Kadın sağlık çalışanları, üzerlerine oturmayan koruyucu ekipman ile çalışmanın ne demek olduğunu anlatıyor: "Maskeleri bantlamamız, önlüklerin kollarını kıvırmamız, regl olurken leke var mı diye kontrol etmemiz gerekiyor.
Kadın sağlık çalışanları, üzerlerine oturmayan koruyucu ekipman ile çalışmanın ne demek olduğunu anlatıyor: "Maskeleri bantlamamız, önlüklerin kollarını kıvırmamız, regl olurken leke var mı diye kontrol etmemiz gerekiyor." Uzmanlar, koruyucu ekipmanın erkekler için tasarlandığını ve kadın çalışanların hayatını riske attığını söylüyor. Peki çözüme yakın mıyız?
31 yaşındaki Kirti Shah, Hindistan'ın başkenti Delhi'de bir hastanede yoğun bakım hemşiresi. Normalde iyimser biri olan Kirti, "Son üç ay oldukça zordu" diyor.Mesaiye başlamadan önce, maske, yüz koruyucu siperlik, eldiven ve önlükten oluşan koruyucu ekipmanı giymesi 45 dakika sürüyor. Zira bir kadın olarak bunları kendi ölçülerine uydurması için başka adımlar atması, ekstra geniş önlüğü kayarak boynunu açığa çıkarmasın diye maskesine bantlaması, eldiven takmadan önce kollarını kıvırması, koruyucu gözlük burnunda yeni bir morarmaya yol açmasın diye araya pamuk sıkıştırması, maskeler büyük geldiği için kulaklarına sıkıca yerleştirmesi gerekiyor.Bu aşamaya geldiğinde hiçbir şey içmeden iki saat geçirmiş oluyor. "Mesaimiz boyunca hiçbir şey yiyip içmiyor, tuvalete gitmekten kaçınıyoruz. Bu yüzden su da içmiyoruz" diyor.Koruyucu ekipmanını altı saatlik mesaisi bitince çıkarabiliyor.
Koruyucu ekipman içinde regl olmak
"Bu duruma dayanabiliyorum, ta ki reglim başlayıncaya dek. O zaman çok terliyorum, koruyucu gözlükler buharlaşıyor, bir de tulum giymiş haldeyken kanama oluyor" diye anlatıyor Kirti.Mesaisi bitmeden tulumuna leke bulaşacak ve değiştirmek zorunda kalacak korkusuyla erkek meslektaşından o gün kendi yerine çalışmasını istediğini anlatıyor. Ama bunu her gün yapamayacağı için internette "gün içinde kanamayı azaltmanın yolları" araması yaptığını, bulduğu bir yöntemin işe yaradığını söylüyor: İşe başlamadan önce ılık suda bir saat kadar banyo edip kanın akmasını sağlamak."Bu yöntemin bilimsel olduğunu söyleyemem ama yapmam gerekiyor. Koruyucu ekipman tasarımı yapılırken kimse regl olan kadınları düşünmemiş" diye şikayet ediyor.
Tasarım erkeklere göre yapılmış
Bu malzemelerin tek beden üretildiği ve kadınlara tam uymadığı biliniyor artık.Koruyucu ekipman Covid-19 hastaları ile ilgilenen sağlık personeli için zorunlu. Ama en küçük beden malzeme bile bazı kadınlara büyük geliyor. Kadınlar dünya çapında sağlık alanında çalışanların yüzde 70'ini oluşturuyor. Ekipmanın büyük gelmesi ise giyen açısından rahatsızlık verdiği gibi virüse karşı tam koruma dasağlamaması anlamına geliyor. İngiltere'deki Doktorlar Birliği (BMA) danışma kurulu üyesi Helen Fidler, "Ekipman Amerikalı veya Avrupalı standart erkek bedenine göre tasarlandığı için bu sorun yaşanıyor ve en az üç yıldır bu sorun biliniyor" diyor. İngiltere sendikalar konfederasyonu TUC tarafından 2017'de yapılan bir araştırmada, kadın sağlık çalışanlarının yüzde 57'si koruyucu ekipmanın çalışmalarını önemli ölçüde aksattığını söylemişti.
