Çin'in Vuhan şehrinde ortaya çıkan ve on binden fazla kişinin ölümüne yol açan koronavirüs salgınındna sonra yine Çin'de bir virüs ortaya çıktı. Çin'in Yunnan eyaletinde tespit edilen Hantavirüste dolayı 1 kişi hayatını kaybederken Çin'de ve dünyada hantavirüs nedir, hantavirüs nerede ortaya çıktı, hantavirüs belirtileri nelerdir?
Koronavirüsün kaynağı olan Çin'de bu kez hantavirüs vakası yaşandı ve bir kişi ayatını kaybetti. Koronavirü nedeniyle büyük tedirginlik yaşayan dünya, hantavirüsü merak ederken insanlar hantavirüs nedir, hantavirüs nerede ortaya çıktı, hantavirüs belirtileri nelerdir ve hantavirüste salgın tehlikesi var mı sorularının cevapları araştırdı.
HANTAVİRÜS NEDİR?
Bunyaviridae ailesinden bir RNA virüsü olan Hantavirüs, ilk izole edildiği yer olan Güney Kore'deki Hantaan nehrinden adını alır.
Virusun yol açtığı Kanamalı Ateşle seyreden Renal Sendrom( HFRS) daha çok Asya ve Avrupa kıtasında görülürken, Hantavirus pulmoner sendrom (HPS)'a neden olan tip daha çok Amerika kıtasında görülmektedir. Geçen yıllarda ülkemizde ortaya çıkan, kenelerle bulaşan Kırım Kongo Kanamalı Ateşinin etkeni olan nairovirüs de yine bunyaviridae ailesindendir.
HANTAVİRÜS NEREDE ORTAYA ÇIKTI?
Hantavirüs adı Dr. Lee Ho-Wang tarafından Hantaan virüsünün (Kore kanamalı ateşine yol açan virüs) izole edildiği Hantan Irmağı'ndan gelmektedir. Hantaan virüsü ile ilişkilendirilen hastalığa Kore kanamalı ateşi (artık kullanılmıyor) veya Dünya Sağlık Örgütü tarafından kabul edilmiş adı ile böbrek sendromlu kanamalı ateş adı verilir. 24 Mart tarihinde yaşanan gelişmede Çin'in Yunnan bölgesinde bir kişi hantavirüs nedeniyle hayatını kaybetti. Otobüsteki diğer 32 yolcuya da test yapıldı ve yolcular karantina altına alındı. Virüsün kemirgenlerin dışkısından insana geçtiği öğrenildi.
Kemirgenler yoluyla insanlara bulaşan ve öldürücü olan hantavirüsün, kırım kongo kanamalı ateşi hastalığından daha tehlikeli olduğu belirtiliyor.
HANTAVİRÜS BELİRTİLERİ NELERDİR?
Hantavirüs enfeksiyonları damar çeperlerinin hasar gördüğü viral bir hastalıktır. Damar geçirgenliğinin artması ve trombositopeni sonucu hemorajik (kanamalı) belirtilerle seyredebilir. Hipertansiyona, akciğer ödemi, böbrek yetmezliği ve şoka kadar gidebilen ölümcül bir tabloya yol açabilir.
Erken belirtiler: Yorgunluk, ateş, kalça, sırt, omuz gibi büyük kas gruplarında ağrıyı içerir. Ayrıca baş ağrısı, baş dönmesi, karın ağrısı, ishal, kuma, bulantı gibi nonspesifik semptomlar da görülebilir.Geç belirtiler: Hastalığın başlangıcından 4-10 gün sonra, Hantavirüs Pulmoner Sendromu tablosu gelişir.Akciğer ödemi ve buna bağlı olarak öksürük, nefes darlığı gibi geç bulguları görülür.HFRS sendromu gelişmişse: Oliguri (idrar miktarında azalma) ve böbrek yetmezliği gelişir.Nadiren geç tablo olarak kulak ağrısı, boğaz ağrısı gibi nadir semptomlar da görülebilir.
HANTAVİRÜS NASIL BULAŞIR?
Fareler ve diğer bazı kemirgenler hantavirus taşıyıcısıdır. Özellikle kırsal bölgelerde ve şehirlerde insanlar için cidditehlike teşkil ederler. Dünyadada oldukça. yaygındır.
