Medical Park Antalya Hastane Kompleksi'nden Uzm. Dr. Meltem Demir; tıp biliminin geleceğinde önemli rol oynayacak olan kişiye özel tıp uygulamaları (personalized medicine) ve Kişiye Özel Biyoenformatik Değerlendirme (Gentest) hakkındaki soruları yanıtladı.
Kişiye Özel Biyoenformatik Değerlendirme yani Gentest Nedir?
Bireyin ailesinden miras aldığı genetik yapısı ve mevcut yaşam tarzı doğrultusunda optimum sağlığa ulaşabilmesi için bireye, doktoruna, diyetisyenine varsa egzersiz danışmanına yardımcı olmak üzere yapılan bir değerlendirmedir.
Bu değerlendirme sonucunda kişinin sağlığında öncelik alanları belirlenir ve optimum sağlığa ulaşabilmesi ve sağlıklı bir yaşam sürmesi için o kişiye özel yaşam tarzı planı içeren bir rapor hazırlanır. Bu plan, kişiye genetik yapısı doğrultusunda nasıl beslenmesi, ne tür ve sıklıkta egzersiz yapması, hangi vitaminleri kullanması gerektiğini belirtir ve gerektiğinde yine o kişi için özel hazırlanmış bir tıbbi takip programı içerir.
Kısaca GENTEST, ileri tıp, gen ve bilgi teknolojileriyle kişiye özel sağlıklı yaşam planları sunan bir hizmettir.
Tıp bilimi açısından neden bu kadar büyük önem taşıyorlar?
Gentest (Kişiye Özel Biyoenformatik Değerlendirme) raporları ile tıbbın geleceğinde önemli rol oynayacak kişiye özel tıp uygulamaları (personalized medicine) giderek yaygınlaşıyor. Bu kapsamda ele alınan genetik analiz bazlı sağlıklı yaşam reçeteleri, bugüne kadar toplum ortalamalarına göre verilen önerilerin yerini alıyor. Ayrıca kişiye özel sunulan ‘Optimum Yaşam Planları’ sayesinde genetik olarak yatkın olduğumuz hastalıklardan korunmak ve sağlıklı bir yaşam sürmek için ihtiyacımız olan kılavuz artık elimizin altında.
Genetik Mirasınız Kaderiniz Olmasın!
Hangi hastalıklar açısından etkili olacak bu gelişmeler?
GENTEST ile kronik ve kompleks hastalıklarla ilgili aşağıda gruplandırılan beş temel alanda;
Antioksidasyon-detoksifikasyon mekanizmalarının yetersizliği (yaşlanmayı hızlandırıyor ve hastalıklara zemin hazırlıyor)
İnflamatuvar mekanizmaları (kuvvetli olursa kalp damar hastalıkları, eklem iltihabı, inflamatuvar bağırsak hastalıklarına yol açabiliyor)
İnsülin direnci (diyabetin başlangıç noktası)
Kalp-damar ve beyin-damar hastalıkları (kalp krizi ve felçler)
Kemik sağlığı (osteoporoz)
kişinin yatkınlığını ve direncini etkileyecek genetik polimorfizmleri (bireyelerarası farklılıkları gösteren genetik özellikler) ortaya konuyor. Bunlar, testin yapıldığı sıradaki beslenme ve yaşam tarzı alışkanlıkları ışığı altında değerlendiriliyor.
Bu değerlendirme sonucunda kişinin beslenmesinin, fiziksel aktivitesinin ve yaşam tarzının nasıl düzenlenmesi gerektiği konusunda kişiye detaylı bilgi veriliyor. Örneğin ; genetik mirasınızda insülin direnciniz varsa çok kolay şişmanlar ve aldığınız kiloları bir türlü veremezsiniz. Bunu bilerek bilinçli hareket ederseniz genetik mirasınız kaderiniz olmaktan çıkar.
Gentest nasıl uygulanır?
Hazırlanacak raporun türüne göre gerekli bilgilendirmeler yapılarak o kişi için hangi testin seçileceği kararı verildikten sonra danışanın yanak iç dokusundan basit bir işlemle doku örneği veya kolundan 2cc’lik bir kan örneği alınır.
Buna ek olarak kişinin yaşam tarzını değerlendirmek amacıyla kapsamlı bir beslenme ve yaşam tarzı anketi doldurulur. Doku/kan örneğinden, genetik yapı ve anket sonuçlarından mevcut yaşam tarzı bir arada değerlendirilirek ortalama 6 hafta içinde GENTEST ‘Kişiye Özel Biyoenformatik Değerlendirme Raporu’ hazırlanır.
Kişiye özel hazırlanan bu rapor ne içerir?
Rapor temel olark üç bölümden oluşur. İlk bölümde kişinin genetik yapısı, yaşam tarzı bilgileri, sağlık bulgu ve belirtileri değerlendirilir. DNA analiz sonuçları; bireyin hangi genlerinde ne tip özellikler barındırdığını, bu özelliklerin hangi sağlık alanları üzerinde olumlu veya olumsuz ne tip etkilere yol açtığını bize söyler.