İki ebat maske
ABD'deki Stanford Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde araştırmacı Dr. Arghavan Salles, New York'taki bir yoğun bakım servisinde çalışıyor. "Ne tuhaf ki 95 maskesi sadece iki ebatta var. Dünyadaki yüzler sadece iki ebat mı?" diye soruyor. "N95 maskesinin lastiği kırılan bir personele aynı ölçüde maske bulamadığımız için mesaiyi bırakıp eve gitmesi gerekti."Kendisinin küçük ebat eldiven kullandığını, ama onların bile büyük geldiğini, koruyucu gözlüklerin de uymadığını söylüyor.
Koruyucu ekipman sıkıntısı
Birçok ülkede hala koruyucu ekipman sıkıntısı çekildiği ve bunun kadınlara uygun ebatta malzeme talebini daha da zorlaştırdığı belirtiliyor.Delhi'deki bir yoğun bakım hemşiresi, "Koruyucu ekipman bulduğumuz için şanslı olduğumuz söyleniyor bize; böylece taviz vermeye devam ediyoruz" diyor. Uzun süre idrarını tutmaktan kaynaklı idrar yolu enfeksiyonu olduğunu, birçok sağlık çalışanının ise tam oturmayan koruyucu ekipman nedeniyle yüzlerinde yaralar ve morluklar oluştuğunu söylüyor. Brezilya'nın Sao Paulo kentindeki bir hastanede yoğun bakım hemşiresi olarak çalışan Renata Pietro ise, "Boyum 155 cm ve bana büyük gelen bir maske ile günde 8-10 saat çalışmam, maskeyi yüzüme uydurmam gerekiyor. Ama en azından maskem olduğu için şanslıyım. Diğer eyaletlerdeki arkadaşlarım maske bulamıyor" diyor.
Sadece sağlıkta değil
Kadınların beden ölçülerine uygun koruyucu ekipman talebi sadece sağlık çalışanlarından gelmiyor. Bilim alanında, acil servislerde çalışan kadınların da erkeklere göre tasarlanmış ekipman kullanmak zorunda kalmalarından kaynaklı sorunlar yaşanıyor. 2019'da Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), doğru ebatta uzay giysisi olmaması nedeniyle kadınlardan oluşan bir ekibin uzay yürüyüşü planını iptal etmişti. Biyolog Jessica Mounts da "Temsiliyet her yerde önemli" diyor. "En basitinden ekipman ve giysi gibi bir konuda böylesine geride kalıyorsak gelecek kuşağın genç kızlarına kadınlar ne tür kariyer tercihleri sunabilir ki?" diye soruyor. Mounts'un işi nedeniyle her türlü hava şartlarında göllere, nehirlere gitmesi, balık nüfusunu araştırması gerekiyor. Ama erkekler için tasarlanmış ekipmanı kullanırken sıkıntı çekiyor. "Sadece rahatsızlık vermesi değil, güvenlik açısından da sorun oluyor. Bol gelen giysilerin ekipmana sıkışması, büyük gelen botların düşmeye neden olması gibi."
'Şoke eden eşitsizlik'
Yazar Caroline Criado-Perez, koronvirüs salgını başlamadan önce 'Görünmez Kadınlar' adlı kitabı için araştırma yaparken, kadınlar için veri toplanmadığını, bu nedenle onlara özgü tasarımlar da yapılmadığını fark ettiğini söylüyor."Bıçaklamalara karşı koruyucu yelekleri ele alalım… Meme dokusu hesaba katılmamış, bu nedenle kadınların damarları tehlikeye açık, yani kadınları korumuyor."İngiltere'deki Ulusal Sağlık Sistemi NHS'nin çoğu bölümünde kadınlarla ilgili veri toplanmadığını, bu nedenle koruyucu ekipman konusundaki sorunların etkilerini ölçmenin zorluklarından söz ediyor.
Caroline, kadınların bu salgında bu sorunları daha fazla dile getirdiğini, ama aslında kamu sağlığı açısından konunun yeterince ilgi görmediğini söylüyor. "Bu salgın krizinde konuşulan çok sorun var, koruyucu ekipman sıkıntısı da bunlardan biri. Ama bunların kadınlara uymaması sorunu karşısında adım atılmaması şoke eden bir eşitsizlik."
'Daha ne kadar?'
Öte yandan Kirti dünyaya pozitif bakışını korumak için, Delhi'de kaldığı geçici konutta meditasyona ve egzersize devam ediyor."İnsanlara bakmak için sağlık alanını seçme nedenimi sürekli hatırlatıyorum kendime. Ama buna daha ne kadar dayanabilirim?"