•Kemiricilerde kronik asemptomatik bir enfeksiyon oluşur. Viremi neticesinde viruslar en yoğun olarak hayvanın dalak, böbrek ve daha çok da akciğerlerinde yerleşir.Virusu taşıyan asemptomatik kemiricilerin idrarı, dışkısı ve sekresyonları çevreyi ve ortam havasını enfekte edebilir.•İnsana bulaş yolunun özellikle enfekte kemirgenlerinin virüs bulaşlı çıkartılarının, solunması aracılığıyla olduğu düşünülmektedir.•Kemirgenin insanı ısırmasıyla virus geçişi çok nadirdir.•Hantavirüs temasla insandan insana geçmez.•Kemirgenlerin çıkartılarıyla kirlenmiş yiyeceklerle bulaşıp bulaşmadığı ise virüsün mide asidine dirençsiz oluşu nedeniyle şüphelidir.•Yapılan araştırmalar virüsün kan transfüzyonuyla da geçmediğini göstermiştir.•Hantavirusun inek, tavuk gibi çiftlik hayvanları veya kedi, köpek gibi ev hayvanları tarafından taşınmazlar, ancak bu hayvanlar kemiricilerle temas halindeyseler onların çıkartılarını taşıyarak aracılık yapabilirler.Kuluçka dönemi:Kemirgenler ve Fareler bu virüsten etkilenmezler kronik asemptomatik bir enfeksiyon oluşur,Ancak hasta olmazlar.Sadece taşıyıcıdırlar.1 ay ile 12 ay boyunca bu virüsü dışkı veya idrar yolu ile etrafa yayarlar.Kuluçka dönemi hakkında kesin bilgi olmamakla birlikte kuluçka süresi 12 ila 21 gündür.İstisnai durumlarda, kişisel immün baskılanma durumlarında, sıcaklık ve nem oranına da bağlı olarak 5-60 gün arası değişebilir.Ortalama olarak virüsün alımından 1-5 hafta sonra bulgular görünmeye başlar.
HANTAVİRÜS TEDAVİSİ
Hantavirus enfeksiyonun aşısı veya spesifik bir tedavisi yoktur. Hastanın hayati fonksiyonları desteklenmelidir.
Hantavirüs Pulmoner Sendrom gelişmişse, erken dönemde entübasyon ve yoğun bakım şartlarında Oksijen inhalasyon tedavisi ile solunum, sıvı replasmanı ile de kan basıncı desteklenmelidir.Hantavirüs Ateşli Renal Sendrom gelişmişse de Hemodiyaliz hayat kurtarıcı olabilir.Her ne kadar henüz ispatlanmamış olsa da bazı çalışmalar Ribavirin gibi bazı antiviral ilaçların hayati tehlikeyi azaltmak üzerinde etkisi olduğunu düşündürmektedir.Bilim adamları bu virüse karşı aşı geliştirme çalışmaları sürdürmektedir.
HANTAVİRÜSTEN NASIL KORUNULUR?
Hanta virüs enfeksiyonun önlenmesine primer strateji, yerleşim yerleri çevresinde kemiricilerin kontrolüdür.
•Evlerde evcil hayvan olarak fare yada benzeri kemirgenler beslenmemelidir.•Evde kedi besleyenler için eğer kedi enfekte olmuş bir kemirgeni, fareyi yemişse konut içerisinde hastalık etkenini taşıyabilir ve çeşitli sekresyon ve çıkartıları ile enfeksiyonu insanlara bulaştırabilir olduğu akılda tutulmalıdır.•Evlerde genel olarak farelere yönelik önlemler (yiyeceklerin kapalı kaplarda saklanması, farelerin yerleşebileceği boşlukların tamiri, genel hijyen kurallarına uyulması) alınmalıdır.•Kemirgenlerin yaşadığı ortamlarda çalışanlar eldiven ve maske takılması, dezenfektan kullanılmalıdır.•Kapı ve pencerelere sineklik konulmalı, çöp konteynırlarının kapakları sürekli kapalı tutulmalıdır.•Kemirgenlerin yaşam alanı olan rögar kapakları tamir edilmeli.•Depolarda faregibi kemirgenlere yaşam alanı olabilecek gereksiz eşya saklanmamalı, hijyen tedbirlerine özen gösterilmelidir.•Bulaşma şüphesi varsa ilk olarak vücudunuzun bu virüsle temas etme ihtimali olan kısmını dezenfekte edip en kısa zamanda doktora başvurmalısınız.•Farenin yaşadığını tahmin ettiğiniz alanları eğer kullanıyorsanız, karıştırmadan(süpürmeden, kurcalamadan) alan deterjanlı su ile yıkanmalıdır.•Fare veya herhangi bir kemirgenin leşlerinin bulunduğu bir alanda bulunmak zorundaysanız eldiven ve maske kullanarak alan karıştırılmadan çamaşır suyu ile dezenfekte edilmelidir.
HANTAVİRÜSTE SALGIN TEHLİKESİ VAR MI?
Farelere veya fare idrarı, tükürüğü veya dışkısına temasla insanlara bulaşan hantavirüsler, "Hantavirüs Akciğer Sendromu" (HPS) adı verilen hastalığa yol açıyor. İnsandan insana bulaşmayan hantavirüs salgın tehlikesi yaratmıyor.
YUNNAN NEREDE?
Yunan Çin'in bir eyaletidir: Yunnan konumu:
Yunnan