Yaşam tarzı incelenmesinde kişinin beslenme ve vitamin alımı, fiziksel aktivite, egzersiz ve varsa sigara alışkanlıklarının hangi sağlık alanında o kişiyi nasıl etkilediğini, kişinin neleri eksik, neleri fazla yaptığını ortaya koyar. Tüm bu değerlendirmelerde kişiye sunulan alt ve üst sınırları genetik yapısı doğrultusunda, o kişiye özel olarak belirlenir.
Kişinin fiziksel aktivite ve egzersiz alışkanlıkları 8 farklı alanda değerlendirilir. Genetik yapısı, mevcut sağlık durumu, fiziksel kapasitesi ve antropometrik ölçümlerinin ışığında bireyin hangi egzersiz türünden ne düzeyde ve sıklıkta yapması gerektiği belirlenir. Rapor içeriğinde gösterilen kırmızı alanlar, bireyin mevcut egzersiz durumunu gösterirken, yeşil alanlar ise o birey için önerilen en düşük egzersiz düzeyidir. İdeali, yeşil alan sınırını da geçecek şekilde egzersiz yapmaktır.
Fiziksel aktivite ve egzersiz değerlendirmesi
Örneğin; genetik olarak kemik erimesine yatkınlığı olan kişiler, kas ve kemik gücünü arttırmaya yönelik egzersizlere ağırlık vermeleri gerektiğini bu raporla görebilirler.
Raporun ikinci bölümünde kişinin genetik yapısı ve beslenme-egzersiz-sigara alışkanlıkları birlikte değerlendirilerek ‘vitagenetik haritası’ çıkarılır.
Bu harita yukarda bahsettiğimiz sağlıkla ilgili beş alanda o kişinin hangi alanlara öncelik vermesi gerektiğini ona söyler. Raporun türüne göre bu öncelikler sağlık riski olarak da değerlendirilebilir. Böylece kişi örneğin genetik yapısı ve yaşam tarzı analizi doğrultusunda ilerleyen yaşlarda kalp krizi riski nedir görebilir.
Raporun son bölümü ise kişiye hastalıklardan korunması ve sağlıklı uzun bir ömür sürebilmesi için hazırlanmış bir ‘Optimum Yaşam Tarzı Planı’ içerir. Kişiye özgü beslenme planı, egzersiz reçetesi, vitamin ve supleman kullanım önerileri bulunan bu planda gerekirse tıbbi takip önerileri verilir.
Diğer raporlar hakkında bilgi verir misiniz?
GentestChekUp raporu, check up yaptıran kişilere mevcut sağlık durumlarına ek olarak ileriye yönelik bir perspektif sunar. Check-up bulgularının genetik yapı çerçevesinde yorumlanmasına olanak verir.
GentestVitamin® raporuyla, kişinin alması gereken vitamin ve besin destek türleri/miktarları o kişinin genetik yapısı ve ihtiyacı oranında belirlenir.
GentestMedical® raporu, genetik yapı ve yaşam tarzı analizinin oldukça detaylı incelendiğiyle kapsamlı bir değerlendirme içerir. Bu sayede kişinin hastalık risk oranları hesaplanabilir. Ek kan analizleri de içeren bu tür raporda, kişi örneğin mevcut yaşam biçimini sürdürdüğü takdirde, önümüzdeki otuz yılda kalp krizi geçirme risk oranını ve bu oranı azaltmak için yaşam tarzında ne gibi değişiklikler yapması gerektiğini görebilir.
GentestBioAging® raporu, en kapsamlı hazırlanan rapordur. Genetik yapı, yaşam tarzı analizi ve kan tetkiklerine ek olarak hormonlarla ilgili yapılan ek analizler sayesinde kişiye sağlıklı yaşlanma konusunda bir yol haritası çizer.
GentestHealthyWeight® raporu, kilolarından şikayetçi olan kişilere yöneliktir ve sağlıklı kilo verirken, fazla kilonun yol açabileceği komplikasyonlardan kişiyi koruyacak bir yaşam planı içerir. Günümüzde yapılan araştırmalar her diyet programının herkese aynı faydayı sağlamadığını, örneğin bazı genetik yapıdaki kişilerin düşük karbonhidrat ve düşük yağ içeren diyetlerden diğer insanlar kadar fayda göremediğini göstermektedir. Genetik yapıya uygun ve kişiye özel bir diyet programı sunan bu rapor, bugüne kadar çeşitli diyet reçeteleri uygulamış ancak beklediği faydayı alamamış kişiler için çok uygundur.
Bugüne kadar Gentest yaptıran kişiler bundan nasıl yararlandı?
Birkaç örnekten bahsetmek gerekirse; kan yağlarında ciddi bozukluklar olan bireyler kendilerine sunulan ‘Optimum Yaşam Tarzı Planı’ sayesinde bu değerlerinin normale indiğini veya karaciğer fonksiyonlarında ciddi bozuklukları olan bazı bireylerin bu fonksiyonlarının düzeldiği takip programları sırasında izlenmiştir.
Aşırı kilo şikayetiyle başvuran danışanlar son derece sağlıklı olarak büyük miktarda kilolar vermişler; 20-30 hatta daha fazla kilo verenler olmuştur. Hepsinin ortak dile getirdiği; bu kiloları verirken kendilerini çok sağlıklı hissetikleri ve yakınları tarafından çok olumlu geri bildirimler aldıkları yönündedir.
Medical Park Antalya Hastane Kompleksi