da tespit edilmelidir.
Araçta cam açık yolculuk etmeyin
Araç kullanırken cam açık gitmek veya camı açık araçta yolculuk etmek de yüz felcine zemin hazırlayabilir. Özellikle terliyken yüzün direk olarak rüzgâr ve cereyan ile temas etmesi de bu durumu kolaylaştıran diğer etkenlerdir. Aynı risk araç içinde klima açıkken seyahat ederken de geçerlidir. Bu sebeple araba camları uzun süre açık bırakılmamalı, klima açılacaksa da yüz bölgesine yönlendirilmemelidir.
Kronik hastalığı olanlar, diyabetliler ve hamileler risk grubu
Yüz felcinde soğuk hava haricinde hastanın yaşı da oldukça önemli bir faktördür. Yüz felci çoğunlukla çocuklarda daha az görülür. Daha önceden yüz felci geçiren kişilerin, kulak enfeksiyonu olanların, bağışıklık sistemi baskılananların ve ameliyat gibi büyük bir operasyon geçirmiş hastaların çok daha dikkatli olmaları gerekir. Diyabet hastaları, hipotiroidi olanlar, gebeliğinin son 3 ayında olan hamileler, yaşlılar ve kronik hastalığı olan kişiler de risk grubundadır. Ayrıca düzenli beslenememe de yüz felcine yakalanma oranını artırır. Ayrıca felçli taraftaki göz açık kaldığından ve gözyaşı salgılanamadığından gözde kuruma oluşur, (doktora gitmeden önce bile üzerine bastırmadan pamuk ile kapatılmalıdır) bu nedenle göz kapatılmalıdır.