Hepatit B virüsü ile ortaya çıkan karaciğer hücre iltihabı ve hasarı hepatit B hastalığı olarak tanımlanıyor. Ülkemizde taşıyıcılık oranı ise %5 ile %9 arasında değişiyor.
Hepatit B, karaciğer iltihabı anlamına gelen hepatit hastalığının etkeni olan virüslerden biri olan hepatit B, karaciğere yerleşip, orada çoğalarak zamanla karaciğeri tahrip eder. Hepatit B bulaşıcı bir hastalıktır ve ülkemizde çok önemli bir sağlık sorunudur.
Hepatit B nasıl bulaşır?
İnsandan insana vücut sıvıları yolu ile geçer:
Kan
Semen (meni)
Vajinal sıvı ve salgılar (adet kanı dahil)
Doğum sırasında anneden bebeğe geçiş (perinatal hepatit)
Kan ve kan ürünleri
Kan yolu ile bulaşma özellikle gelişmiş ülkelerde damardan yasa dışı ilaç kullananların, kullandıkları iğnelerin bir şekilde diğer insanlara yayılması ile ortaya çıkmaktadır. Ayrıca yine bu kişilerin kullandıkları eşyaların diğer kişilerce kullanılması da bulaşmayı sağlar. Ancak dünya üzerinde hepatit B açısından oldukça yüksek riskli bir grup olan sağlık çalışanları açısından iğne yolu ile bulaşma son derece önemlidir. çeşitli sağlık birimlerinde çalışan sağlık personeli özellikle kaza sonucu iğne batması ile hepatit B ye yakalanmaktadırlar. Ayrıca yine sağlık çalışanları hasta kişilerin kanının bulaştığı bir cisimle yine kaza sonucu yaralanır veya temas ederlerse yine hepatit B ye yakalanabilirler. Yine normal popülasyon ve sağlık çalışanları için kan nakli sonucu bu hastalığa yakalanma riski vardır. Gelişmiş ülkeler bu sorunu kan nakilleri sırasında tarama yaparak çözmüşlerdir. ve bu tür bir bulaşma yolu dolayısıyla ortadan kalkmıştır.
Cinsel ilişki
Cinsel ilişki sırasında hepatit B ile enfekte bir kişinin vücut sıvılarının diğer partnerin vajina, makat(rektum, özellikle ters ilişki) idrar kanalı (üreterler) ve ağızdaki yaralı veya çizik bölgelere teması ile hastalık geçer.
Dövme ve Piercing
Ülkemiz ve tüm dünyada dövme (tattoo) ve piercing sırasında kullanılan iğnelerin yeterince steril ve temiz olmamasından dolayı kişiye bulaşması söz konusudur.
Tıraş takımı ustura ve diş fırçası
Hastalıklı kişilerin kullandığı ve kan bulaşmış ustura, traş fırçası ve diş fırçalarının kullanılması ile hepatit B bulaşabilir.
Perinatal geçiş (hamilelikte geçiş)
Doğum sırasında anneden çocuğa hepatit B mikrobu geçmesi sonucu ortaya çıkan durum perianatal geçiş olarak tanımlanmaktadır.
Hepatit B'nin kuluçka süresi
Normal olarak 45-180 gün arası değişen bir kuluçka süresi olan bu hastalık ortalama olarak 60-90 gün arasında toplumun büyük kesiminde hastalığın ortaya çıkması için gereken kuluçka süresidir.
Kuluçka evresinde hepatit B bulaşır mı?
Doğal olarak akla gelen ilk soru hastalığın kuluçka süresinde bulaşıcı olup olmadığıdır. Evet, kuluçka süresince özellikle vücut sıvıları oldukça bulaşıcıdır. Vücutta hepatit B ye karşı antikor (mikroplara karşı vücut tarafından oluşturulan protein kökenli koruyucu maddeler) oluşumuna kadarki evrede hastalık son derece bulaşıcıdır.
Hepatit B'nin belirtileri
Yeni doğan bebekler hepatit B ile ilgili belirgin olarak herhangi bir belirti vermez. İlerleyen yaş belirti verme ile doğru orantılıdır. Yaş ilerledikçe yapılan araştırmalar belirtilerin arttığını göstermiştir.
Hepatit B'nin hastalık belirtileri aşağıdaki gibidir;
Tüm vücutta aşırı halsizlik
Hafif derecede ateş
Baş ağrısı
İştah kaybı
Bulantı kusma
Özellikle karaciğer bölgesinin üzerinde ağrı ve hassasiyet. Bu ağrı sarsıntı ve eğilme ile artar.
Kabızlık veya ishal
Kas ve eklemlerde yaygın ağrı
Deride kızarıklık
Hepatit B virüsü alındıktan sonra vücutta neler olur?
Hastalık alındıktan sonra hastaların büyük çoğunluğu antikor oluşumu ile ilgili olarak 4-8 hafta içersinde kendilerin iyi hisseder. özellikle yaşlı hastalarda belirtileri daha ağır olabilir. ve bu hastalarda bazen belirtiler uzayabilir.
Hastaların az bir kısmında hepatit B virüsü hastanın kanında ve karaciğer de saptanmaktadır. Bu hastalar kronik hepatit B dediğimiz formdaki hastalardır. Bu hastalarda karaciğer enzim testlerinde yükselme görülebilir. ya da bu hastalar hiçbir belirti vermeden yıllarca kronik formla beraber yaşarlar. Ancak daha öncede altını çizdiğimiz gibi kronik hepatit B taşıyıcıları için beraber yaşadıkları ev halkı ve seks partnerleri hastalığı kapma açısından büyük riski taşımaktadır.
Hepatit B virüsü ile ortaya çıkabilecek kötü sonuçlar nelerdir?
Siroz (Kronik yaygın ve ilerleyici karaciğer iltihabıdır. öldürücü bir hastalıktır.)
Karaciğer kanseri
Karaciğer yetersizliği
Fulminan hepatit denilen çok kısa sürede (1 ay gibi...) karaciğer yetersizliğine götüren ölümcül bir hastalık tipi
Hepatit D hastalığı
Hepatit B hastalığında risk faktörleri nelerdir?
Hepatit B taşıyıcı bir seks partnerine sahip olma
Çok eşlilik
Başka bir cinsel yolla bulaşan hastalığın olması
Hepatit B'li hastaların çatal, kaşık, bıçak, jilet, ustura ve benzeri eşyalarını paylaşmak
Damardan ilaç kullanımı
Meslek (doktorlar, hemşireler, dişçiler, kan ve kan ürünleri ile uğraşan laboratuar ve kan merkezi çalışanları.
Hepatit B virüsü açısından yüksek riskli ülkelerde 6 aydan fazla yaşamak (çin, Afrika, Asya kıtasının merkezi ve kuzey doğusu, Ortadoğu, Doğu Avrupa )
Uzun süre hepatit B virüsü taşıyıcı bir insanla aynı odayı çeşitli sebeplerle paylaşma (yatakhane, hapishane vs.)
Homoseksüel veya biseksüel olma
Temiz ve hijyenik olmayan yerlerde dövme veya piercing yaptırma ve buralarda çalışma
Hijyenik şartları iyi olmayan berberlere tıraş olma
Annede hepatit B virüsü ile enfeksiyon olması yeni doğan bir çocuk için her zaman risk faktörüdür. Ancak, çocuk doğar doğmaz hepatit aşısı ve hepatit B koruyucu immunglobin (koruyucu serum) yapılırsa hastalığa yakalanmaz.
Hepatit B'li bir kişi tarafından ısırılmak
Hemofili veya diyaliz hastası olmak.(bu kişiler kan almak veya sürekli kan temizlenmesi gereken grupta olduklarından hepatit B açısından son derece yüksek risk grubundadır.)
Prof. İbrahim Saraçoğlu